«گزارش نویسی، شیوه ها و تکنیک‌های آن» عنوان مجموعه گفتارهایی است از دکتر محمد مهدی فرقانی. در بخش اول از این مجموعه به گزارش از مکان و ملاحظاتی که در این زمینه باید رعایت شود پرداخته شد. اکنون و در ادامه به یکی از مهم‌ترین ابعاد هر گزارش یعنی سوژه یابی پرداخته شده است.

اشاره: «گزارش نویسی، شیوه ها و تکنیک‌های آن» عنوان مجموعه گفتارهایی است از دکتر محمد مهدی فرقانی. در بخش اول از این مجموعه به گزارش از مکان و ملاحظاتی که در این زمینه باید رعایت شود پرداخته شد. اکنون و در ادامه به یکی از مهم‌ترین ابعاد هر گزارش یعنی سوژه یابی پرداخته شده است.

***

 

 سوژه‌یابی در وحله اول وظیفه دبیران سرویس یا سردبیران است. سوژه‌ای ممکن است برای روزنامه ایکس اولویت داشته باشد اما برای روزنامه ایگرگ اهمیت نداشته باشد. به دلیل سیاست و خط مشی و حتی نوع رسانه، سوژه‌ای که برای یک روزنامه اهمیت دارد ممکن است برای یک مجله هرگز اهمیت نداشته باشد. در مورد روزنامه کاربرد روزمره موضوع برای مردم اهمیت دارد. یعنی این‌که چقدر می‌تواند به نیاز آنی مخاطب جواب دهد. نه تنها نیاز آنی که نیاز آتی اش هم تلفیقی از آن دو مهم است، همچنین اینکه چقدر به مسئله روز مخاطب می‌خواهد بپردازد. چقدر مخاطب بازتاب نیازها و خواست‌های خود را در آن موضوع می‌بیند، اگر امروز موضوع من گرانی است در ماه رمضان سراغ دروازه‌های تاریخی تهران نروم.

فراگیر بودن و در برگیری هم بسیار مهم است و این‌که سوژه مورد نظر چقدر می‌تواند طیف مخاطبان مختلف را پوشش دهد؛ چقدر مسئله اکثریت مخاطبان آن روزنامه است و اینکه چقدر به مسائل اساسی می پردازد. در مورد مجله ها تلفیقی از تفنن و اطلاع رسانی باید وجود داشته باشد. مجله بالذات تفننی‌تر از روزنامه است. روزنامه بیشتر کارش اطلاع رسانی و برآورده کردن نیاز یک بیست و چهار ساعت است. اما مجله عمر طولانی‌تری دارد و بیشتر با اوقات فراغت مردم سر و کار دارد، در نتیجه چه سوژه‌هایی که انتخاب می‌کند و چه نوع پرداخت آن سوژه‌ها باید ذوقی‌تر و تفننی‌تر و هنری‌تر از روزنامه باشد. مجلات معمولا تعریفی از مخاطب خود دارند. آیا یک مجله علمی است یا عمومی. زمینه فعالیت مجله، خودش یک خواستگاه برای سوژه یابی است.

همچنین به این‌که موضوع ما در روزنامه ها یا مجلات چقدر علمی باشد هم باید توجه شود. در هر حال ما در یک دنیای علمی زندگی می‌کنیم و گزارشگران باید دانشی در مورد موضوعی که می‌خواهند در مورد آن بنویسند داشته باشند. این دانش الزاما ممکن است دانشی نباشد که به عنوان تخصص گزارشگر در یک رشته خاص مطرح است اما گزارشگر موظف است قبل از اینکه دست به تهیه گزارش بزند ادبیات آن حوزه و زمینه موضوعی را بشناسد و در مورد آن تحقیق کند. علمی شدن به معنای تخصصی شدن نیست بلکه به معنای بیان صحیح موضوع است.

شرایط زمان و مکان برای تعیین سوژه خیلی مهم است. دوره حیات موضوعی که انتخاب می‌کند به خصوص برای مجله خیلی مهم است. روزنامه عمر مفیدش یک روز است اما یک مجله ممکن است یک هفته یا یک ماه عمر مفید داشته باشد، پس باید به سوژه هایی بپردازد که تا انتشار شماره بعد مجله کهنه و بیات نشده باشد. اساسا در همه انواع روزنامه نگاری باید بین نیازهای آنی و آتی مخاطب تناسب برقرار شود. بدون در نظر گرفتن نیازهای آنی مطلب ما مخاطب نخواهد داشت و بدون در نظر گرفتن نیازهای آتی رسالت خود را نمی توانیم انجام دهیم.