دست به هر کار تولیدی که می‌زنید یکی از راه‌های باقی ماندن در این عرصه نوآوری، ابتکار و خلاقیت است و گرنه به سرعت از رقابت با سایر تولید کنندگان بازخواهید ماند.
تولید برنامه‌های رادیویی نیز از این اصل مستثنی نیست. هر برنامه‌ای حتی جالب‌ترین آنها، بعد از مدتی از نظر مخاطبانشان تکراری می‌شود...
برنامه کلیشه‌ای ممنوع
تولید برنامه‌های رادیویی نیز از این اصل مستثنی نیست. هر برنامه‌ای حتی جالب‌ترین آنها، بعد از مدتی از نظر مخاطبانشان تکراری می‌شود. به همین دلیل تهیه کنندگان موفق، اغلب در طول تهیه یک برنامه به طور مدام در جستجوی بخش‌ها یا آیتم‌های تازه و جذاب هستند.
در واقع تهیه کنندگانی موفق هستند که به قالب‌های موجود برنامه سازی بسنده نکنند و به خلق قالب‌های جدید دست بزنند.
در درس پیشین به ساختارهای رادیویی اشاره کردیم و گفتیم ساختارهای اصلی رادیو محدود است. در حالی که با ترکیب آنها می‌توان به ساختارهای جدید دست پیدا کرد و این نکته‌ی اصلی و پراهمیت برای باقی ماندن در عرصه رقابت است .به عبارت دیگر در برنامه سازی لازم است این اصل اساسی را فراموش نکنیم که:
'به دلیل آنچه که دیروز پخش کرده‌ایم، امروز باید کمی متفاوت‌تر باشیم.'
یکی از آفت‌ها و آسیب‌هایی که برنامه سازان پس از مدتی از تولید یک برنامه روتین به آن مبتلا می‌شوند روزمرگی و عادی شدن برنامه‌سازی و نحوه پردازش موضوع است. به تعبیر دیگر قالب بندی که برنامه‌سازان به آن خو گرفته‌اند؛ و همان عناصر قالب بندی می‌تواند عامل روی‌گردانی شنوندگان و یا در واقع خاموش کردن رادیو شود.
لازم است برنامه ساز خلاق خود را دائماً با این پرسش‌ها مواجه کند که:
- 'چگونه می‌توانم عناصر کاملاً آشنا و یا در واقع تکراری را با عناصر به اندازه کافی نو در هم آمیزم تا ترکیب بندی‌ها بدیع به نظر آیند؟'
یا
- 'چگونه به این باور برسم که به دلیل آنچه دیروز در ایستگاه رادیویی‌ام برای شنوندگانم انجام داده‌ام، آنها حق دارند انتظار داشته باشند امروز برنامه‌ای ولو با تفاوتی اندک بشنوند.'
به عبارتی در رادیو هیچ شکل و قالب نهایی و مطلقی وجود ندارد، هرچه هست فقط برای امروز درست است. نظرها، شکل‌ها و قالب‌های امروز؛ برای فردا یک روز کهنه شده‌اند. دنیا دائماً در حال تغییر است و مخاطبان منتظر شنیدن برنامه یا برنامه‌هایی تازه هستند.
با توجه به مطالب فوق و با آشنایی با اجزاء و عناصر برنامه سازی و کاربرد درست و خلاقانه آنها می‌توانیم یک برنامه جذاب و شنیدنی تولید کنیم.
اجزاء و عناصر برنامه سازی
گفتار: بخشی از محتوا و پیام برنامه که توسط گوینده یا گویندگان بیان می‌شود.
مصاحبه و گزارش: بخشی از محتوا و پیام برنامه که از طریق گفت‌وگو، مصاحبه با کارشناسان، مسئولان و گزارش مردمی مطرح می‌شود.
موسیقی: موسیقی یکی از مهم‌ترین عناصر در برنامه سازی رادیویی است که به شکل‌های مختلف و متنوع به کار می‌رود: از جمله حالت، فاصله، شروع و پایان برنامه.
افکت: گاه به منظور تصویر سازی و کمک به درک بیشتر وبهتر پیام از آن استفاده می‌شود.
نمایش: گاهی برای بیان پیامی که می خواهیم ارائه کنیم از قالب روایت و نمایش استفاده کرده که توسط بازیگریا بازیگران ارائه می شود.
مسابقه: گاه در ارائه پیام جنبه سرگرم کنندگی آن غالب است و از عناصر جذب مخاطب می‌باشد که به شکل‌های مختلف طراحی می‌شود.
کارشناسی: به شکل حضوری یا تلفنی در برنامه شرکت دارند و در حوزه‌ی تخصصی به بررسی موضوع و یا پیام برنامه می‌پردازند.
تماس‌های تلفنی: طرح دیدگاه مخاطبان در رابطه با موضوع برنامه
یکی از نشانه‌های توانمندی برنامه سازان، به کارگیری و ترکیب درست عناصر رادیویی و شکل دهی به فرم و محتوای خلاقانه آنهاست.
تکلیف روز
- نمونه‌هایی از برنامه‌های رادیویی که شنیده‌اید را مرور کنید. کدام برنامه تنها با یکی از این اجزا و عناصر تشکیل شده است؟
- آیا نمونه یا نمونه‌هایی از برنامه‌هایی که با ترکیب اجزا و عناصر تکراری، به ساختاری نو دست یافته‌اند را به یاد می‌آورید؟
- آیا نحوه چینش این عناصر در شکل دهی به یک برنامه شنیدنی موثر است؟
