حفظ ریتم و ضرباهنگ صدا

اشاره:'تنها صداست که می‌ماند' این جمله می‌تواند یک از مصادیق صداهایی باشد که ما هر روز از رادیو می‌شنویم و لذت می‌بریم امّا این صداها چگونه ماندگار و جاودانه می‌شوند؛ چه عناصری درآن‌ها نهفته است؟ و چرا همه صداها دارای چنین خاصیتی نیستند؟ این قبیل سوالات موضوع سلسله گفتارهایی است از استاد ایرج برخوردار در مورد مهارت‌ها و تکنیک‌های گویندگی رادیو.

در دو بخش گذشته این مجموعه گفتارها در مورد دلنشین بودن صدا، داشتن اطلاعات کافی در حوزه ادبیات و نیز تکرار و تمرین متن از سوی گوینده تاکید شد. ‌در این قسمت لزوم حفظ ضرباهنگ و ریتم صدا مورد توجه قرار گرفته است.

***

یکی از نکات مهم در ادامه بحث گویندگی حفظ ریتم است. ریتم یا ضرباهنگ عبارت است از هماهنگ بودن فکر، اندیشه، و احساس که بیان می‌کنیم. این هماهنگی اگر همراه با درک درستی باشد همیشه کمک می‌کند که گوینده به بهترین شیوه و شکل ممکن اندیشه‌هایش را درست و به‌جا منتقل کند. به این ترتیب شنونده‌ای هم که آن را می‌شنود با آن احساس مشترک پیدا می‌کند. ریتم مشترک بین گوینده و شنونده مثل این است که دو نفر با هم راه بروند به‌گونه‌ای که هماهنگی در راه رفتن باعث برقراری ارتباط بهتر میان آن‌ها شود. به گمان من شناختن ریتم درست متن‌ها، شعرها و هر چیزی که قرار است خوانده شود در انتقال درست احساس و اندیشه‌ای که می‌بایست به شنونده منتقل شود کمک بسیاری می‌کند.

از جمله دیگر خصوصیات لازم برای گوینده که تذکر آن خالی از فایده نیست، نظم و تمرین است. نظم به این معنا که در زمان و موقعیت مناسب سر کارش حاضر شود و تمرین یعنی یک، دو یا چند بار بازخوانی آنچه که قرار است منتقل شود. دلیل تاکید به این نکته آن است که وقتی من به عنوان گوینده می‌خواهم مطلبی را برای عده کثیری بخوانم وظیفه اخلاقی‌ام ایجاب می‌کند چنان بر کارم تسلط داشته باشم که دیگران آنچه را که قرار است از من بشنوند به راحتی بپذیرند، به مصداق شعر« بر زبان بود مرا آنچه تو را در دل بود». یعنی به گونه‌ای باشد که مخاطب دریابد تمام آنچه که گفته می‌شود برای اوست. به عقیده من تمرین، ممارست، تکرار و جستجو و پرسش از اساسی‌ترین کارهایی است که کمک می‌کند تا یک گوینده همیشه قادر، توانا، مسلط و به روز و موثر به کار خود ادامه دهد.