در عصر حاضر، رشد فناوری دیجیتالی موجب تغییرات شگرفی در وسایل ارتباطی و رسانه‌ها و نحوه انتقال پیام شده‌است. یکی از مهمترین این ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی در این دوره، که کاربردهای روزافزونی در میان خیل گسترده جامعه امروزین نیز پیدا کرده، 'تلفن همراه' (Mobile) است. به اعتقاد جامعه شناسان، هر پدیده اجتماعی در عصر حاضر، دارای کارکردهای مثبت و منفی است. در این مقاله نیز، تلفن همراه به عنوان یک ابزار نوین ارتباطی، که دارای کارکردهای گسترده‌ای در حوزه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است و با وجود کارکردهای مثبت و عملی، در بعضی موارد، دچار کژکارکردیهایی نیز شده است، از منظر علم ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است. نهایتاً به تأثیرات تلفن همراه بر سبک زندگی، فردگرایی، تعاملات جمعی همزمان، روابط اجتماعی پرداخته‌شده‌است.

در عصر حاضر، رشد فناوری دیجیتالی موجب تغییرات شگرفی در وسایل ارتباطی و رسانه‌ها و نحوه انتقال پیام شده‌است. یکی از مهمترین این ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی در این دوره، که کاربردهای روزافزونی در میان خیل گسترده جامعه امروزین نیز پیدا کرده، 'تلفن همراه' (Mobile) است. به اعتقاد جامعه شناسان، هر پدیده اجتماعی در عصر حاضر، دارای کارکردهای مثبت و منفی است. در این مقاله نیز، تلفن همراه به عنوان یک ابزار نوین ارتباطی، که دارای کارکردهای گسترده‌ای در حوزه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است و با وجود کارکردهای مثبت و عملی، در بعضی موارد، دچار کژکارکردیهایی نیز شده است، از منظر علم ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است. نهایتاً به تأثیرات تلفن همراه بر سبک زندگی، فردگرایی، تعاملات جمعی همزمان، روابط اجتماعی پرداخته‌شده‌است.

***

تلفن همراه، به عنوان یک ابزار نوین ارتباطی از یکسو دارای کارکردهای مثبت بسیاری مانند برقراری ارتباط در اسرع وقت، صرفه جویی در وقت و دردسترس بودن دائمی انسانها و ... و از سوی دیگر، دارای کارکردهای منفی همچون رسوخ در حریم خصوصی اشخاص، ایجاد فضای تنش و تشویش اذهان عمومی، تضعیف باورهای عمومی و اخلاقیات و... بوده است.

با توجه به کارکردهای متنوع تلفن همراه، نظیر دوربین عکاسی و فیلم برداری،‌ ارسال و دریافت پیام، سرعت انتقال پیام، امکان ارسال عکس و فیلم،‌ قابلیت ضبط، دریافت امواج رادیو و تلویزیون،‌ امکانات رایانه‌ای٬ اتصال به شبکه و ...،  امروزه، نقش تلفن همراه، از یک وسیله و ابزار ارتباطی ساده فراتر رفته و کارکردهای متنوع و گسترده‌ای را شامل می‌شود. بررسی این نقش‌ها و کارکردها در عصر حاضر که به عصر اطلاعات معروف شده است، از اهمیت خاصی برخوردار است.

در این راستا، این مقاله تلاش دارد تا با دیدی آسیب شناسانه، به بررسی مهمترین نقش‌ها و کارکردهای تلفن همراه (بویژه SMS، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مهم و کلیدی تلفن همراه) در عصر حاضر بپردازد و همچنین آثار و مهمترین کارکردهای آن را نیز در جامعه امروزین 'ایران' مورد مطالعه و کنکاش قرار دهد.

محقق در این مقاله کوشیده‌است، تا مهمترین حوزه‌های تأثیرات مجموعه تلفن همراه (اعم از تلفن همراه و sms) را در حوزه‌های مختلف، بررسی و تأثیرات تلفن همراه را به عنوان یک ابزار نوین ارتباطی و اطلاعاتی، در بخش های مهم جامعه امروز بررسی و تبیین کند.

از این رو در این مقاله مهمترین کارکردهای پیام‌های کوتاه در حوزه‌های اطلاع رسانی، سیاسی، تبلیغاتی، حریم خصوصی، فکاهی و تفنن، ارتباطات انسانی، تعاملات گروهی، هرزنامه‌ها، شبکه‌های اجتماعی مجازی و ... و مهمترین کارکردها و نقشهای تلفن همراه نیز در حوزه‌های جوانان، سبک زندگی، فردگرایی، تعاملات جمعی همزمان، روابط اجتماعی و ... مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌است.

1- مقدمه:

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد دنیای امروز، وجود ارتباطات وسیع و گسترده انسانی است، گسترش ارتباطات به‌‌ویژه ارتباطات الکترونیک، جامعه جدید را چنان از جوامع پیشین متمایز ساخته کـه عـصر نو را عـصر ارتباطات و جـامعـه امـروز را جامعه اطلاعاتی خوانده‌اند. در چنین جامعه‌ای رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی به عنوان عنصرکلیدی در ارتباطات، نقشی بس مهم ایفا می‌کنند.

رسانه‌ها در عصر ارتباطات و اطلاعات، یکی از مهترین ابزارهای دسترسی به اهداف تلقی می‌شوند. رسانه‌های جمعی از میان تمامی ابزارها و فنون جدید، بیشترین تأثیرات را دارند. این رسانه‌ها در پیدایش عادات تازه، تغییر در باورها و خلق و خوی و رفتار انسان‌ها، تکوین فرهنگ جهانی و نزدیک کردن جوامع و ملل، سهمی شگرف دارند.

'هارولد لاسول' در بیان کارکردهای رسانه‌ها معتقد است که رسانه‌های جمعی باید به حراست از محیط، همبستگی بین اجزای گوناگون جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی، انتقال میراث فرهنگی از نسلی به نسل دیگر، کمک کد. 'مرتن' و 'لازارسفلد' به عنوان پیشگامان پژوهش در باب وسایل ارتباط جمعی، رسانه‌ها را دارای نقش‌هایی از این قبیل می‌دانند: وظیفه اخلاقی(حمایت از هنجارهای اجتماعی)، امکان اعطای پایگاه اجتماعی به اشخاص و گروه‌ها (آشکار نمودن یا ارتقای پایگاه‌های آنها از طریق معروفیت دادن به آنان) و هم‌چنین برخی کارکردهای نامطلوب (معتمدنژاد، 1375، ص29).

نیازمندی انسان امروز به اطلاعات واخبار در جهت دستیابی به رفاه بیشتر، بهتر زیستن و ارضای نیاز کنجکاوی، قدرت ساخت انگاره‌ها و شکل‌دهی افکار عمومی را به رسانه‌ها داده است و رسانه‌ها به عنوان بهترین منابع شکل دهی افکار و تصورات ما از محیط پیرامون بویژه در مورد رویدادهایی که خارج از دسترس، دید و تجربه مستقیم ما قراردارند، نقش مهم و برجسته‌ای ایفا می‌کنند.

