«ولفرم آلفا» یک موتور جستجوی اینترنتی نیست. بلکه دقیقاً یک «موتور محاسباتی داده» است. شاید بتوان گفت ترکیبی از پایگاه داده و موتور جستجو به علاوه بانکی از الگوریتم‌ها و مدل‌های ریاضی. این موتور به جای جستجو در وب و ارایۀ یافته‌هایش در اینترنت در شکل فهرست پیوندها، در پایگاه داده‌های خودش بررسی و محاسبه می‌کند و به ما پاسخ می‌دهد. طبیعتاً این موتورِ اینترنتی، کاربردی کاملاً متفاوت از موتورهای جستجو دارد.
«ولفرم آلفا» یک موتور جستجوی اینترنتی نیست. بلکه دقیقاً یک «موتور محاسباتی داده» است. شاید بتوان گفت ترکیبی از پایگاه داده[1] و موتور جستجو[2] به علاوه بانکی از الگوریتم‌ها و مدل‌های ریاضی. این موتور به جای جستجو در وب و ارایۀ یافته‌هایش در اینترنت در شکل فهرست پیوندها، در پایگاه داده‌های خودش بررسی و محاسبه می‌کند و به ما پاسخ می‌دهد. طبیعتاً این موتورِ اینترنتی، کاربردی کاملاً متفاوت از موتورهای جستجو دارد. ولفرم آلفا یا برای پرسش ما پاسخی ندارد یا یک صفحه پاسخ دقیق دارد. برای همین لازم است پرسش هایی دقیق از آن پرسید.
از آن جا که ولفرم آلفا با امور واقع تعریف شده مثلاً داده های تاریخی، جمعیتی، جغرافیایی، مالی، پزشکی و ... سر و کار دارد، ما می‌توانیم از ولفرم آلفا فقط در زمینۀ دانستنی های عینیِ محاسبه پذیر پرسش کنیم. به عبارت دیگر این موتور اینترنتی در زمینۀ دانش های مبتنی بر امور ذهنی، عقاید و ایده ها نمی‌توانید به ما کمکی بکند. در واقع محدودیت ولفرم آلفا در مواجهه با امور ذهنی و فرضی است. احتمالاً این توضیحات کمی‌گیج کنندهاند. مثال های زیر روشن می‌کنند که دقیقاً منظور ما چیست.
امتحان کنید
1- یک تاریخ خاص را وارد کنید، مثلاً روز تولدتان. برای نمونه ما می‌خواهیم اطلاعاتی از 12 بهمن 1357 به دست بیاوریم. این روز مصادف است با اول فوریۀ 1979 میلادی. پس تاریخ February 1, 1979 را وارد می‌کنیم. (برای تبدیل تاریخ هم می‌توانید اینجا را کلیک کنید.) ولفرم آلفا ثانیه ای بعد به شما می‌گوید که این تاریخ، سه شنبۀ چند سال و چند ماه و چند روز پیش است. یا دقیقاً چند روز قبل است. همین طور می‌نویسد:
- آیت الله خمینی پس از 15 سال به ایران بازگشت.
- پتی هیرست پس از این که محکومیت اش توسط پرزیدنت کارتر بخشیده شد، از زندان آزاد شد.
- کوالالامپور 7 سال قبل با یک دستور سلطنتی اجازه شهر شدن یافت.
ولفرم آلفا تولدهای افرادِ به نسبت مشهور در آن روز را هم نشان می‌دهد. ولفرم آلفا به شما امکان می‌دهد در صورت تمایل اطلاعات صفحۀ پیش روی خود را در فرمت پی دی اف تحویل بگیرید و در رایانۀ خود ذخیره کنید.
2- نام یک شهر را وارد کنید
برای نمونه ما اصفهان (Isfahan) را وارد می‌کنیم. ولفرم آلفا، جمعیت شهر، رتبۀ جمعیت آن در ایران، موقعیت آن را در نقشۀ ایران، طول و عرض جعرافیایی، تصویر ماهواره ای شهر (با پیوند به سرویس نقشۀ گوگل) ساعت محلی (که همان ساعت کل کشور است)، دمای هوا، رطوبت و سرعت باد و وضع جوی آن در لحظۀ جستجو، ارتفاع از سطح دریا، فاصله از تهران و برخی اطلاعات دیگر را ارایه می‌کند. نکتۀ جالب این که زیر لقب یا Nickname اصفهان می‌نوسید: نصف جهان (Half of the world) (این صفحه را ببینید)
3- یک محاسبه وارد کنید.
