سابِستک: روزنه‌ای جدید به آینده خبر و نشر؟

در اولین هفته ماه مارس [2020] پاتریس پک، یک خبرنگار فریلنسر که در نیویورک زندگی می‌کند شروع به ضدعفونی کردن تمام وسایلش کرد. او وقتی به سینما-رستوران «نایتهاوک (nitehawk)» رفت با خود محلول ضدعفونی برد تا میز، لیوان و بقیه وسایل آنجا را تمیز کند. در ابتدا او تصور می‌کرد که تنها کسی است که در مورد کرونا وسواس دارد، اما با گسترش پاندمی، با اطلاع از حال نزدیکان خود متوجه شد کرونا بیشترین ضربه را به سیاه‌پوستان زده و رسانه‌ها از این مسئله غافل‌اند؛ پک از اینترنت مطلع شد که مرگ‌ومیر آفریقایی-آمریکایی‌ها بر اثر کرونا، دوبرابر سفیدپوستان است. او و دوستش، کار خبررسانی را در خانه و با لپ‌تاپ‌هایشان شروع کردند. پک می‌گوید: «من می‌خواستم مطالبی را بنویسم که برای عموم خوانندگان و مخصوصاً سیاه‌پوستان، ارزشمند، آموزنده و توانمندساز باشد.» بنابراین او شبیه بسیاری از خبرنگاران مستقل، برای انتشار مطالب خود از سابستک (Substack) استفاده کرد.

سابستک یک پلتفرم خبری است که در سال 2017 توسط سه فرد آشنا با فناوری و رسانه؛ کریس بست (Chris Best)، همیش مک‌کنزی (Hamish McKenzie) و جیراج سثی (Jairaj Sethi) راه اندازی شد و به نویسندگان و سایر افراد خلاق اجازه می‌دهد که کار خودشان را برای مشترکان با نرخ‌های متفاوت، منتشر کنند. خبرنامه‌ها در قرون وسطا به وجود آمدند، اما از زمان بحران مالی 2008 تا سال 2019 (و کاهش 23 درصدی نیروهای تمام‌وقت شرکت‌های رسانه‌ای باثبات) پلتفرم خبرنامه سابستک یک راه جایگزین جذاب و درآمدزا برای خبرنگاران شده است. این پلتفرم با پوشش دادن موضوعاات مختلف داخلی و خارجی، 250 هزار مشترک پولی دارد. نویسندگان برتر این خبرنامه می‌توانند در سال بیش از صدهزار دلار درآمد داشته باشند که برای خبرنگاران فریلنسر غیرقابل‌تصور است. امیلی اتکین که گرداننده «هیتد (Heated)» با موضوع بحران تغییرات اقلیمی است اعلام می‌کند درآمد سالانه او از دویست هزار دلار فراتر می‌رود و او در میان نویسندگان سابستک، رتبه پانزدهم را دارد.

سابستک به نویسندگان توانمندی که در نشریه‌ها نهایتاً سیصد دلار برای هر مطلب می‌گیرند 3000 دلار حقوق ثابت و 25000 دلار وام می‌دهد؛ تا زمانی که این وام بازپرداخت شود، این پلتفرم 50 درصد حق اشتراک‌ها را برداشت می‌کند، اما اگر حق اشتراک‌ها به‌اندازه کافی نرسد، نویسنده دیگر بدهکار نخواهد بود.

«پک» نام پروژه خود در سابِستک را «اخبار ویروس کرونا برای سیاه‌پوستان» گذاشت و در هر هفته، چند مطلب منتشر کرد. او قصد داشت که اخبار خود را رایگان نگه دارد تا به آفریقایی-آمریکایی‌هایی که در این پاندمی آسیب دیده بودند، اطلاع‌رسانی کند. با گذشت یک ماه پک به نه‌صد و هفتادوهشت مشترک و اندکی بعد به دو هزار مشترک دست یافت. او حالا ظرفیت‌های این پلتفرم را شناخته بود و به فعالیت تمام‌وقت در آن فکر می‌کرد.

* * *

سابستک شبیه بسیاری از کسب‌وکارهای مخاطره‌آمیز رسانه‌ای دیگر کار خود را با یک مقاله آغاز کرد. در سال 2017، «بست» که یک برنامه‌نویس از ونکوور بود، مطلبی را در مورد شکست صنعت روزنامه‌نگاری در دوره رسانه‌های دیجیتال نوشت. بست یک پیش‌نویس از مطلب خود را به مک‌کنزی فرستاد که او را از زمان فعالیت در پیام‌رسان «کیک (Kik)» می‌شناخت.