یکی از مهمترین این ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی در عصر جهانی شدن که کاربردهای روزافزونی در میان خیل گسترده مردم جامعه امروزین پیدا کرده است، 'تلفن همراه' (Mobile) است. تلفن همراه، به عنوان یک وسیله ارتباطی در ابتدا مانند تلفن ثابت، با این تفاوت که همیشه همراه انسان است، درنظر گرفته شده بود، اما اثرات نوع جدید تلفن‌های همراه (که به 'نسل سوم' (Third Generation) معروفند) متفاوت بوده‌است. افزایش تلفن های همراه و گوناگونی خدمات و تبلیغات وابسته به آن،‌ دگرگونی‌های اجتماعی گسترده‌ای را به دنبال خود آورده‌است، که امروزه موفقیتی برای این رسانه مشاهده می‌شود؛ که به هیچ وجه در ابتدا قابل پیش‌بینی نبود.

بعضی از کارشناسان رسانه، در توصیف وضعیت امروز و فردای رسانه‌ها با لحنی مبهم درباره تأثیر تلفن همراه بر دهکده ی جهانی سخن می‌گویند (سولیوان و دیگران، 1385، ص 173).

با توجه به کارکردهای متنوع تلفن همراه نظیر: دوربین عکاسی و فیلم‌برداری،‌ ارسال و دریافت پیام، سرعت انتقال پیام، امکان ارسال عکس و فیلم،‌ قابلیت ضبط، دریافت امواج رادیو و تلویزیون،‌ امکانات رایانه٬ اتصال به شبکه و ... نقش تلفن همراه دیگر از یک وسیله و ابزار ارتباطی ساده فراتر رفته و کارکردهای متنوع و گسترده‌ای را شامل می‌شود. بررسی این نقش‌ها و کارکردها در عصر حاضر که به عصر اطلاعات معروف شده است، از اهمیت خاصی برخوردار است. این مقاله سعی دارد با دیدی آسیب‌شناسانه به بررسی مهمترین نقش‌ها و کارکردهای تلفن همراه (بویژه SMS، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مهم و کلیدی تلفن همراه) در  این عصر بپردازد و همچنین آثار و مهمترین کارکردهای آن را نیز در جامعه امروز 'ایران' بررسی کند. لذا در این راستا، پژوهشگر در این مقاله ابتدا پس از معرفی و بررسی مهمترین مشخصات و ویژگیهای این ابزار ارتباطی (تلفن همراه) به کارکردهای آن اشاره می‌کند و سپس اثرات هریک از این نقش‌ها و کارکردها را در جامعه 'ایران' مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد.

2- تلفن همراه، ویژگیها و امکانات

مطالعه آثار و جنبه‌های مختلف تأثیر تلفن همراه بر جامعه بدون مطالعه کارکردها و ویژگیهای آن میسر نیست. لذا در این بخش اشاره‌ای داریم به برخی از مهمترین مشخصات این ابزار ارتباطی نوین:

1-2-سرعت انتقال پیام

با توجه به اینکه تلفن همراه همیشه همراه انسان است، در تمامی لحظات می‌شود، با این وسیله، سریعترین ارتباط را با مبادی دور داشت و از مزیت سرعت انتقال پیام در همه جا استفاده کرد.

2-2- ارسال و دریافت SMS

1-2-2- نگاهی به تاریخچه پیام کوتاه (SMS)

'سیستم ارسال پیام کوتاه' (Short Messaging System = (SMS، در طی اوائل دهه 1990 میلادی به عنوان متممی برای 'سیستم جدید تلفن‌های همراه 'GSM (Global System for Mobile Communications) یا سیستم جهانی ارتباطات همراه، گسترش یافت. مطابق با گزارش 'پایگاه وب موبایل، اس. ام. اس 'SMS (Global System for Mobile Communications)، یک موفقیت تصادفی بود که تقریباً هر کسی را در صنعت موبایل تعجب زده کرد. اولین پیام متنی تلفن‌های همراه، در سال 1992 به وسیله شرکت 'ودافون' (Vodafone) بین یک مهندس کامپیوتر و تلفن همراه ارسال شد. این سیستم به کاربران تلفن همراه این امکان را می‌داد تا پیام‌های متنی کوتاه را با استفاده از هم‌کنشگری که تسلط بر آن مشکل و کم سرعت است به سایر کاربران ارسال کنند (جوینسون، 2003، 7).

بطور همزمان، در اروپا تلفن‌های همراه اعتباری در طی اواخر دهه 1990 میلادی محبوبیت پیدا کردند. یک کارت اعتباری به افراد جوان این امکان را می‌دهد تا از تلفن همراه استفاده کنند به این دلیل که آنها از قبل پول استفاده از تلفن خود را پرداخت کرده‌اند (تقریباً مثل کنتور برق که برای کار کردن، پول آن از قبل پرداخت می‌شود). توانایی تلفن‌های همراه برای ارسال و دریافت پیام‌های متنی توجه اندکی را به خود جلب کرد و حداقل در ابتدا به‌وسیله شرکت‌ها صورتحساب ارسال نمی‌شد. توانایی تلفن‌های همراه برای ارسال پیام‌های رایگان به دوستان به زودی مورد توجه افراد جوان با درآمد اندک  قرار گرفت و ارسال و دریافت SMS به صورت تصاعدی افزایش یافت. برای مثال، در ماه اگوست/اوت 2000، تنها در 'انگلستان'، تعداد 560 میلیون پیام متنی ارسال شد. رشد خارق‌العاده ارسال پیام، همچنین منجر به گزارش‌ها و داستان‌های شتابزده رسانه‌ها در مورد پیام‌های متنی عجیب و غریب، استفاده از این پیامها در ماجراهای عشقی و البته مخاطرات بالقوه ارسال بیش از حد در ارسال پیام شد. برای مثال در مقاله‌ای در فصلنامه علمی- ترویجی 'پراگیوپست' (Prague Post) ، 'کیت سوگر' (Kate Soger)  (16 می/مه، 2001) از 'مایکل سرنوسک' (Michal Cernousek)، ' دانشگاه چالز'، نقل قول می‌کند که تأکید دارد ارسال پیام متنی اغلب برای گفتگوی بی‌معنی و مبتذل استفاده می‌شود و رسانه‌ای برای تنهایی است و شما باید از آن استفاده کنید تا در دنیای مدرن احساس تنهایی نکنید. 'سوگر' همچنین یک اظهار علمی دیگر را نقل می‌کند که SMS صمیمیتی بدون راه فرار را حفظ می‌کند و مختصر و مفید گویی را تقویت می‌کند.

بطور مشابه، نگرانی‌ها در مورد SMS که یک تأثیر شبکه‌ای منفی دارد همانند نگرانی‌های قدیمی‌تر در مورد تکنولوژی جدید است، نوشتن و یا تلفن یک تأثیر منفی در مهارتهای اجتماعی و سلامت افراد دارند (گزارشهایی در مورد استفاده مکرر از SMS موجب صدماتی شده است).

