جامعه روزنامه نگاران حرفه ای (SPJ)، اصول اخلاق روزنامه نگاری خود را که پیش از این در سال 1996 معرفی شده بود، در سپتامبر 2014 مورد بازبینی قرار داده و آن ها را با توجه به تغییرات رخ داده در فضای رسانه ای به روز کرده است.
***
اعضای «جامعه روزنامه‌نگاران حرفه‌ای[1]» بر این اعتقادند که روشنگری در راستای حقوق مردم، طلایه‌دار عدالت و اساس دموکراسی است. وظیفه روزنامه‌نگار، جستجوی واقعیت و انعکاس عادلانه و کامل مسائل و رخدادها است. عملکرد یک روزنامه نگار اخلاقی و بی عیب و نقص است.
جامعه روزنامه نگاران حرفه ای، چهار اصل زیر را به عنوان اساس اخلاق روزنامه نگاری معرفی و کاربرد آن ها را از همه فعالان رسانه ای درخواست می کند.
حقیقت را ابتدا کشف و سپس منتشر کنید
روزنامه نگار اخلاقی باید دقیق و منصف باشد. روزنامه نگاران باید در جمع آوری، انعکاس و تفسیر اطلاعات و وقایع راستگو و شجاع باشند.
شما به عنوان روزنامه نگار باید:
- مسئولیت دقت در کارتان را بپذیرید. از صحت اطلاعات پیش از انتشار آن مطمئن شوید و در هر جا که امکان دارد، از منابع دسته اول استفاده کنید.
- به خاطر داشته باشید که نه مسئله سرعت و نه مسئله فرم توجیه خوبی برای بی دقتی نیست.
- بافت[2] و زمینه رویداد را برای مخاطب شرح دهید. مراقب باشید با کوتاه کردن خبر باعث بیش از حد ساده جلوه دادن آن نشوید.
- در چرخه عمر خبر، دائما اطلاعات ارائه شده را به روز و اصلاح کنید.
- در قول دادن محتاط باشید اما به قول و وعده ای که می دهید پایبند باشید.
- منابع را کاملا مشخص کنید. مردم برای اینکه بتوانند نسبت به نیت یک منبع قضاوت کنند و اعتبار آن را بسنجند به اطلاعات زیادی نیاز دارند.
- قبل از اینکه نسبت به عدم افشای هویت منبع به او قولی بدهید، از انگیزه اش برای ارائه خبر مطمئن شوید. عدم افشای هویت را برای منابعی نگه دارید که خطر یا مجازاتی آن ها را تهدید می کند و اطلاعاتی دارند که نمی توان از منابع دیگر کسب کرد. به مخاطب توضیح دهید که چرا منبع خود را به صورت ناشناس آورده اید.
- تلاش کنید سوژه های خبر ی که مورد انتقاد یا اتهام قرار گرفته اند را پیدا کنید و به آن ها فرصت اظهارنظر بدهید.
- از جمع آوری اطلاعات به صورت محرمانه و پنهانی خودداری کنید، مگر اینکه از راه های معمول نتوانید به اطلاعات مورد نیاز دست پیدا کنید.
- با دقت و شجاعت، از آن هایی که در قدرت هستند بخواهید پاسخگو باشند. صدای آن‌هایی را منعکس کنید که صدایشان شنیده نمی‌شود.
- از تبادل دیدگاه صریح و محترمانه حمایت کنید، حتی اگر مخالف شما باشد.
- وظیفه ویژه خود به عنوان ناظر امور عمومی جامعه و دولت را مدنظر داشته باشید. مطمئن شوید امور مربوط به مردم به صورت شفاف پیگیری می شود و آمار عمومی در دسترس همگان قرار دارد.
- دسترسی به اسناد و منابع را در زمان مقتضی و مناسب فراهم کنید.
- جسورانه ماجرای تفاوت ها و سختی های تجربه زندگی بشری را منتقل کنید. به دنبال منابعی باشید که صدایشان را به ندرت می شنویم.
- از کلیشه ها دوری کنید. روزنامه نگاران باید مراقب تاثیرگذاری احتمالی اصول ارزشی و تجربه فردی خود بر نحوه گزارش‌گری شان باشند.
- یادداشت و تحلیل را به شکلی از خبر مجزا و مشخص کنید.
- هیچ گاه به عمد اطلاعات مربوط به خبر یا بافتی که خبر در آن روی می دهد را تحریف نکنید؛ این شامل اطلاعات بصری هم می شود. به طور مشخص تصویرسازی را از عکس مستند جدا کنید.
