واقعیت‌افزوده و آینده روزنامه‌نگاری

فناوری‌های دیجیتال، اینترنت و موبایل تغییرات زیادی در دنیای روزنامه‌نگاری و رسانه‌ها رقم زده‌اند. البته فناوری تنها عامل تغییر در دورنمای رسانه‌ها نبوده است و بحران اقتصادی، گذارهای سیاسی، و تغییرات فرهنگی در ابعاد ملی و بین‌المللی هم از جمله عوامل مؤثر هستند. در میان نیروهای پیشران فناورانه که به تغییر در عرصه رسانه منجر شده‌اند، فناوری واقعیت افزوده[1] دورنمای خوبی از پیوند میان ابزارهای جدید فناورانه و روزنامه‌نگاری سنتی را پیش‌روی حرفه‌ای‌های این حوزه قرارداده است.

در یک نگاه کلان، نیروهای پیشران در حوزه فناوری دست‌کم از چهار راه اساسی بر روزنامه‌نگاری و رسانه‌ها اثر می‌گذارند. آنها نخست، چگونه کار کردن روزنامه‌نگاران و سایر حرفه‌ای‌های رسانه را دگرگون می‌کنند، این دگرگونی شامل چگونگی گردآوری، تولید و ویرایش اخبار است و این قابلیت را دارد که میزان تولید، بازدهی و دسترسی به اطلاعات را بهبود دهد.

دوم، تغییرات فناورانه، تجربه و مدل کسب و کار و سازمان‌های رسانه‌ای را دگرگون می‌کند. فناوری دیجیتال می‌تواند شیوه ارسال خبرها را بازسازی کند و هزینه آن را به شدت کاهش دهد و به این ترتیب مدل کسب و کار خبرها را دگرگون سازد.

 سوم، ارتباط میان رسانه‌ها و عموم بازتعریف می‌شود، زیرا مخاطبان از دریافت‌کنندگان منفعل به تولیدکنندگان فعال اخبار و رسانه‌های اجتماعی تبدیل می‌شوند. این دگرگونی با افزایش تعامل میان شهروندان، جریان اخبار و روزنامه‌نگاران به صورت بالقوه رابطه میان روزنامه‌نگاران،‌ سازمان‌های خبری و عموم را ارتقاء می‌دهد. به دلایل زیادی، این تغییرات منجر به کاهش نقش و نفوذ رسانه‌های خبری سنتی، مخصوصا روزنامه‌ها، در جامعه شده است و [جایگاه آنها] با رسانه‌های اجتماعی و دیگر ابزارهای ارتباطی دیجیتال، مانند موبایل عوض شده است. به نظر می‌رسد که نقش ویژه‌ای که روزنامه‌‌ها به صورت سنتی در جامعه ایفا می‌کردند، به طرز قابل توجهی در حال محوشدن است.

حوزه چهارمی که نیروهای پیشران، روزنامه‌نگاری و رسانه را تحت تاثیر قرارداده‌، تحول در شیوه روایت ماجرا[2] توسط رسانه‌هاست. استفاده از فناوری‌های جدید، و به طور خاص فناوری واقعیت افزوده، مسیر حرکتی دوگانه را رقم زده‌است هم مخاطبان روزنامه‌ها از صورت‌های سنتی اخبار جدا می‌شوند و برای یادگیری درباره دنیای‌ اطراف، به سوی رسانه‌های اجتماعی و ارتباطات موبایلی حرکت می‌کنند و هم کاربران فناوری‌های جدید باردیگر به صورت‌های سنتی رسانه‌ها و اخبار نزدیک می‌شوند.

  واقعیت افزوده از کجا آمد؟

واقعیت افزوده (AR) در روزنامه‌نگاری‌ای محوریت می‌یابد که خبر در آن اساس کار باشد. AR   تجربه ذهنی کاربران را به دنیای واقعی و محیط طبیعی پیوند می‌دهد. چنین مفهومی از جهات بسیاری تداوم کارهای نظری هارولد اینیس[3] و مارشال مک‌لوهان[4] است، که معتقد بودند رسانه‌های ارتباطی به عنوان امتداد حواس انسانی کار می‌کنند.

 AR به مدت دو دهه در حال توسعه بوده است. در ابتدا به عنوان یک پلتفورم موبایلی طراحی نشده بود و کاربردهای متفاوتی از آنچه امروز درباره آن می‌دانیم، داشت. پریستون توماس کودِل[5] در دهه 1990 زمانی که برای بویینگ کار می‌کرد، این ایده را توسعه داد و واژه واقعیت افزوده را استفاده کرد. آن زمان کارگران کارخانه از AR برای منظم کردن قطعات هواپیما استفاده می‌کردند. به همین دلیل بسیاری از پیشرفت‌های اولیه در این زمینه، در صنایع نظامی و هوانوردی بود. ال.بی روزنبرگ[6] یکی از نخستین نظام‌های کاری AR را در آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی هوایی آمریکا ساخت که نام آن Virtual fixture‌ بود و نشان از این داشت که AR ظرفیت خوبی در ارتقای کارآیی انسانی حداقل در زمینه هوانوردی دارد.  امروزه می‌توان گفت که واقعیت افزوده وارد سومین دوره توسعه خود شده است؛ در این مرحله کاربردهای روبه رشدی در حوزه رسانه و روزنامه‌نگاری داشته است. سه مرحله‌ای که AR پشت سر گذاشته است در شکل زیر نشان داده شده است.