سرویس SMS، ابتدا در سال 1991 در اروپا و در شبکه بی سیم به کار گرفته شد. در سال 1998، در کنار سیستم PCS با تکمیل فناوری‌های CDMA و SMS ,TDMA در بین مشترکین محبوبیتی غیرقابل پیشبینی یافت و در جایگاه واقعی خود قرار گرفت. سیستم پیام کوتاه، پروتکلی است که به کاربران تلفن همراه اجازه می‌دهد از طریق تلفن‌های موبایل خود پیغام‌های کوتاهی به صورت متن ارسال کنند. پدیده SMS در آوریل 1999، بسیار فراگیر شد؛ تا آنجا که بیش از یک میلیارد پیغام در آن ماه با استفاده از این سیستم ارسال شد که تعداد این پیغام‌ها هر شش ماه دو برابر می‌شود.

استفاده اولیه SMS، برای اطلاع به کاربران، در خصوص دریافت یک نامه از طریق پست الکترونیک (ایمیل) یا اطلاع به آنان در مورد دریافت یک پیغام صوتی بود. بدون استفاده از این سرویس، کاربران ناچار بودند به طور مرتب صندوق پستی یا صوتی خود را بررسی کنند که آیا پیغام جدیدی رسیده‌است یا خیر. خصوصاً در مورد پیام‌های فوری این سرویس  خیلی مفید است (Bert and Sydie,2001, pp.212-230).

از آنجا که نوع بشر، شیفته برقراری ارتباط با دیگران است؛ توانایی  SMS در ارسال پیام های کوتاه، میان تلفن های موبایل و همچنین بین موبایل و کامپیوترهای شخصی، توانسته است آن را به محبوب ترین و پراستفاده ترین ابزار ارتباطی تبدیل کند. در بسیاری از کشورها که استفاده از کامپیوترهای شخصی و تلفن موبایل و حتی پیجر رواج دارد، به خصوص جوانان و نوجوانان، برای غلبه بر محدودیت تعداد حروف، زبان خاص خود را ابداع کرده‌اند که روز به روز توسعه بیشتری می یابد. به عنوان مثال در کانادا برای عبارت 'از خنده دارم می‌میرم'، (laughing out loud) مخفف آن یعنی LOL رایج شده است.

البته بیشتر مردم از این سرویس، فقط برای ارسال پیام‌های کوتاه و مهم استفاده می‌کنند. بدین ترتیب SMS به مقدار زیادی شبیه سرویس چت از طریق 'یاهو' و MSN شده است. به این صورت که پیام کوتاهی ارسال می شود و مخاطب نیز در همان لحظه آن را می‌گیرد و پاسخ می‌دهد.

تأسیسات فنی اس.ام.اس در 'ایران'، با تأخیر فراوان، در اواخر سال ۱۳۸۱ شمسی (اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی) در شرکت مخابرات راه‌اندازی شد و از آن پس با شتابی فزاینده رشد و گسترش پیدا کرد. به حدی که به عنوان مثال، تنها ظرف ۶ روز، از ۲۹ اسفند ۱۳۸۴ تا ۶ فروردین ۱۳۸۵، ۱۷۵ میلیون اس.ام.اس به قیمت تقریبی دو میلیارد تومان، به نواحی مختلف کشور ارسال شد. از این میان تنها سهم روز اول سال ۸۵ بیش از ۳۰ میلیون پیام کوتاه بوده است.

«فزونی شمارگان اس.ام.اس‌های ارسالی به خوبی بیانگر میزان محبوبیت این وسیله ارتباطی در 'ایران' است» (شوقی، 1385، ص، 15).

2-2-2-کارکردهای اس.ام.اس

SMS یا سرویس پیام کوتاه، به عنوان یک ابزار نوین ارتباطی، دارای کارکردهای گستردهی در حوزه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. امروزه، سیستم پیام کوتاه به عنوان راهکارهای تازه برای سرعت بخشیدن به امور روزمره، به طور جدی نظر طیف وسیعی از افراد جامعه، بویژه جوانان و فعالان سیاسی را به خود جلب کرده‌است. (Scott and  Gronin, 2002,p.14)

SMS را، می‌توان به عنوان تحولی تازه در ابزارهای اطلاع رسانی به شمار آورد؛ که با توجه به ویژگی این سیستم، از جمله سرعت انتقال، تنوع مطالب و ارزان بودن آن، می‌تواند به‌راحتی در اختیار مخاطبان قرار گیرد. با توجه به امکان اطلاع رسانی گسترده این سیستم، کاربرد آن تنها محدود به امور اقتصادی و اداری نمی‌شود، بلکه وارد حوزه‌های دیگری از جمله عرصه  سیاست نیز شده و حوزه‌های رسمی جامعه را به گونه‌ای جدی تحت تأثیر فرهنگ و فضای ویژه خود قرار داده‌است. SMS، در عمر کوتاه خود توانسته‌است به‌سادگی ساختارهای از پیش تعریف شده و مسلط جامعه را نادیده بگیرد و با وجود کارکردهای مثبت و عملی، در بعضی موارد، دچار کژکارکردیهایی نیز شده‌است؛ تا جایی که کاربرد افراطی و گاه هنجارشکنانه و تخریبی SMS، موجب نگرانی نهادهای سیاسی و اجتماعی شده و به چاره‌اندیشی جدی در زمینه کنترل SMS (بویژه در امور سیاسی) واداشته است  (Clift, 2002, p.14).

می‌توان این گونه نتیجه گرفت که اس.ام.اس به عنوان یک وسیله ارتباطی مدرن و نوظهور، می تواند به خوبی در نقش رسانه‌ای تأثیرگذار ظاهر شود و با کارکردهای مهم، همچون ایجاد ارتباط انسانی، پیام رسانی، سرعت عمل، از آن در جهت اطلاع رسانی به موقع، سریع و تأثیرگذار در تمام زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... استفاده کرد، که همه این موارد در گرو نوع نگاه و شیوه هدایتی متولیان امور به این پدیده اجتماعی است؛ اما عکس موارد مذکور را هم می‌توان در نظر گرفت. به این گونه که از پیام‌های کوتاه در راستای مردم آزاری، هتک حرمت شخصیت‌های حقیقی و حقوقی، ایجاد فضای تنش و تشویش اذهان عمومی، تضعیف باورهای دینی و ملی مردم و از همه مهمتر نقض حریم خصوصی شهروندان استفاده کرد، که متأسفانه در حال حاضر این موارد تا حدودی کارکرد پیام کوتاه یا اس. ام. اس را تشکیل می دهد.

از سویی نیز امروزه دریافت پیام های کوتاه غیراخلاقی، به شیوه‌ای لجام گسیخته در حال گسترش است. برخی از مهمترین کارکردهایی که پیام‌های کوتاه تلفن همراه در عصر حاضر ایفا کرده است به شرح زیر است:

1-2-2-2-هرزنامه های موبایلی

ایجاد مزاحمت و مردم‌آزاری، از طریق پیام های کوتاه تلفن همراه، فقط مختص کشور ما نیست، بلکه بسیاری از کشورهای جهان نیز با این پدیده جدید و مشکلات آن دست به گریبانند.
به عنوان مثال پیام های کوتاه ناخواسته و مزاحمت‌های آن باعث دردسرکاربران تلفن همراه در کره جنوبی شده است و دولت این کشور در نظر دارد با اتخاذ یک سری راهکارهای جدید با این مشکل دنیای نوین به مبارزه برخیزد (شوقی، 1385، ص 16).

