«انتشار خبر در شبکه های اجتماعی» در نگاه اول شاید موضوع دست اولی به نظر نرسد اما فیسبوک با ابتکار جدیدی به نام «سرویس فوری - Instant Articles» عزم خود را جزم کرده تا نحوه انتشار اخبار را متحول کند.
درست در اوایل خرداد ماه، فیسبوک اعلام کرد که با استفاده از این سرویس جدید، کاربران می توانند خبرها و مقالات را بدون معطلی و به طور مستقیم در نرم افزار موبایلی فیسبوک بخوانند. این شبکه اجتماعی در طول سال ها توانسته به عنوان یکی از منابع اصلی مخابره آنلاین خبرها، نقش ویژه ای را برای رسانه ها بازی کند اما خواندن مقالات بر روی نرم افزار موبایلی فیسبوک یکی از کندترین خدمات این شبکه است.
در حال حاضر، کاربران در صفحه اصلی خود بخش کوچکی از متن و تصویر خبر را می بینند و با کلیک بر روی لینک خبر، منتظر بارگذاری مطلب در وب سایت دیگری می شوند. انتظاری که دست کم هشت ثانیه طول می کشد و این تاخیر در دنیای پرسرعت امروزی آنقدر بزرگ به چشم آمده تا مارک زاکربرگ، موسس فیسبوک، و همکارانش را مجبور به چاره اندیشی کرده است.
فیسبوک می گوید این ابتکار جدید که فعلا برای گوشی های آیفون طراحی شده، سرعت بارگذاری خبرها و مقالات را ده بار سریعتر از سرعت فعلی خواهد کرد. به این ترتیب که کاربران در صفحه فیسبوک خود، می توانند خبرهای مورد نظرشان را درون فیسبوک بخوانند بدون آنکه نیاز باشد بر لینکی کلیک کنند و به صفحه دیگری هدایت شوند.
روزنامه نیویورک تایمز، شبکه خبری ان بی سی، مجله نشنال جئوگرافیک و آتلانتیک از حامیان اولیه این تحول بودند. هر چند که خیلی زود بی بی سی و گاردین هم به عنوان اولین رسانه های اروپایی به این جمع پیوستند.
هدف طرح جدید فیسبوک، مخاطب است
«طرح جدید فیسبوک می تواند تجربه ای جدید و لذت بخش را برای مخاطبان به وجود بیاورد.» (1) این گفته تونی دنکر، مدیر بخش بین الملل روزنامه گاردین است. او معتقد است پروژه ای که فیسبوک کلنگ آن را زده، می تواند آغاز یک تحول بزرگ در روابط نشریات با مخاطبانش باشد.
شاید تا مدت ها قبل، نسخه چاپی و آنلاین نشریات، یا وب سایت های موسسه های خبری، اصلی ترین مرجع برای انتقال خبرها بودند اما با آمدن شبکه های اجتماعی، وب سایت های خبری به تدیج به عقب رانده شدند. براساس یک نظرسنجی جدید توسط مرکز تحقیقات آمریکایی «پیو-Pew»، نیمی از کاربران اینترنتی در آمریکا اخبار مورد نظر خود را درباره سیاست و دولت، از طریق فیسبوک دنبال می کنند. این روزها مخاطبان ترجیح می دهند تا از راه های سریعتری برای کسب خبر استفاده کنند و شبکه های اجتماعی از این منظر بهترین گزینه محسوب می شوند.
