موانع رسانه‌های آزاد

اشاره: مقاله پیش رو ازکتاب' رسانه وقدرت' اثر ' دکتر هیرش رسول مراد ' انتخاب شده است.این کتاب ، شامل گفت‌وگوی نویسنده با 15 تن از روزنامه نگاران ونویسندگان کرد کشور عراق پیرامون نقش وتاثیر رسانه های آزاد وشرایط لازم برای فعالیت آنهاست.

 نویسنده ، کرد زبان، اهل شهر رانیه از استان سلیمانیه عراق و دارای مدرک دکترای اطلاع رسانی است. وی علاوه بر این کتاب و تحقیقات بسیار در حوزه رسانه‌ها کتابهای آزادی اطلاع رسانی ورسانه در کردستان عراق را نیز در دست چاپ دارد.

او ازسال 1990 میلادی به صورت حرفه ای به روزنامه نگاری مشغول است  و عضویت در شورای سردبیری نشریات زیادی را تجربه نموده و الان عضو شورای نویسندگان روزنامه'چاودیر'است.

                                                                                                                                      ***

همچنان که بیش از این اشاره شد  در این مقاله شرایط ،لوازم و موانع آزادی رسانه‌ها و رسانه‌های آزاد موضوع بحث و گفت‌وگو با روزنامه‌نگاران کرد بوده است که در ادامه گزیده‌ای از دیدگاه‌های آنها از نظرتان می‌گذرد.

سلطه رسانه های دولتی 

یک نویسنده اهل کردستان عراق به نام 'آراس فتاح 'بر این عقیده است که یکی از مشکلات اصلی روزنامه نگاران، عدم آشنایی آنان با حرفه روزنامه نگاری است. وی تاکید می کند ؛ زمانی می‌توان به نقش رسانه ها در سیستم دموکراسی یک کشور اعتقاد و باور داشت که رسانه های دولتی گفتمان ایدئولوژیک ترویج ندهند،سانسور حذف شود ورسانه ها وابسته به حکومت نباشند.

او با اذعان به اینکه کردستان دارای رسانه های حزبی است که حرفه ای عمل نمی کنند، می گوید تعداد رسانه های حزبی به حدی زیاداست که جا را برای رسانه های آزاد تنگ کرده است.

رسانه های حزبی و آزادی رسانه ای

'بختیار علی' از روشنفکران و روزنامه‌نگاران کردستان عراق که سابقه عضویت در  شورای سردبیری تعدادی از نشریات را هم در کارنامه اش دارد با بیان اهمیت روزنامه نگاری در فضای باز رسانه ای می گوید؛رسانه زمانی می تواند نقش ناظر بر جامعه و به ویژه دولت داشته باشد که در جامعه ای شفاف و باز فعالیت کند.وی با بیان اینکه فقط 2 درصد از رسانه های عراق در راستای آزادی اطلاع رسانی به معنای واقعی گام بر می دارند وجود رسانه های حزبی را مانعی بزرگ بر سر راه آزادی رسانه ای در عراق می داند.

اما در نقطه مقابل وی 'آزاد جندیانی' از موسسان روزنامه حزبی 'کوردستانی نوی'به وجود آزادی بیان در کردستان عراق وآزادی اطلاع رسانی در رسانه ها معتقد است و می گوید مردم از طریق رسانه های حزبی یادگرفته اند که چگونه افکارشان را آزادانه بیان کنند.

عدم تجربه تنفس در فضای آزاد

'آسوس هردی' سردبیر روزنامه'ئاوینه' عنوان می کند؛ بحث رسانه های آزاد موضوعی تازه در عراق است به همین دلیل فرصت بیشتری لازم است تا نقش آن در روند دموکراسی مشخص شود زیرا هم روزنامه نگاران و هم حکومت تجربه تنفس در هوای آزاد را ندارند.

صاحب امتیاز روزنامه 'هه ولیر' ، 'ریبوار کریم ولی' نیز  می‌گوید که با وجود اینکه تعداد رسانه ها در کردستان زیاد است ولی آزاد نیستند، وی اضافه می کند که در کردستان تضمین قانونی برای حمایت از روزنامه نگارانی که بتوانند آزادانه فعالیت کنند وجود ندارد واین باعث شده تا مطالب تاثیر گذار در رسانه ها منتشر نشود.او با عنوان اینکه رسانه ها، مخاطب زیادی ندارند می‌افزاید؛ اگر رسانه های 15 سال اخیر تحلیل محتوا شوند مشخص خواهد شد آنها تاثیر چندانی بر افکار عمومی نداشته اند.