2-2-2-2- تعاملات درون گروهی

از کارکردهای قابل تأمل کاربردی  SMS، می توان به جایگزینی بسیاری از تعاملات درون گروهی و دستاویز قراردادن این سیستم مخابراتی به جای مراودات رودررو و چهره به چهره اشاره کرد. سرگرمی و نیاز جوانان به نشاط یکی از دلایل گسترش این سیستم است و البته لطیفه، بذله گویی، جذابیت آفرینی و کشش زا بودن SMS  برای فرستنده، از دیگر دلایل گسترش SMS در بین جوانان است. وقتی یک دارنده تلفن همراه احساس کند که نسبت به متنی که می فرستد، عده‌ای جذب می‌شوند و خود آن فرستنده نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. این یک امتیاز برای فرستنده‌است، خصوصاً این موضوع در بین گروههای سنی جوان بیشتر شایع است. سرویس پیام کوتاه به دلیل جدید بودن برای جوانان کنجکاوی برانگیز است، خصوصاً برای جوانانی که گرایش شدیدی به نوآوری و تنوع بخشی در زندگی روزمره خود دارند (عاملی، 1385، ص 16).
ادبیاتی هم که در سیستم پیام کوتاه استفاده می‌شود به خصوص در بین گروههای سنی جوان ادبیات خاص، غیررسمی و قابل تأمل است که در مبادلات متن های SMSادبیات تناقض به فراوانی دیده می شود. آرایه تناقض باعث می‌شود که SMS در بین جوانان گسترش پیدا کند و از جذابیت و کشش بالایی در تعاملات درون گروهی آنها برخوردار باشد (عاملی، 1385، ص 17).

3-2-2-2- ایجاد حریم خصوصی

شاید مهمترین دلیل برای گسترش سیستم SMS در کشور، به وجود آمدن عرصه آزادی برای برخی از اقشار باشد و نوعی حریم خصوصی و استقلال فردی را برای افراد به وجود آورده که پیش از آن وجود نداشته است. تلفن همراه به عنوان یک ابزار شخصی، نوعی حریم خصوصی برای افراد به وجود آورده‌است، به خصوص برای برخی از گروههای اجتماعی که نظارت شدیدی از سوی خانواده بر آنها بوده و این کنترل عملاً شکسته شده است و از تلفن همراه برای ارتباط هر چه بیشتر با کسانی که شاید بیش از آن امکان ارتباط با آنها نبود استفاده می‌شود.
SMS ، نوعی ادبیات خاص را گسترش داده، قواعد کلامی را شکسته است و وارد حوزه دیگری از کلام می‌شود که البته در مواردی آلودگی فرهنگی را ایجاد می کند (ماری گنو، 1384، ص 99).

آمارها نشان مى‌دهد فضاى آزاد SMS، براى مخاطبان نوعى قدرت نمایى شخصى را، به وجود آورده که باعث علاقه‌مندى هر چه بیشتر مردم به این پدیده شده است؛ به خصوص جوانان که بیشترین استفاده کنندگان سرویس SMS هستند. همچنین استفاده از تصاویرى فانتزى و کلمات اختصارى، گونه‌اى دیگر از ارتباط را بین مخاطبان هزاره سوم رقم مى‌زند.

قاعده‌هاى کلامى در پیام کوتاه، شکسته مى‌شود و اختیار عمل و آزادى افراد بیشتر شده است. کلمات وارد شده در این پدیده، وارد عرصه سیاست هم شده و حوزه‌هاى رسمى جامعه را به گونه‌اى جدى تحت تأثیر فرهنگ و فضاى ویژه خود قرار داده است.

4-2-2-2- کارکرد فکاهی و تفنن

طنز و فکاهی، نقش مهم در ایجاد تمدن اعصاب و روان، بویژه در خلال امور روزمره دارد. SMSها، به خاطر ایجاد زنگ تفریحی کوتاه در بین کارهای روزانه، طرفداران فراوانی دارند. به گونه‌ای که فرستادن لطیفه بیشترین کاربرد SMS در 'ایران' است. عمده‌ترین دغدغه‌های اجتماعی، محدودیت‌ها و یا تابوهای موجود در جامعه با بیانی لطیف و ظریف مورد نقد قرار می‌گیرد. به عبارتی دیگر، طنز این اجازه را به افراد می‌دهد که به صورت کم و بیش صریح، از وضع سیاسی - اجتماعی کشور انتقاد کنند.

نقد اجتماعی با زبانی کنایه‌ای، طنز آلود و ظریف (که بخشی از سنت شفاهی مردم ایران را تشکیل می‌دهد و ریشه در فرهنگ و ادبیات 'ایران زمین' دارد) در ضعف نهادهای مدنی و ابزارهای رسانه‌ای و اطلاع رسانی، در SMS تبلور یافته و به صورت گسترده به اقشار و گروههای مختلف اجتماعی و سیاسی انتقال می‌یابد. SMS، گونه‌ای ادبیات ویژه را گسترش داده،  قواعد کلامی را شکسته و وارد حوزه دیگری از کلام شده است که در مواردی هم تنشها و تعارضات فرهنگی پدید می‌آورد و آن هم زمانی است که تابوهای جامعه به سخره کشیده می‌شود، یا پیام‌های زشت و جدایی افکنانه قومی، نژادی، زبانی و جنسیتی مبادله می‌شود. به همین دلیل، بر اساس آمار منتشر شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در حدود 50 درصد SMSها در 'ایران'، سرگرمی و لطیفه‌است. به عبارت دیگر، از بین 40 میلیون SMS ارسال شده روزانه در 'ایران'، حدود 20 میلیون آنها به طنز، لطیفه و نکته گویی اختصاص یافته است. گرچه، بر طبق نظرسنجی‌های انجام شده از طبقات و اقشار مختلف، به تازگی، درصد SMSهای طنز از 50 درصد به 30 تا 35 درصد کاهش یافته و این روند نزولی همچنان ادامه دارد و SMS، به کارکردهای واقعی خود نزدیکتر شده است (جوادی، 1384، ص 18) .

یکی از مهمترین ویژگیهای این سیستم نوین ارتباطی در 'ایران'، زبان خاصی است که در SMS به کار می‌رود. به گونه‌ای که به لحاظ ادبی، یکسری خصوصیات زبانی در میان بیشتر SMSها مشترک است:

 - زبان SMS، زبان طنز است. از پیام‌های کوتاه اخلاقی، اطلاع‌رسانی، مذهبی و ادبی که بگذریم، در سایر انواع SMSها،‌ این زبان تنها زبان طنز است که به رسمیت شناخته می‌شود.

 - زبان SMS، زبان ایجاز و اختصار است.

 - زبان SMS، زبان محاوره‌است. از برخی گونه‌های خاص؛ مانند SMS رمانتیک و ادبی که بگذریم، سایر موارد، زبانی عامیانه و غیر ادبی دارد، که به گفتار نزدیکتر است تا به نوشتار.

 - زبان SMS، زبان گوشه و کنایه‌است. بسیاری از پیامها، در لفافه و غیرصریح بیان می‌شود. این امر، ریشه در خصلت کنایه‌گویی و فرار از صراحت لهجه ما ایرانیان دارد (شوقی، 1385، ص 97).