از طرفی نشریات هم برای نشر اخبار خود تا حدودی به فیسبوک متکی شده اند زیرا فیسبوک خبرها را در سطح وسیعتر و با حجم بیشتری مخابره می کند. بنابراین نشریات به نوعی هم خواهان حفظ مخاطبان در محدوده خود وهم خواهان جذب مخاطبان بیشتر با نام تجاری خود هستند. کلر میلر، روزنامه نگار نیویورک تایمز می نویسد: «طرح جدید فیسبوک، درباره درآمد حاصل از تبلیغات و یا تعداد کلیک ها بر روی یک خبر نیست. بلکه موضوع اصلی مخاطب است و اینکه چه کسی رابطه بهتری با مخاطب دارد.» (2) به عبارتی، سرویس مقالات فوری فیسبوک این امکان را به موسسه های خبری می دهد تا رابطه خود را با مخاطبان ترمیم کنند. موسسه های خبری چاره ای جز انتخاب یک مسیر ندارند؛ یا باید از دور عقب بمانند و مخاطبان خود را از دست بدهند و یا با فیسبوک معامله کنند و با شرایطی در سود مخاطب شریک شوند.
البته فیسبوک جذابیت های دیگری را هم برای این سرویس طراحی کرده است تا بتواند حتی مخاطبان بیشتری را جذب کند. تصاویری که در این اخبار گنجانده می شوند این امکان را به کاربر می دهد تا مکان عکس را بر روی نقشه ببیند. همچنین توضیحات صوتی که ناشر می تواند به متن خبر اضافه کند از دیگر ویژگی های مهم این طرح فیسبوک است. دکلان مور، مسئول بخش رسانه ای انجمن نشنال جئوگرافی می گوید: «یکی از برجسته ترین ابعاد سرویس مقالات فوری سرعت بالای بارگذاری مطالب بر روی نرم افزار موبایلی فیسبوک است.» (3) گویا تنها راه ماندن در عرصه خبری امروز، همراه شدن با شبکه های اجتماعی پر سرعتی است که می توانند بقای موسسه های خبری را تضمین کنند.
این شبکه ها نه تنها، تضمین کننده حجم مخاطب برای موسسه های خبری هستند بلکه می توانند یک سرمایه گذاری دراز مدت هم به حساب بیایند. یک موسسه تحقیقاتی مستقل به نام «ای-مارکتر-e-Marketer» درآمد کنونی فیسبوک را تنها از طریق نرم افزار موبایلی آن، 11 میلیارد دلار تخمین زده است و براساس تحقیق دیگری پیش بینی کرده است که این عدد تا سال 2017 به درآمدی بالغ بر 17 میلیارد دلار برسد. با این وجود گویا فیسبوک تا چند صباحی دیگر به غول تبلیغاتی ای بدل می شود که می تواند یکی از بهترین منابع درآمدزایی برای نشریات باشد.
فیسبوک مدعی شده است که در طرح جدید خود، 100 درصد از درآمد آگهی در خبرها و 70 درصد از درآمد حاصل از تبلیغاتی که فیسبوک به فروش می رساند، به نشریات و موسسه های خبری تعلق خواهد گرفت. و این یکی از دیگر دلایلی است که نشریات صاحب نام برای شرکت در این طرح پیش قدم شده اند.
سرویس مقالات فوری چه تاثیری بر کیفیت روزنامه نگاری خواهد داشت؟
اما با وجود تمام این مباحث، همه چیز به این بستگی دارد که فیسبوک در طولانی مدت چگونه این طرح را اجرا می کند. زیرا از سویی این طرح می تواند تا حدی یک تجربه نگران کننده برای نشریات و موسسه های خبری باشد.
تونی دنکر علاوه بر نگاه مثبت و خوشبینش به اقدام آزمایشی فیسبوک، می گوید:«روش های نوینی که فیسبوک برروی دستگاه های موبایل امتحان می کند، می تواند بر کیفیت سطح روزنامه نگاری تاثیر گذار باشد.» (4)
نگرانی اصلی در این نکته است که شاید اصول روزنامه نگاری با برخی از قوانین فیسبوک در تضاد باشد.
فیسبوک در روزهای آخر سال 94 اعلام کرد که در حال تغییر دادن برخی از استانداردهایش درباره انتشار محتوا و تصاویر است. مونیکا بیکت، مدیر بخش مقررات جهانی فیسبوک گفت از این پس، فیسبوک از انتشار تصاویر و مطالب با محتوای زورگویی، نفرت پراکنی، فعالیت های مجرمانه، خودزنی و مسائل جنسی خود داری می کند.
