مختصات ورود به حرفه خبرنگاری رادیو و تلویزیونی در ایران، معمولا کمتر بیان شده و شاید بسیاری از علاقمندان، از شرایط عمومی و تخصصی آن بی اطلاع باشند. این مساله موضوع مقاله‌ای آموزشی از مازیار ناظمی، مدرس رشته ارتباطات، گوینده و خبرنگار صدا و سیماست. وی در این مقاله طی دو قسمت و با طرح استانداردها و نه استثناها، به معرفی و بررسی پیش شرط‌های خبرنگاری از دید کارشناسان این حوزه و بر اساس منابع آموزشی و تجارب خود پرداخته است.

اشاره: مختصات ورود به حرفه خبرنگاری رادیو و تلویزیونی در ایران، معمولا کمتر بیان شده و شاید بسیاری از علاقمندان، از شرایط عمومی و تخصصی آن بی اطلاع باشند. این مساله موضوع مقاله‌ای آموزشی از مازیار ناظمی، مدرس رشته ارتباطات، گوینده و خبرنگار صدا و سیماست. وی در این مقاله طی دو قسمت و با طرح استانداردها و نه استثناها، به معرفی و بررسی پیش شرط‌های خبرنگاری از دید کارشناسان این حوزه و بر اساس منابع آموزشی و تجارب خود پرداخته است. بخش اول این مقاله را با هم می‌خوانیم.

***

 معمولا در وهله اول شاخص‌های کلی را برای جذب خبرنگار رادیو و تلویزیونی در نظر می‌گیرند که مشترکاتی هم احتمالا با خبرنگاری در رسانه‌های مکتوب دارد. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• 1. نوع صدا: صدای خوب نعمتی خدادادی است، منتها صداهای معمولی هم با تمرین و باز نگری و حتی گفتار درمانی و به نظر من شناخت شما از توانایی صدایتان، می تواند به مرز صدای خوب و شنیدنی نزدیک شود. در این مرحله کارشناسان صدا را به چهار بخش رسا و دلنشین، پر بودن، معمولی و نامناسب تقسیم می‌کنند و نمره می‌دهند.
• 2. گونه شناسی چهره: به قول یکی از اساتید، تلویزیون جای آدم‌های زشت نیست! منظور از چهره مناسب برای تلویزیون، زیبایی خیره کننده نیست چرا که همین موضوع، حواس مخاطبان را از محتوا به چهره خبرنگار معطوف می‌کند و از تاثیر گزارش می‌کاهد. برای سیما معمولا چهار گونه چهره را در نظر می‌گیریم: خوش چهره، مناسب، معمولی و غیر تصویری که به جز مورد آخر بقیه شانس انتخاب شدن را دارند.
• 3. وضع جسمی: خبرنگاری حرفه پر تحرکی است و معمولا تلاش و تقلای خبرنگار برای جستجوی خبر زیاد است، داوطلبان با وضع جسمی سالم و قوی موفق‌ترند.
• 4. وضع روحی و روانی: این شاخص به بخش‌هایی مانند خیلی صبور، صبور، معمولی و تند مزاج تقسیم می‌شود؛ می‌گویند «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» پس خبرنگار صبورتر، موفق‌تر است.
• 5. هوش: خبرنگار خوب، متفاوت می‌بیند، می‌شنود و درک می‌کند. تقسیم بندی شرایط خبرنگار در این قسمت خیلی باهوش، با هوش، معمولی و کم هوش است.
• 6. اجتماعی بودن: گفته می‌شود افراد برون گرا به لحاظ روانشناسی در شغل خبرنگاری موفق تر از درون‌گراها هستند، هر چه فعال‌تر واجتماعی‌تر باشید در کار خبرنگاری بیشتر رشد می‌کنید. در این قسمت علاوه بر فعال و اجتماعی بودن به دو بخش معمولی و منزوی هم توجه می‌شود.
• 7. شجاعت: پیگیری مطالبات مردم و نقد مسئولان و مدیران شجاعت می‌خواهد، شرایط داوطلب خبرنگاری در این بخش به چهار قسمت شجاع، معمولی، محتاط و ترسو تقسیم می‌شود.
• 8. تخصص: تصور من بر این است که دوره خبرنگاران عمومی (همه زمینه ها) گذشته است و مخاطبان امروز رسانه ها، به واسطه گسترش فن آوری های جدید، مطلع تر هستند، بنابراین خبرنگاران تخصصی در رسانه‌های امروز می‌توانند موفق‌تر باشند، دراین زمینه ابتدا معمولا مدرک تحصیلی داوطلب مد نظر قرار می‌گیرد با تقسیم بندی مرتبط، قابل انطباق، غیر مرتبط و بدون مدرک.
• 9. امانت داری خبری: تفسیر من از این بخش، عینی گرایی یا گفتن بی کم و کاست ماجراست. ملاک ارزیابی خبرنگار در این قسمت راز دار، امین، معمولی و فاش گوست.
• 10. و فاکتورهای دیگری مثل تسلط به زبان خارجی، اطلاعات عمومی، کار با رایانه و تسلط بر فنون کار با اینترنت، در شرایط اولیه داوطلبان خبرنگاری برای رادیو و تلویزیون مد نظر قرار می‌گیرد.

 در بخش دوم این بحث به بررسی شرایط تخصصی تر خبرنگاران رادیو و تلویزیونی می‌پردازم.