5-2-2-2-کارکرد پیام رسانی

پیام رسانی، همان کارکرد اولیه و ذاتی SMS است، که در همه جای دنیا یکسان‌است و از آن، به سرویس پیام کوتاه یاد می‌شود. تفاوت SMS، با مکالمه تلفنی، در آن است که؛ اولی، به نحو نوشتاری است و در موقعیتهای بسیاری که امکان مکالمه تلفنی وجود ندارد، به خوبی نقش آن را ایفا می‌کند. این کارکرد، از آن رو در 'ایران' مورد اقبال است که در بسیاری از مواقع،‌ خصوصاً در ساعات کاری روز، شبکه مخابراتی کشور از ارائه ارتباط تلفن با موبایل ناتوان است و به اصطلاح، خط‌دهی به موبایل، با مشکل روبه‌رو است (عاملی، 1385، صص 17-16).

6-2-2-2-ایجاد ارتباط انسانی

زندگی در دورانی که عصر مدرنیسم و صنعت نام گرفته و در اجتماعی که، دوران گذار خود را می‌پیماید، آثاری دارد که یکی از آنها قربانی شدن روابط انسانی است. کشور ایران، که در حال حاضر در چنین شرایطی قرار دارد، نیازمند یافتن جایگزین‌هایی برای شیوه‌های سنتی‌تر روابط انسانی است. SMSها، بخشی از این بار اخلاقی را به دوش می‌کشند. چه بسیار SMS ها که موجب شکل گرفتن رابطهی تازه میان دو نفر می‌شوند.

7-2-2-2- کارکرد تبلیغاتی

این کارکرد، بیشتر مورد استفاده کارخانه‌ها، بانکها، برخی ادارات و مراکز دولتی، سازمان و نهادهای تجاری، همچون بانک‌ها قرار می‌گیرد، که جهت تبلیغ کالاها یا خدمات خود از آن بهره می‌‌برند. گرچه همواره بهره‌برداری از پیام کوتاه، بحث‌های حقوقی بیشماری، مبنی بر تجاوز به حریم خصوصی افراد به همراه داشته است، نکته جالب توجه آنکه؛ در 'ایران' به‌رغم اعلام شرکت ارتباطات سیار برای جلوگیری از فرستادن این گونه SMSها برای کسانی که مایل به دریافت آن نباشند، در طول یک سال گذشته، تنها 3561 نفر، از بالغ بر 5 میلیون و 800 هزار مشترک، درخواست عدم دریافت این گونه پیام‌ها را داده‌اند (خلیقی، 1385، ص 2).

8-2-2-2- کارکرد رسانه‌ای

مخاطبان رسانه‌ها، دارای علایق خاصی هستند، که در انتخاب رسانه مطلوب، نقش اساسی ایفا می‌کند. به عبارت دیگر، مخاطبان در پی آن هستند که آنچه را از جنس علایق‌شان است، در رسانه بیابند. با توجه به این اصل، برآورده نشدن خواست و علایق مخاطبان و نوعی بی‌توجهی به سلیقه آنان و بویژه اتخاذ رویکرد اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی از سوی رسانه‌ها، موجب شده تا در این میان، SMS با توجه به ویژگیهای منحصر به فردش، نقش و کارکردی بدیل را در این زمینه برعهده گیرد (شوقی، 1385، صص 14-13).

9-2-2-2- ایجاد شبکه‌های اجتماعی مجازی

شبکه‌های اجتماعی، بافتهای جامعه هستند که به وسیله تارهای نامرئی ارتباطات اجتماعی، به هم تنیده شده است. یکی از کارکردهای مهم SMS، آن است که با برقراری ارتباط با دیگران، موجب تقویت یک شبکه اجتماعی و یا ایجاد شبکهی جدید می‌شود. البته، شبکه تازه تأسیس، ممکن است ناپایدار و کم‌دوام، یا پایا و با دوام باشد. در حال حاضر، بسیاری از افراد در اتاقهای گفتگو (Chat Rooms) و یا وبلاگها، شماره موبایل خود را به دیگران می‌دهند و از آنان درخواست می‌کنند که SMS های جدید را برایشان بفرستند؛ همان‌طور که، مراجعه‌کنندگان و یادداشت‌نویسان یک وبلاگ، یا اتاق گفتگو، گاه یک شبکه اجتماعی را تشکیل می‌دهند، مبادله کنندگان SMS نیز می‌توانند یک شبکه اجتماعی مجازی ایجاد کنند. شبکه اجتماعی، بسته به موضوع ارتباط اعضا، می‌تواند سیاسی، اجتماعی، مذهبی، ادبی و... باشد. با تشکیل این شبکه‌ها، می‌توان کارکردهای خاصی را نیز از آنها انتظار داشت. این شبکه‌ها، دارای ظرفیتی بالا هستند و قادرند پیامی را در زمانی بسیار کوتاه، در سرتاسر کشور و در میان لایه‌های مختلف مردم پخش کند (عاملی، 1385، ص 17).

10-2-2-2- ساخت پذیرشها یا وجهه ‌نظر

عملکرد سریع و فراگیر SMS، که حاصل کارکرد رسانه‌ای و ایجاد شبکه اجتماعی آن است، به کارکرد دیگری منجر می‌شود که ساخت پذیرش یا وجهه ‌نظر است. در شرایط سلب اعتماد از رسانه‌های رسمی، بهترین موقعیت برای رسانه‌های جایگزین پیش می‌آید که با استفاده از ظرفیت‌های خود به ساخت دیدگاه عمومی در مورد مسائل گوناگون بپردازند. SMS در این کارکرد، رسانه‌ای مردمی است که محتوایش،‌ از پذیرش قابل قبولی برخوردار است (Clift, 2002, p.17).   

11-2-2-2- کارکرد سیاسی

کارکرد سیاسی را شاید بتوان یکی از بزرگترین کارکردهای SMS عنوان کرد. حجم بسیار گسترده‌ای از پیام‌های کوتاه، دارای مضمون سیاسی است. گویی فناوری تازه، بهترین ابزار را در خدمت مردمانی قرار داده است که در طول تاریخ، همواره ناخرسندی خود از اوضاع را با طنز بیان می‌کرده‌اند. کارکردهای سیاسی SMS را می‌توان با شبنامه‌ها مقایسه کرد. شبنامه‌ها، همزمان با ورود دستگاه‌های چاپ و تکثیر در دوران قاجاریه و متناسب وبا فضای جامعه سیاسی-مطبوعاتی کشور، ‌در تاریخ وسایل ارتباط جمعی ایران ظهور پیدا کردند.

شبنامه، نشریه‌ای بود که در برابر روزنامه‌ (که با هویت مشخص گردانندگان و نویسندگان آن و به صورت آشکار منتشر می‌شد) به صورت پنهانی، تهیه، تکثیر و توزیع می‌گردید. بعدها، بویژه در نهضت مشروطه‌، به صورت جنگ‌افزاری کارساز در خدمت برخی از مشروطه‌خواهان قرار گرفت. این نوشته‌ها، با هدفهای سیاسی - اجتماعی و برای برانگیختن مردم مورد استفاده قرار می گرفت و از اواخر پادشاهی ناصرالدین شاه استفاده از آن باب شده بود. شبنامه‌ها، در واقع داستانها، گزارشها و اتهام‌نامه‌های علیه شاه و صاحبان سمت‌های سیاسی- اجتماعی بود که بیشتر با قلمی نیشدار، یا طنزآلود، بدون امضا و نشانی، بر روی یک صفحه تکثیر می‌شد (پروین، 1377، ص 182).