با این وجود، در سرویس مقالات فوری، اگر تحریریه یک نشریه تصمیم بگیرد، خبر و یا عکسی را منتشر کند که فیسبوک اجازه انتشار آن را ندهد، تکلیف چیست؟ و یا اصولا اگر فیسبوک براساس پیشینه مطالب و اخبار دست به اولویت بندی آنها بزند، به این معنی که مطلبی در اولویت باشد که بیشترین لایک را داشته باشد. در آن صورت این شاید این نگرانی وجود داشته باشد که نشریات تا حدودی کنترل مطالب خود را از دست بدهند.
هر چند برخی از ناشران معتقدند که ماجرا تنها به از دست دادن نسبی کنترل مطالب محدود نمی شود و نشریات دسترسی خود را به برخی از اطلاعات پایه ای کابران هم از دست خواهند داد. اساسا نشریات بر حفظ مخاطب در وب سایت های خود تاکید ویژه ای دارند. در وب سایت های خبری، مخاطب با کلیک بر روی یک خبر، ردیابی فعال می شود، اطلاعات در مورد او جمع آوری خواهد شد و نشریات و موسسه های خبری از این اطلاعات برای تبلیغات استفاده می کنند. اما به گفته آلن. دی. مارتر روزنامه نگار و نویسنده، اکنون با سرویس مقالات فوری، این فیسبوک است که به اطلاعات و داده های کاربران نزدیک تر می شود. او می گوید: «فیسبوک در درازمدت می تواند رضایت کاربران را فراهم کند و از این اطلاعات برای تبلیغ موثرتر استفاده کند.» (5) هر چند که مارک رکو، مدیر تولید سرویس مقالات فوری ادعا می کند که فیسبوک تنها می خواهد مکملی برای موسسه های خبری باشد، بنابراین آمار بازدید اخبار را اندازه گیری می کند و آمارها را به سرویس های adobe analytics, google analytics, com score ارائه می کند تا نشریات بتوانند به اطلاعات کاربران خود دسترسی داشته باشند.
با توجه به این نکات، حتی موسسه های خبری هم که تاکنون به فیسبوک آری گفته اند کمی محتاط تر وارد میدان عمل شده اند. هر کدام از آنها تنها اجازه انتشار پنج مقاله را برای آزمایش اولیه داده اند و گویا تلاش می کنند تا از این طرح آزمایشی بیشتر برای شناختن مخاطبان بالقوه ای استفاده ای کنند که خبرهایشان را در فیسبوک می خوانند و مشتری دائم شبکه های اجتماعی هستند.
منابع:
1. Sweny, M. 2015, 'Facebook Instant Articles: BBC News and Guardian sign up to initiative', The Guardian, Available at:
http://www.theguardian.com/media/2015/may/13/bbc-news-guardian-facebook-instant-articles
2. Miller, C. 2015, 'Why Facebook News Experiment Matters to Reders', The New Yourk Times, Available at:
http://www.nytimes.com/2015/05/15/upshot/how-facebooks-experiment-changes-the-news-and-how-it-doesnt.html?src=relcon&moduleDetail=lda-mixed-4&action=click&contentCollection=Technology®ion=Footer&module=MoreInSection&version=WhatsNext&contentID=WhatsNext&configSection=article&isLoggedIn=false&pgtype=article&abt=0002&abg=1
3. Gola, V, Somaiyra, R. 2015, 'Facebook Begins Instant Articles from News Publishers', The New York Times, Available at:
http://www.nytimes.com/2015/05/13/technology/facebook-media-venture-to-include-nbc-buzzfeed-and-new-york-times.html?_r=0
4. Sweny, M. 2015, 'Facebook Instant Articles: BBC News and Guardian sign up to initiative', The Guardian, Available at:
5. Moone, G. 2015, 'Why the Future of Social Media is in Publishing, Not advertising', Available at:
http://blog.lewispr.com/2015/04/why-the-future-of-social-media-is-in-publishing-not-advertising.html