مرحله اول شامل پژوهش‌های پیشگام طراحی و توسعه فناوری واقعیت افزوده، کاملا بیرون از قلمرو روزنامه‌نگاری و رسانه است. در این زمان کودِل و همکارانش AR را به عنوان مجموعه‌ای از فناوری‌های همگرا شده با هدف ارتقای توانمندی‌های انسانی در حوزه مهندسی هوانوردی به کار گرفتند. در همین دوران تعریف بهتری از واقعیت افزوده مطرح شد. رونالد آزوما نوشت که واقعیت افزوده به معنی افزودن تجربه کاربران از دنیای واقعی به پدیده‌های دیگر است که اطلاعاتی مجازی را برای ارتقای احساس و مهارت‌های افراد فراهم می‌آورد.  این مرحله از سال 1990 نزدیک به چهار سال به طول انجامید.

مرحله دوم در توسعه واقعیت افزوده سیر تکاملی آن در این مسیر بود که بتوان از آن برای سایر حوزه‌های فعالیت انسانی استفاده کرد. AR برای حوزه وسیعی از فعالیت‌های انسانی مانند پزشکی، رسانه و هنر به کار گرفته شد. مثلا در سال 1994 جولی مارتین، که خود را هنرمند AR می‌نامید، پروژه «تولید تئاتری واقعیت افزوده[7]» را با نام «رقص در فضای سایبر» اجرا کرد. این دوره در مجموع نزدیک به هشت سال طول کشید. در این دوره AR بیشتر یک فناوری پژوهشی بود و عمدتا در اختیار آزمایشگاه‌ها باقی ماند و هنوز استفاده از آن با سیستم‌هایی که صدها و هزاران دلار هزینه دربرداشتند، گران به حساب می‌آمد. اگرچه نخستین سیستم واقعیت افزوده مبتنی بر موبایل[8] در این دوره توسعه داده شد، اما اغلب سیستم‌های آن سنگین و غیرعملی بودند و بالغ بر 25 کیلوگرم وزن داشتند. در همین مرحله نخستین نمونه اپلیکیشن کاربردی برای روزنامه‌نگاری و رسانه توسط پاولیک و همکارانش آزمایش شد.

مرحله سوم توسعه واقعیت افزوده با ظهور اپلیکشین‌های روزنامه‌نگاری و رسانه همراه بود. به طور خاص در حوزه موبایل و با ویژگی های خاص دارای ابعاد فضایی. مرحله سوم با ویژگی‌های مهم و خاصی طبقه‌بندی می‌شود. در این دوره شاهد مینیاتوری‌شدن فناوری AR، تجاری شدن آن و امکان ارائه روی ابزارهای همراه، متداول شدن زیرساخت اینترنت پرسرعت و بی‌سیم، ظهور اپلیکیشن‌های موبایلی (رایگان و با شیوه استفاده آسان) و ظهور سیستم‌های مبتنی بر اطلاعات جغرافیایی (GIS) هستیم. در نتیجه می‌بینیم که ناگهان بسیاری از سازمان‌های رسانه‌ای  به دنبال این می‌روند که فناوری‌های واقعیت افزوده را برای روزنامه‌نگاری و اهداف راهبردی ارتباطی به کار گیرند.

می‌توان پیش‌بینی کرد که مرحله چهارم توسعه فناوری AR درپیش است. اما پیش‌بینی زمان آغاز آن دشوار است. به دلایل متعدد در این مرحله تجهیز موثر واقعیت افزوده در روزنامه‌ها و سازمان‌های رسانه‌ای بسیار حیاتی است. نخست به این دلیل که سازمان‌های رسانه‌ای و روزنامه‌نگاری AR را کاملا به عنوان یک ابزار روایت ماجرا به کار می‌گیرند و در نتیجه بیش از پیش در ماجراهای دارای اهمیت اجتماعی، مانند گزارش‌های تحقیقی، مناسبات عمومی و فسادهای سیاسی به کار گرفته می‌شود. دوم به این دلیل که در این مرحله واقعیت افزوده به طور گسترده به عنوان یک ابزار عادی در سازمان‌های خبری شناخته خواهد شد، ابزاری که به اندازه تصویر و اینفوگرافیک متداول و حائز اهمیت است.

منبع: The Emergence of Augmented Reality (AR) as a Storytelling Medium in Journalism

[دانلود متن کامل مقاله - فایل PDF - حجم: 1.34MB]

[1] Augmented reality

[2] Storytelling

[3] Harold Innis

[4] Marshall McLuhan

[5] Preston Thomas Coudell

[6] L B Rosenberg

[7] Augmented Reality Theater production

[8] Mobile Augmented Reality System (MARS)