البته، شبنامه‌ها در مواردی دچار کژکار کردیها و بدکارکردهایی نیز شده و در چارچوب غرض‌ورزی‌ها و منافع شخصی، ابزار دست رقبای سیاسی (به منظور تخریب چهره و وجهه رقیب و از میدان به در کردن یکدیگر) شد. به لحاظ تاریخی، برخی از پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، بویژه تاریخ‌نگاران مطبوعات سیاسی، رقابت میان امین‌الدوله با عین‌الدوله در انتشار شبنامه‌های هجوآمیز و فحشنامه‌ها در دوران مظفرالدین شاه و در آستانه انقلاب مشروطه را در این راستا ارزیابی می‌کنند (پروین، 1377، ص 182).

3-2-دوربین عکاسی و فیلمبرداری

امروزه تلفن های همراه نسل‌های جدید، امکانات عکاسی تا 10 مگاپیکسل را برای کسانی که، جهت ثبت لحظات و خاطرات دوربین عکاسی همراه می خواهند؛ فراهم آورده است و از طرفی دیگر دوربین فیلمبرداری تلفن همراه با قابلیت ضبط فیلم، امکانی مناسب جهت  بهترین بهره برداری از  ثبت تمامی لحظات در کنار خانواده، همکاران و.... را  فراهم آورده‌است (Scott and  Gronin, 2002, p.15).

4-2- امکان ارسال عکس و فیلم

اخیراً، نوعی سـرویس جـدید در تلفن‌های همراه ارائه شده است که به دارندگان این گونه گوشی‌ها امکان تغییر آن وضع را خواهد داد. سرویس Radar، ارائه شده توسّط شرکت جدیدالتأسیسTiny Pictures با این هدف طرّّاحی شده است که عکس‌هائی را که توسّط دوربین‌های تلفن های همراه گرفته می‌شود به یک کانال ارتباطی خوب با دیگران تبدیل کند. مدیر اجرائی شرکت 'سونی' ((Sony، 'جان پویسون' می‌گوید: 'با نگاهی به دینامیسم اجتماعی، ما دریافتیم که دوربین‌های نصب شده روی گوشی های همراه در واقع ابزار‌هائی ارتباطی هستند، نه صرفً دوربین هایی دیجیتال'. به نظر او، ایده‌ای که در پس طرّاحی Radar خوابیده این است که به جای اینکه به گرفتن عکس هائی با کیفیـّت پائین با دوربین گوشی خود بسنده کنیم، و آنگاه آنها را روی کامپیوتر شخصی (PC) خودمان آپلــود کنیــم، بتوانیم به همــان راحتــی که با دوستانمان تمــاس تلفنــی می گیریم، یا برایشان SMS می فرستیم، با آنــها ارتباط سریع تصویری داشته باشیم، مشترکین این سرویس می توانند پس از گرفتن عکس‌هایشان آنها را از طریق کد Radar خود و یک کانال اختصاصی با استفاده از گوشی تلفن همراهشان به گوشی هر دوستی که بخواهند، یا به ایمیل او، ارسال کنند. همچنین تمام کاربران دیگری که از سیستم Radar استفاده می‌کنــند و از طــرف گیــرنده عکــس مجــاز شنــاخته می‌شــوند نیز، خــواهند تــوانست عکــس‌ها را، چــه روی اینتــرنت و چــه روی گوشی‌هایشان ببینند، به آنها پاسخ دهند، یا در موردشان مطلب بنویسند. این کار به همان سادگی عکس گرفتن با گوشی همراه است. دوستان شما خواهند توانست لحظه‌ای پس از گرفتن عکس‌ها، آنها را مشاهده کنند. استفاده ازRadar ، صرفاً در ارسال عکس ها نیست، بلکه در فراهم آوردن امکان ارتباط آنی است.

در این سرویس، به اشتراک گذاردن عکس ها بیش از کیفیّـت عکس ها مدّنظر است.Radar همچنین پیشگام انقلابی در زمینه ی تاریخ عکاسی است، چراکه آنی بودن تکنولوژی دوربین های Polaroid را با سادگی استفاده از دوربین های گوشی های همراه در هم می‌آمیزد و در عین حال امکان اشتراک جمعی و آنی عکس‌ها را برای نخستین بار، فراهم می‌آورد. این در واقع، گسترش دامنه اهداف عکـّاسی است. اکنون مردم امکان به اشتراک گذاردن عکسی را که گرفته‌اند بطور آنی، نه تنها با دوستان و نزدیکانشان، بلکه با مردم سراسر جهان، پیدا کرده‌اند» (خلیقی، 1385، ص 13)

5-2-دریافت امواج رادیو، تلویزیون و ماهواره

بیشتر تلفن‌های نسل جدید تلفن‌های همراه، امواج رادیویی را دریافت می‌کنند. در اوایل سال 2006، سرویس پخش تلویزیونی 'رور' تلفن همراه در 'انگلستان' راه اندازی شد. این سرویس، در حقیقت به هزاران شرکت فراهم‌کننده محتوای ویدیویی در دنیا امکان می‌دهد، برنامه‌ها و کلیپ‌های خود را از طریق این مجرای ارتباطی جدید به دست مشتریانی در کشور برسانند. در اواخر سال 2006 نیز 90 میلیون کاربر تلفن همراه، قادر به تماشای تلویزیون‌های دیجیتال شدند. پخش کننده‌های تلویزیونی نیپون، فوجی و تی وی آساهی، از جمله شرکت هایی هستند که قراردادهایی را با شرکت‌های تلفن همراه در این زمینه امضا کرده‌اند (خلیقی، 1385، ص 92).

6-2- رایانه (داشتن قابلیتهای رایانه)

بازار نرم افزار گوشی‌های هوشمند، روزبه روز داغ تر می شود. برای فروشندگـان نرم افزار، بازار گوشی‌های هوشمند، کم کم همان اهمـیّت و ارزشی را پیدا می‌کند، که روزی کامپبوترهای رومیزی شخصی و لپ تاپ‌ها داشتند.

در مورد کامپبوترهای رومیزی و لپ تاپ‌ها، نرم افزار ها و سیستم‌های عامل، عمدتاً ویندوز، Mac OS، و یا در مواردی Linux است. معادل این سیستمهای عامل در مورد گوشی‌های هوشمند، سیستم عاملیاست که توسط کنسرسیومی به همین نام متشکل از سازندگان نرم افزارهای ارتباطات راه دور، متشکــّل از Nokia و Sony-Ericsson ساخته شده است.