- از سرقت ادبی بپرهیزید. همیشه به منابع ارجاع دهید.
ضرر و زیان را به حداقل برسانید
روزنامه‌نگاران اخلاقی با منابع، سوژه ها، همکاران خود و اعضای جامعه مانند انسان هایی برخورد می‌کنند که لایق احترامند.
- میان ضرورت عمومی برای دستیابی به اطلاعات، و خطرات و صدمات احتمالی در این مسیر تعادل برقرار کنید.
- مراقب کسانی که ممکن است به خاطر پوشش خبری متحمل ضرر و زیان شوند باشید. زمانی که با کودکان، قربانیان آزار جنسی یا منابع و سوژه های بی تجربه روبرو هستید، بیشتر دقت کنید. تفاوت های فرهنگی را در اتخاذ رویکرد و نحوه برخورد با موضوعات در نظر داشته باشید.
- به خاطر داشته باشید که دسترسی قانونی به اطلاعات توجیه اخلاقی خوبی برای انتشار آن ها نیست.
- توجه داشته باشید که افراد عادی در مقایسه با چهره های عمومی و آن هایی که خواستار به دست آوردن قدرت، نفوذ و توجه عمومی هستند، حق بیشتری برای حفظ اطلاعات خصوصی خود دارند. تبعات احتمالی انتشار اطلاعات شخصی افراد را در نظر داشته باشید.
- از تجسس زننده دوری کنید، حتی اگر دیگران به آن اصرار دارند.
- میان حق متهم برای دسترسی به محاکمه عادلانه و حق مردم برای دانستن، توازن برقرار کنید. تبعات افشای نام متهم قبل از اثبات جرم در دادگاه را به خاطر داشته باشید.
- اطلاعات پس از انتشار برای همیشه در دسترس خواهند بود، هر زمان که لازم است اطلاعات را به روز و کامل کنید.
مستقل باشید
بالاترین و مهم ترین وظیفه روزنامه نگاری اخلاقی خدمت به مردم است.
- از تضاد منافع، چه به شکل حقیقی ، چه ادراکی، دوری کنید؛ هر جا این مسئله اجتناب ناپذیر است، آن را به وضوح اعلام کنید.
- از پذیرش هدیه، پول، سفر رایگان و هر نوع رفتار ویژه خودداری کنید. از فعالیت های سیاسی و دیگر فعالیت های جنبی که ممکن است بی طرفی شما را به خطر بیندازد یا باعث تخریب اعتبار شما شود، اجتناب کنید.
- نسبت به منابعی که در برابر پول یا امتیازی ویژه حاضر به در اختیار گذاشتن اطلاعات هستند، هوشیار باشید؛ از پرداخت پول برای دسترسی به اخبار اجتناب کنید. اطلاعاتی که از منابع بیرونی به دست آورده اید را مشخص کنید.
- از رفتار ویژه با صاحبان آگهی، آن هایی که به رسانه شما کمک مالی می کنند یا آن هایی که منافع خاصی در برقراری ارتباط با شما دارند، خودداری کنید. در مقابل فشارهای داخلی و بیرونی که قصد دارند بر نحوه پوشش خبری شما تاثیرگذار باشند، مقاومت کنید.
- بین خبر و آگهی فرق بگذارید و از پوشش ماجراهایی که در آن ها مرز میان این دو به وضوح مشخص نیست دوری کنید. مطالبی که بابت انتشارشان هزینه ای پرداخت شده را کاملا مشخص کنید.
پاسخگو باشید و شفاف عمل کنید
روزنامه نگاری اخلاقی به معنای پذیرش مسئولیت در قبال کار خود و تشریح انگیزه خود برای مردم است.
- گزینه ها و فرآیندهای اخلاقی را برای مخاطب توضیح دهید. با مردم در مورد شیوه کار روزنامه نگارانه، پوشش خبری و محتوای اخبار به گفت و گو بنشینید.
- سئوال هایی که در مورد دقت، شفافیت و بی طرفی شما مطرح می شود را بلافاصله پاسخ دهید.
- اشتباه های خود را بپذیرید و به سرعت و به صورت ویژه در جهت رفع آن ها برآیید. انتشار اصلاحیه یا توضیح مربوط به یک خبر را با دقت و به صورت شفاف انجام دهید.
- رفتارهای غیراخلاقی رخ داده در فضای روزنامه نگاری را افشا کنید، حتی اگر در سازمان خود شما رخ داده باشند.
- از همان استانداردهایی که توقع دارید دیگران رعایت کنند، تبعیت کنید.
[1] Society of Professional Journalists
[2] context