مک‌کنزی از قلم بست و محتوای بدیهی مطلب او انتقاد کرد، اما تداوم گفتگوهای آنها منجر به یک راهکار جدید برای صنعت روزنامه‌نگاری شد: اشتراک خوانندگان در قالب خبرنامه‌ای پولی که نسبت به مجلات آنلاین، احساس آشناتر، صمیمی‌تر و قابل‌اعتمادتری ایجاد کرده و البته، درآمدزاتر باشد.

آنها تصمیم گرفتند پلتفرمی را راه‌اندازی کنند که در آن، زمانی به درآمد برسند که نویسندگان رسیده باشند. بنیان‌گذاران سابستک در آغاز فعالیت آن با لحنی پرطمطراق ادعا کردند: «هنگامی که این [پلتفرم] به بلوغ برسد، صنعت اشتراک‌محور خبری می‌تواند از بزرگ‌ترین حد کسب‌وکار روزنامه‌نگاری در طی تاریخ، گسترده‌تر شود، همان‌طور که صنعت سرویس‌های حمل‌ونقل اینترنتی در سن‌فرانسیسکو بزرگ‌تر از صنعت تاکسی پیش از «لیفت» و «اوبر» شد. مردمی‌کردن این آینده اشتراک‌محور به نویسندگان بیشتری امکان می‌دهد با نوشتن از مسائل مهم، درآمد بیشتری داشته باشند. این [اتفاق] تعیین سرنوشت رسانه‌ها را به افراد دارای صلاحیت می‌سپارد.»

بست و مک‌کنزی به سراغ نویسنده‌هایی مانند بیل بیشاپ (Bill Bishop) رفتند که در مورد چین مطلب می‌نوشت و او قبول کرد 30 هزار مشترک خود از پلتفرم رایگان «سینوسیزم (Sinocism)» را به آنجا منتقل کند. بیشاپ در اکتبر 2017 توانست بیش از 100 هزار دلار درآمد داشته باشد و در مقابل، بخشی از درآمد خود را در سابستک سرمایه‌گذاری کرد. در زمستان 2018، بنیان‌گذاران سابستک توانستند با حمایت «وای کامبینیتر (Y Combinator)» سرمایه‌گذاری بذری موفقی داشته باشند و در تابستان 2019 با سرمایه‌گذاری سری A، 15.3 میلیون دلار سرمایه جذب کنند.

پاندمی تأثیری مثبت در رشد شرکت آنها داشت؛ فقط در سه ماه اول شیوع کرونا، صدها نفر از روزنامه‌نگاران شغلشان را از دست دادند که باعث دوبرابر شدن تعداد نویسندگان فعال سابستک و افزایش 60 درصدی درآمد آن شد.

نقطه قوت سابستک در نداشتن رئیس، مدل‌های رسانه‌ای وابسته به تبلیغات و سلطه شرکت‌های انحصارگری مانند گوگل و فیس‌بوک است. بنیان‌گذاران این شرکت، ادعا نمی‌کنند که سابستک رسانه‌ها را «نجات» خواهد داد اما باور دارند مدل آنها یک قدم اساسی برای حرکت به آینده‌ای با محوریت کارکنان و خواننده‌پسند برای روزنامه‌نگاری خواهد بود.

این ویژگی‌ها برای پاتریس پک که در سال 2019 شغل تمام‌وقت خود را در بازفید (BuzzFeed) رها کرده بود، جذاب بود. بااین‌حال فعالیت فریلنسر، وجوه منفی خود را داشت. به خاطر ارجاع به مطالب دیگر، پک مجبور بود وقت زیادی را به مطالعه اختصاص دهد که برابر با سه روز کاری بود. علاوه‌براین، ویرایش، گردآوری داده و نوشتن نیازمند انضباطی بود که حتی خواب شب را از او می‌گرفت.

با گذشت زمان، پک متوجه محدودیت‌های فعالیت مستقل خود شد؛ او دریافت اگرچه لازم نیست برای مطالبی که منتشر می‌کند، تأیید کسی را بگیرد، اما نداشتن همکارانی برای همفکری و بازخورد، کار را دشوار می‌کند. در اوت [2020] پک توانست یک دبیر استخدام کند که هزینه‌هایش را شخصاً تقبل می‌کند. پک امیدوار است خبرنامه را رایگان نگه دارد، اما گزینه‌ای هم برای پرداخت توسط مشترکان اضافه خواهد کرد. او امیدوار است با گسترش فعالیت «اخبار ویروس کرونا برای سیاه‌پوستان» آن را از سابستک فراتر برده و بتواند در بستر وسیع‌تری، کارکنان و منابع موردنیاز خود را فراهم کند.

منبع:

- https://www.cjr.org/special_report/substackerati.php