صاحبان کامپبوترهای شخصی به ندرت تنها با OS و نرم‌افزار های استاندارد دیگری که برای کارهای اداری طرّاحی شده، مثل برنامه‌های مختلف Word، صفحه‌هائی که قابل گسترش در محیط‌های مختلف هستند و امکان ارسال ایمیل، راضی می‌شوند. این گونه برنامه‌ها می‌توانند از انواع پیشــرفته تری مانند Adobe Photoshop، یا همانندساز کابین خلبان، و غیره باشند. کسانی که از گوشی های هوشمندشان برای ارسال ایمیل استفاده می‌کنند، دریافته‌اند، امروزه نصب یک سیستم خوب ضد ویروس روی گوشی آنها، همان قدر مهمّ است که نصب آن روی کامپیوتر رومیزی اهمیّت دارد. در واقع، ویروس‌ها می توانند گوشی‌ها را هم آلوده کنند (خلیقی، 1385، ص 12).

7-2-وسیله ی اتصال به شبکه اینترنت

شاید بزرگترین انقلاب در ارتباطات شخصی، 'تلفن همراه' یا 'تلفن سلولی' بوده است. این ابزار، چه از نظر سخت افزار و چه از نظر شبکه‌سازی، حاصل انقلاب دیجیتال است. هرچند تلفن همراه هیچ‌گاه به عنوان ابزاری مجزا و منفرد در نظر گرفته نشده بود، اما هرگز تصور نمی‌شد، که به ابزارهای ضروری در زندگی شخصی و حرفه‌ای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تبدیل شود. فن‌آوری اتصال به اینترنت از طریق تلفن ‌همراه از پیش وجود داشته‌است. رایانه‌های قابل حمل باطری دار و تلفن همراه، دست به دست هم دادند تا برای تماس با بقیه جهان، ما را از اداره یا هر مکان ارتباطی ثابت دیگری رهایی بخشند. اکنون، از نظر فنی، اتصال مستقیم از تلفن همراه به اینترنت امکان پذیر‌است و ابزارهای آن در بازار وجود دارد. تأثیر بعدی انقلاب دیجیتال، بر رفتارهای کاری و تفریحاتی ما قابل تصور است و به زودی تحقق خواهد یافت (سولیوان و دیگران، 1385، ص 179).

شرکتهای تلفنی با کمال تعجب دریافتند که به کارگیری و ایجاد شبکه اینترنت و شبکه جهانی وب جهان گستر، که یکی از جنبه‌های مهم آن، چند منظوره‌ای بودن آن است، با بهره گیری کاملاً جدید از ارتباطات تلفنی، به طور روزافزون و با سرعت زیادی در حال شکل گیری است. این کاربرد، تاکنون بزرگترین تغییر تأثیرگذار در صنعت مخابرات را در اواخر سالهای 1990 ایجاد کرده و نوع رونق و پیشرفت نیز بوده است و همچنین نوعی تهدید محتمل به حساب می‌آید. این کاربرد بر شبکه‌های تلفنی و نظامهای قیمت گذاری، فشار می‌آورد ولی این کاربرد، فرصتهای جدیدی را نیز می‌آفریند. رشد شبکه اینترنت به شرکتهای تلفنی این فرصت را می‌دهد که نقشی جدید داشته باشند و خدمات جدید ارائه کنند (جهانگرد، ١٣۸۴، ص57).

8-2- بلوتوث

ایده اصلی ایجاد سیستم ارتباطی یکپارچه بین وسایل الکترونیکی، با یک استاندارد کلی در سال ۱۹۹۴ توسط شرکت موبایل Ericsson ارائه شد. (Adams and Sydie, 2001, p.601)
امروزه، بزرگ و کوچک، پیر و جوان اکثریت مردم از 'بلوتوث' و نحوه کارکردن با آن آگاه هستند. بسیاری از گوشی‌های تلفن همراه، دوربین‌های دیجیتالی و پرینترها و ... مجهز به این فناوری هستند.
کلمه 'بلوتوث'، ریشه دانمارکی دارد و از نام پادشاه 'دانمارک' در سال‌های 940 تا 986 گرفته شده است. نام پادشاه دانمارک در آن زمان Harald Blaatand بود. کلمه Blaatand پس از انتقال به زبان انگلیسی به شکل Bluetooth تلفظ شد. در زمان حکومت Harald Blaatand ، 'دانمارک' و 'نروژ' در جنگ‌های مذهبی با هم مشکل داشتند و این پادشاه توانست این دو کشور را با یکدیگر متحد کند و از آن پس شهرت زیادی کسب کرد (Adams and Sydie, 2001, p. 602).
در واقع تکنولوژیBluetooth ، هم بر پایه اتحاد یکپارچه سیستم‌های کامپیوتر ایجاد شده‌است که نماد اتحاد بین دوکشور است،.

پنج شرکت Ericsson ، Intel ، Nokia ، IBM  وToshiba، توانستند گروهی را تشکیل دهند به نام  (Bluetooth Special  Interest Group=SIG) این گروه، موفق به پایه‌گذاری استاندارد مورد نیاز بین وسایل الکترونیک شدند. تکنولوژی 'بلوتوث' هم، مانند هر تکنولوژی دیگری رفته رفته توسعه پیدا کرده است. موارد استفاده از تکنولوژی 'بلوتوث' متعدد است. با وجود این تکنولوژی در ساختار تلفن همراه، می‌توان ارسال و دریافت داده را به راحتی انجام داد. برقراری اتصال بین هندزفری و تلفن همراه نیز، یکی دیگر از موارد استفاده از 'بلوتوث' است.

در این بین، بازاریابی، تبلیغات و اطلاع رسانی هم پای خود را از رسانه‌ها فراتر گذاشته‌اند و از تلفن همراه بعنوان یک رسانه استفاده می‌کنند و با بهره‌مندی از تکنولوژی 'بلوتوث'، تبلیغات را بدون واسطه به مردم می‌رسانند: دستگاه‌هایی ساخته شده که در صورت نصب آنها در محل‌های مختلف می‌تواند اقدام به معرفی محصولات و خدمات خود از طریق ارسال متن، عکس، فایل صوتی و حتی تصویری نیز به مشتریان بپردازد، البته باید این را متذکر شد که تکنولوژی 'بلوتوث' محدودیت طول برد دارد و بصورت متوسط از 10 متر تا 1000 و 1200 متر ادامه دارد.

1-8-2- معضلات بلوتوث

'بلوتوث' یکی از بارزترین فناوری های قرن بیست ویکم است، که به ارتباط بدون سیم با بردکوتاه اطلاق می شود. این فناوری، به دلیل استفاده آسان و رایگان بودن آن مورد توجه بسیاری از جوانان و نوجوانان فرارگرفته است، اما دستاورد استفاده از این فناوری نوین تنها تنها یک روی سکه است، چراکه هر فناوری درکنار مزایائی که برای کاربران خود دارد خالی ازمعایب هم نیست ویکی ازمعایب بسیار مهم این فن آوری استفاده های غیر‌اخلاقی آن می باشد (Adams and Sydie, 2001, p. 605).

سن یکی از عواملی است که در بکارگیری 'بلوتوث' و موارد غیراخلاقی آن تأثیرگذار است. دانش آموزان دبیرستان و پیش دانشگاهی و دانشجویان خیلی بیشتر از بقیه قشرها، استعداد بالقوه و بالفعل در بکارگیری 'بلوتوث'های غیراخلاقی دارند.