مثلاً $250 + 15%. ولفرم آلفا جواب می‌دهد: 287.5$
4- یک فرمول ریاضی وارد کنید.
مثلاً اگر x^2 sin(x) را وارد کنید ولفرم آلفا نمودارهای آن را رسم می‌کند. شکل های دیگر فرمول را می‌نویسد، ریشه ها و ریشۀ عدد صحیح آن، مشتق، انتگرال معین و نامعین آن و بسیاری پاسخ ها و محاسبات دیگر را ارایه می‌کند که آن ها را می‌توانید اینجا ببینید.
5- امتحان های دیگر:
یک مادۀ غذایی وارد کنید، یا یک فرمول شیمی، یا یک کمیّت طول یا وزن و یا یک نت موسیقی! نتایج هر کدام را ببینید. تأیید خواهید کرد که نتیجه کار شگفتی آور است.
مثال های بالا نشان می‌دهد که این موتور اینترنتی تقریباً به درد هر کسی با هر تخصصی می‌خورد. به ویژه روزنامه نگاران در کار خود داده های ارزشمندی را می‌توانند از آن استخراج کنند. استفاده از آن نیز برای استفادۀ شخصی و غیرتجاری رایگان است.
زمینه های کاربرد
زمینه های کار ولفرم آلفا بسیار گسترده است و هم‌چنان نیز در حال توسعه است. از سوی دیگر کار کردن با آن شگردهایی دارد که از شگردهای یک موتور جستجوی معمولی مثل گوگل کمی‌پیچیده تر است. از این رو یافتن تسلط بر آن اندکی زمان می‌برد. ولفرم آلفا برای راحت تر کردن کار کاربران، مثال های بسیاری از کارهایی که می‌تواند برای ما انجام دهد ارایه می‌کند. این مثال ها هم‌چنین محدودیت های امروزۀ ولفرم آلفا را نشان می‌دهد. یعنی با نگاه کردن به فهرست مثال ها شما می‌توانید بفهمید که ولفرم در چه زمینه هایی به درد شما نمی‌خورد. در بالا نمونههایی از مثال های کاربرد ولفرم آلفا را مشاهده کردید. فهرست طبقه بندی شدۀ مثال های ولفرم آلفا را با مراجعه به این پیوند ببینید.
طبقه بندی کلی زمینههای کاربرد ولفرم آلفا به قرار زیر است:
ریاضیات، آمار و تحلیل داده ها، فیزیک، شیمی، مواد، مهندسی، نجوم، علوم زمین، علوم زندگی، جهان فن آوری، حمل و نقل، وب و نظام های رایانه ای، واحدها و اندازه گیری، پول و سرمایه، تاریخ و زمان، مکان ها و جغرافیا، داده های اقتصاد و اجتماعی، هوا، سلامت و پزشکی، غذا و خوراک، واژه ها و زبان ها، فرهنگ و رسانه، مردم و تاریخ، آموزش، سازمان ها، ورزش ها و بازی ها، موسیقی، رنگ ها.
اهداف ولفرم آلفا
این موتور اینترنتی قصد دارد اطلاعات و توانایی هایی را در سطح کارشناسانه برای گسترده ترین طیف مخاطبان ارایه کند به طوری که تمام تخصصها و سطوح آموزشی را پوشش دهد. ولفرم آلفای امروزی آن چنان که موسسان آن ادعا می‌کنند نخستین گامِ پروژه ای طولانی مدت و بلندپروازانه است برای محاسبه پذیر کردن و در دسترس قرار دادن همۀ دانسته های سیستماتیک بشر در هر لحظه!
ولفرم آلفا مدام داده های عینی را جمع آوری و سازماندهی می‌کند؛ الگوها، روشها و الگوریتمهایش را به کار می‌گیرد و هر آنچه را که ممکن است، محاسبه پذیر می‌کند. به این ترتیب این پروژه مدام در حال گسترش است.
پیدا است که اهداف تعیین شدۀ ولفرم آلفا که تازه در می2009 راه اندازی شده است، امروز بسیار دور از دسترساند. اگر شرکت ولفرم ریسِرچ آفرینندۀ این موتور بتواند به چشم اندازش دست یابد بدون شک مالک یک غول اینترنتی بلامنازع خواهد بود. تا آن روز همین غول کوچک شرکت ولفرم به بسیاری پرسش های ما پاسخ خواهد داد.
[1] Data base
[2] Search engine
