ارتباطات و توسعه موضوع سلسله گفتارهایی از دکتر هادی خانیکی است. او دراین مباحث که تاکنون 4 قسمت آن از نظرتان گذشته است با بررسی سیر تحول نظریه‌های ارتباطات و توسعه به تشریح و تفسیر سه نسل از نظریات پرداخت و نقش و جایگاه رسانه‌ها را در فرایند توسعه روشن کرد. اکنون و در آخرین بخش این گفتارها وی به تاثیر تحولات ارتباطی در دگرگونی و شتاب گرفتن زندگی اجتماعی می‌پردازد.

ارتباطات و توسعه موضوع سلسله گفتارهایی از دکتر هادی خانیکی است. او دراین مباحث که تاکنون 4 قسمت آن از نظرتان گذشته است با بررسی سیر تحول نظریه‌های ارتباطات و توسعه به تشریح و تفسیر سه نسل از نظریات پرداخت و نقش و جایگاه رسانه‌ها را در فرایند توسعه روشن کرد. اکنون و در آخرین بخش این گفتارها وی به تاثیر تحولات ارتباطی در دگرگونی و شتاب گرفتن زندگی اجتماعی می‌پردازد.

***

 

           

مباحثی که تاکنون در حوزه‌های آکادمیک و  نظری ارتباطات و توسعه گفته ‌شده، امروز نقش بیشتری را در اداره امور جامعه، سامان گرفتن زندگی اجتماعی و زندگی روزمره پیدا کرده است. برجسته‌تر شدن این نقش را بیشتر با ورود به عصر اطلاعات می‌توان دنبال کرد. اگر تا دیروز وقتی از ارتباطات و توسعه سخن گفته می‌شد تنها رادیو، تلویزیون، مطبوعات، سینما و ارتباطات سنتی به ذهن متبادر می‌شد، حالا ما وارد عصری شده‌ایم که بالاترین مشخصه‌اش فناوری و رسانه‌های جدید است و این یعنی ورود به عصر رسانه‌های نو.

این رسانه‌ها را البته می‌شود و باید برای پیگیری مباحث جدید ارتباطات و توسعه خرد کرد و به هرکدام به تفکیک پرداخت ولی من برای اینکه عامل اصلی تغییر روشن بشود تاکید می‌کنم که عامل اصلی تغییر در انقلابی است که در دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات رخ داده است. یعنی همان انقلاب ICT  و ورود آن به عنوان مادر علوم جدید در بقیه حوزه‌های علم. در واقع این فناوری‌های جدید عظیم‌ترین ماشین مصنوعی هوش بشر را بوجود آورده که همان world wide web  یا آن 3 «دبلیو»  است که کمابیش با آن آشنا هستیم. این یعنی ورود به عصر دیجیتال، ورود به عصر دانایی، یعنی دیجیتالی شدن اقتصاد، دیجیتالی شدن آموزش، دیجیتالی شدن فرهنگ، دیجیتالی شدن سیاست و نظایر آن‌ها.

کنت بولدینگ برای اینکه نشان بدهد فناوری های اطلاعات و ارتباطات چقدر و با چه شتابی همه عرصه‌های زندگی را دگرگون کرده تمثیل خوبی به کاربرده است. او می‌گوید عمر انسان خردورز در زمین حدود 50 هزار سال است، یعنی از زمانی که انسان توانست بر طبیعت مسلط شود و محیط خودش را تغییر دهد ،که البته این 50 هزار سال در برابر 4 میلیون سال، عمر تخمینی کره زمین، خیلی ناچیز است.

وی برای اینکه مشخص‌تر شود، این 50 هزار سال را به تعداد نسل‎‌هایی که ممکن است در این مدت وجود داشته باشند، تبدیل کرده و می‌گوید اگر متوسط عمر هر نسلی را 65 سال بگیریم، این مدت شامل 800 نسل می‌شود. از این 800 نسل، یعنی از زمانی که انسان خردورز در زمین آمده تاکنون حدود 650 نسل آن غارنشین بوده‌اند و تحول مهمی پیرامون خودشان به‌وجود نیاوردند، یعنی از مغزشان که ظرفیت تغییر محیط و انقلاب‌های علمی را داشته استفاده زیادی نکردند.

اولین تحول بزرگی که رخ داده و امکان ثبت و تجربه را فراهم کرده اختراع خط و کتابت است. یعنی با اختراع یک پدیده ارتباطی 70 نسل پیش انسان به این نقطه رسیده است. در این 70 نسل نیز بزرگترین شتاب با صنعت چاپ آغاز شده‌ که متعلق به 7 نسل پیش است.

بولدینگ می‌گوید اکثریت قریب به اتفاق تغییرات بزرگ زندگی انسان در این نسل آخر یعنی از 65 سال پیش تاکنون رخ داده است. یعنی بیشترین دانشمندان طول تاریخ علم دانشمندان زنده هستند و این یعنی شتاب گرفتن تحولات اجتماعی.

اگر به این 65 سال نگاه کنید حدوداً 40 سال است که استفاده از شبکه‌ها و تلفیق این شبکه‌ها با ماهواره‌های راه دور و وسایل ارتباط جمعی اتفاق افتاده، یعنی شکل گرفتن مثلث تله ماتیک که ارتباطات از راه دور ،ارتباطات کامپیوتری و ارتباطات جمعی است. به تعبیر دیگر یعنی همان رسانه‌های قدیمی نظیر رادیو، تلویزیون، روزنامه و ... این‌ها تغییرات امروز زندگی یکایک ما را شکل داده اند و از اینجاست که نقش ارتباطات در زندگی یعنی دگرگون کردن زندگی و شتاب دادن به زمان، مکان و فضا و این آغاز عصر جدید یا عصر اطلاعات است.

.