حقوق و مسئولیت همپای هم

دانش آموخته و دکترای حقوق رسانه ، 'سامان فوزی' تاکید می کند زمانی رسانه می تواند به عنوان رکن چهارم دموکراسی تبدیل شود که  روزنامه نگاران به اصول حرفه روزنامه نگاری آشنا و پایبند باشند،روزنامه ها توقیف نشوند،حکم زندانی برای روزنامه نگاران به جریمه نقدی تبدیل شود. شیوه کسب مجوز های رسانه ای از تسلیم نامه به اخطارنامه تبدیل شود.وی می افزاید؛ باید در قانون رسانه، حقوق مربوط به روزنامه نگاران در دسترسی آزادانه به اطلاعات به صورت شفاف، مشخص شود، جایگاه سندیکای روزنامه نگاران از لحاظ اعتبار ارتقا یابد و سانسور قبل از انتشار حذف شود.

استقلال اقتصادی لازمه روزنامه نگاری آزاد

'ستران عبدالله' سردبیر مجله'هه فتانه' تصریح می کند لازمه روزنامه نگاری آزاد، تغییر رویکرد دست اندرکاران وسائل ارتباط جمعی به رسانه به عنوان یک صنعت اقتصادی وفرهنگی است که باید دارای استقلال اقتصادی باشد.

'گوران عبدالله'،سردبیر روزنامه الکترونیکی'ده نگه کان' تاکید می کند رسانه باید به شیوه ای کار کند که دستگاههای دولتی احساس کنند رسانه برکارشان نظارت دارد.

در همین زمینه خانم 'وینوس فایق' با بیان اهمیت وجود ونقش رسانه های آزاد در روند دموکراسی معتقد است دولت به قدرت رسانه ها در راستای نظارت واصلاح باور ندارد.

'عبد عارف' دانش آموخته روزنامه نگاری وسردبیر روزنامه'هاوولاتی' اظهار می کند روزنامه نگاری در کردستان عراق حزبی است وبرای شکل گیری رسانه های آزاد نیاز به توسعه سیاسی است.

 ارتقای سطح آزادی رسانه ای

'عدنان عثمان' سردبیر 'روژنامه' با بیان اینکه در عراق شکاف زیادی بین روزنامه نگاران ودولتمردان وجود دارد تاکید می کند که روزنامه نگاران باید خودشان سطح آزادی رسانه ای را ارتقا دهند.

'فرهاد عونی' جانشین سندیکای روزنامه نگاران کردستان عراق اذعان می دارد که با وجود تعدد رسانه در کردستان عراق، روزنامه نگاران هنوز به جایگاه خود آشنا نیستند واین مانع بزرگی بر سر راه شکل گیری رسانه های آزاد است.

'فرید اسد سرد' نویسنده ومحقق می گوید چون فضای سیاسی کردستان عراق فضایی بسته است فعلا رسانه ای آزا د نمی توانند شکل گیرند.

'کاوه محمد' سردبیر روزنامه'کوردستانی نوی'بر این باور است که باید برای حمایت از شکل گیری رسانه های آزاد،نشریات مستقل منتشر شود ،مجلس از موضوع حمایت کند وبازار آزاد رسانه‌ای شکل بگیرد تا رقابت سالم بین رسانه ها وجود داشته باشد.

'نژاد عزیز سورمی' که سردبیر روزنامه حزبی'خه بات'است با بیان اینکه روزنامه نگاری حزبی مانعی بر سر راه روزنامه نگاری آزادنیست معتقد است که هم رسانه های مستقل وآزاد در کردستان عراق ضعیف عمل نموده اند وهم ذات قدرت به شیوه ای است که نمی تواند زیاد اهل تعامل ونقد باشد.

منبع:

رسول مراد ، هیرش . میدیا وده سه لات ، عراق ، شهر هولیر ، انتشارات روزنامه چاودیر ، چاپ اول2007.