عامل بعدی، عامل خانوادگی است. تحقیقات نشان داده که این نوع بلوتوث‌ها در خانواده‌های تک سرپرست، بی سرپرست یا بد سرپرست رشد و نمو یافته‌اند و در مجموع از نظر خانوادگی دچار فروریختگی هستند. عامل سوم را می‌توان شرطی شدن عامل یا کنشگر برشمرد. طبق مطالعات 'اسکینر'، فرد برای دریافت پاداش، 'بلوتوث' را بعنوان ابزاری برای رسیدن به سرگرمی‌ها انتخاب می‌کند.

عامل چهارم، عامل از خودبیگانگی است که طبق آن، انسان توسط یک نیروی غیرانسانی مغلوب شده که طی آن فرد را مبدل به وسیله‌ای برای دستیابی به هدف‌های شخصی خود می‌کند. فرد بصورت ناآگاه و کورکورانه در نظام موجود مستحیل می شود. بلوتوث‌بازهایی که در کار 'بلوتوث' غیراخلاقی هستند، افرادی از خودبیگانه (ازخودبیگانی ناشی از اشکال جدید گذران اوقات فراغت و از خود بیگانه ناشی از زندگی در شهرهای بزرگ) هستند. عامل بعدی را که نقش بسزایی در افزایش پدیده بلوتوث های غیراخلاقی و اشاعه صحنه‌هایی از حریم خصوصی افراد دارد، کمرنگ شدن باور‌های دینی و جایگزین شدن ارزش‌های صوری به جای ارزش‌های معنوی برشمرد (Lieverouw And  Sonialivings, 2003, p. 41). 'مرتن' در طبقه بندی خود، انواع شیوه‌های تطابق فردی رابه پنج دسته را تقسیم بندی کرده است که 'بلوتوث‌های غیراخلاقی در این تقسیم بندی قابل تبیین است.

دسته اول مقررات‌گرایان، یعنی کسانی که از وسایل نهادی شده و مثبت برای رسیدن به اهداف فرهنگی منفی استفاده می‌کنند. بلوتوث‌بازهای غیر اخلاقی، از تلفن همراه در رسیدن به اهداف منفی (پخش بلوتوث‌های غیر‌اخلاقی) استفاده می‌کنند.

عامل بعدی، عامل اجتماعی ویا مهاجرت است، که طبق بررسی‌های صورت گرفته بلوتوث‌بازها اکثرا فرزندان افراد مهاجر و افراد حاشیه‌نشین هستند و بخاطر وجود آنومی اجتماعی از معضل عدم شخصیت رنج می برند و برای جبران این معضل دست به دامان 'بلوتوث' و کارکردهای غیراخلاقی آن شده‌اند.

یکی از اندیشمندان بنام 'اگبورن' بحث تأخر فرهنگی را مطرح می‌کند که در زمینه موضوع بلوتوث‌های غیراخلاقی می‌توان از آن استفاده کرد. 'اگبورن' معتقد است که کلیه اجزاء یک فرهنگ با هم تغییر نمی‌کند. بعضی از عناصر فرهنگی('بلوتوث'‌های غیر اخلاقی) سریعتر از دیگر جنبه‌ها پیش می‌روند و بقیه عناصر هم (استفاده بهینه از تلفن همراه) رشد کمتری دارند که می تواند شرایط بروز بحران فرهنگ را فراهم کند.

9-2- (ردیاب الکترونیکی GPS) یا سیستم تعیین موقعیت جهانی

بعضی از شرکت‌های تلفن همراه، با قرار دادن فناوری  GPSیا (Global Position System) روی گوشی‌ها، کاربران را قادر به نقشه‌خوانی و تعیین موقعیت جهانی خود می‌کند. با استفاده از این سیستم، کاربران می‌توانند مکان مورد نظر خود را بیابند و نسبت موقعیت شان با آن مکان را بدانند.

10-2- بازیهای سرگرم کننده

اجرای بازی‌های سرگرم کننده، روی گوشی‌های تلفن همراه از دیرباز مورد علاقه کاربران بوده ودر زمینه بازیهای کامپیوتری تحولات جدیدی روی گوشی‌ها صورت گرفته است. در واقع آنچه که امروزه تحت عنوان قابلیت اجرای بازی‌ها روی گوشی ها می‌شناسیم ترکیبی از تی وی گیم و آتاری است.

ادامه دارد...

 

 

---

 

منابع و ماخذ:

1- پروین، ناصرالدین (1377). تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی‌نویسان، جلد دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

2- توسلی، غلام عباس (1383). نظریه‌های جامعه‌شناسی، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.

3- تنهایی، ابوالحسن (1374). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات مرندیز.

4- جوادی، حسن (1384). تاریخ طنز در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات کاروان.

5- خلیقی، محمدرضا (1385). تکنولوژی در خدمت ارتباطات، روزنامه ی جام جم، ضمیمه کلیک، 22 مرداد 1385.

6- تام او. سولیوان و دیگران (1385). مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه میرحسن رییس زاده، تهران: انتشارات فصل نو.

7- شوقی، رضا (1385). تحلیل جامعه شناختی پدیده اس .ام. اس ایرانی، هفته نامه عصر ارتباط، شماره 232. خرداد 1385.

8- عاملی، سعید رضا (1385). فردگرایی جدید و تلفن همراه: تکنولوژی فردگرایی و هویت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

9- کریمی، علی (1385). جنبشهای جدید اجتماعی و هویت با تأکید بر ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

10- زارعیان، داوود (1383). مبانی کلی ارتباطات جمعی، تهران: انتشارات کارگزار روابط عمومی.

11- صدوقی، مرادعلی (1380). تکنولوژی اطلاعات و حاکمیت ملی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.

12- گیدنز، آنتونی (1373). جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی، چاپ دوم.

13- مشیرزاده، حمیرا (1381). درآمدی نظری بر جنبشهای اجتماعی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

14- ماری گنو، ژان (1384). آینده آزادی: چالشهای جهانی شدن دموکراسی، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.

منابع لاتین:

1- Bert, N. Adams, R.A. (2001). Sydie, Sociological Theory, Thousand  
Oaks, California: Pine forge Press.

2- Cooper, A. & Sportolari, L (1997). Romance in cyberspace:
Understanding online attraction. Journal of Sex Education andTherapy.

3- Clift, Steven (2002). 'Mobile Text Message (sms) and Plitics. Hungary
and China', Accessed on 2 Jan, 2009, from:
http://www.mailarchive.com/do-wire@tc.Umn.edu/msgoo482.html

4- Fischer, C.S (1992). America Calling: A Social History of the 
Telephone to 1940. Berkeley, CA: University of California Press.

5- Joinson, A.N (2002). Causes and implications of disinhibition on the  
Internet. In J.Gackenbach (ed), Psychology and the Internet.
New YORK: Academic Press.

6- Leaha, Lieverouw (2002). Sonialivings Tone (ed), Hand Book of New  
Media, London: SAGE Publication.

7- Scott B. Guthery & Mary J. Gronin (2002). Mobile Application
Development with SMS and SIM, New York: Mc Graw - hill.