این نوشتار حاصل چندین سال یافته ها (تحقیقات، تجارب، و تحصیلات) نگارنده است که شاید برای نخستین بار در ایران مطرح می شود. اتاق خبر آنلاین جزئی اساسی و مفهومی بسیار مدرن از بحث امروزین و استراتژیک مدیریت رسانه است که بدون آن ـ یعنی بدون درک اتاق خبر آنلاین ـ مدیریت رسانه مفهومی نظری و عبث خواهد بود که در عالم واقع هیچ فایده ای ندارد( همان گونه که در ایران ما تا حدودی چنین است). پیش از هر چیز باید گفت که به هیچ وجه اتاق خبر آنلاین را همان اتاق خبر متداول ندانید؛ چرا که این مفهوم از اساس با آن متفاوت است...

این نوشتار حاصل چندین سال یافته ها (تحقیقات، تجارب، و تحصیلات) نگارنده است که شاید برای نخستین بار در ایران مطرح می شود. اتاق خبر آنلاین جزئی اساسی و مفهومی بسیار مدرن از بحث امروزین و استراتژیک مدیریت رسانه است که بدون آن ـ یعنی بدون درک اتاق خبر آنلاین ـ مدیریت رسانه مفهومی نظری و عبث خواهد بود که در عالم واقع هیچ فایده ای ندارد( همان گونه که در ایران ما تا حدودی چنین است). پیش از هر چیز باید گفت که به هیچ وجه اتاق خبر آنلاین را همان اتاق خبر متداول ـ که البته همان را هم در بسیاری از رسانه هایمان نداریم ـ ندانید؛ چرا که این مفهوم از اساس با آن متفاوت است؛ مثلا در اتاق خبری که نتوان ـ آن گونه که در این نوشتار خواهد آمد ـ از قید و بند زمان و مکان و حضور فیزیکی و کارت زدن فیزیکی نجات پیدا کرد، به هیچ وجه نمی توان ادعاکرد اتاق خبر آنلاین داریم؛ به ویژه برخورداری از ویژگی تصمیم سازی، مفهومی امروزین است که مطلقا نمی توان از آن چشم پوشید.

برای رسیدن به عمق مفهوم اتاق خبر آنلاین امیدوارم بتوانم مفهوم بسیار تازه دیگری به نام رسانه نگاری (روزنامه نگاری همگرا Convergent Journalism)  را معرفی کنم که در کشورمان سخت بدان نیازمندیم.

چند یادکرد:

0. در این نوشتار تحقیق ابتدا ضرورت و اجبار یا «‌چرایی» رفتن به سوی اتاق خبر آنلاین بحث شده است و این که ما نه تنها به عنوان یک امکان خوب می توانیم تولید خبرمان را به شکل اتاق خبر آنلاین درآوریم، بلکه ناچاریم به عنوان یک اجبار رسانه ای به این سمت برویم.
0. سپس با این نتیجه گیری که اتاق خبر آنلاین برای همه « که » ها یعنی سازمان ها ـ ونه تنها سازمان های رسانه ای ـ نیازی حیاتی است، به «چه» بحث پرداخته شده و با بیان مفهوم خبر، اشتباه های تاریخی این مفهوم روشن شده است. این بحث با توضیح مفهوم آنلاین تکمیل شده است.
0. سرانجام مفهوم درست اتاق خبر آنلاین و بایستگی ها یا «چگونگی» آن در 6 دسته بندی با مفاهیمی کاملا مدرن توضیح داده شده است و روشن شده که چگونه مفاهیم «کی» و  «کجا» در اتاق خبر آنلاین حذف می شوند.

 اتاق خبر آن‌لاین

اهمیت و ضرورت اتاق خبر آنلاین، هم از اهمیت «خبر» ناشی می شود، هم از اهمیت «آنلاین» شدن وآنلاین بودن؛ پس در گام نخست، برای بیان این اهمیت و ضرورت، هم باید اهمیت امروزین خبر در دنیای مدرن را توضیح داد، هم اهمیت آنلاین بودن را.

1. اهمیت خبر در مفهوم امروزین آن:

اگر بخواهیم در کوتاه‌ترین سخن درباره اهمیت خبر حرف تازه ای بزنیم، باید بگوییم: در سازمان های رادیو تلویزیونی، مردم ابتدا خبر را می پذیرند و به خبر آن رسانه اعتماد می‌کنند، سپس فیلم و سریال و دیگر پیام های آن شبکه ها را گوش می‌دهند یا نگاه
می‌کنند؛ و اگر کاستی و فزونی در خبر  باشد، مردم (یا مخاطبان) آن را به دیگر محصولات هم تعمیم می‌دهند که البته در بسیاری از مواقع این تعمیم و این اثرپذیری به صورت پنهان و در ضمیر ناخودآگاه مخاطبان است. حتی در مطبوعات نیز که کارکرد خبری سنتی آنها کاملا تغییر کرده است،مخاطبان ابتدا تحلیل ها و روشنگری های مطبوعات مورد نظرشان و درپی آن نشریه مورد نظر را ارزیابی می کنند.

در دیگر سازمان ها و مؤسسات و شرکت ها نیز وضع به همین منوال است: مخاطب خبرهای آن سازمان ها را دریافت می‌کند و با تجزیه و تحلیلی که می‌کند، دیگر پیام های آن سازمان ها را هم دریافت می‌کند. دقت کنیم خبری که مورد نظر ما است، امروزه مفهومی مدرن دارد و گاه به اشکال مختلفی ارائه می‌گردد؛ مثلاً برخی خبرها در بروشورها، با اعلام ورود محصولات جدید، در نمایشگاه ها، و از صدها راه دیگر به دست مخاطب می‌رسد. اگر محصولی از مارکی خاص خریده می شود، دلیل آن، فرایند دریافت و تجزیه و تحلیل خبرهای مربوط به آن محصول و شرکت سازنده آن می باشد.

 2. اهمیت آنلاین شدن و دلایل نیاز ما به آن:

علاوه بر تحولی که در مفهوم خبر صورت گرفته، خود آنلاین شدن ما را با ناچاری هایی در خبر مواجه کرده که به هیچ وجه نمی توان آن ها را نادیده گرفت.

امروزه نه تنها فناوری و به ویژه فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT )، بلکه تحولات و مفاهیم تازه و اجبارهای کیفی شدن زندگی (سایبرگی شدن زندگی) ما را وادار می‌کند که به آنلاین شدن توجهی ویژه بکنیم. ما به آنلاین شدن و اتاق خبر آنلاین به دلایل بسیاری نیاز حیاتی داریم که برخی از آن ها عبارتند از:

0. تولید محتوا
0. ارجاع اوج کار و عمق تأثیر گذاری  رسانه های بزرگ جهان به اتاق های خبر آنلاین سایت هاشان
0. حفظ ِحضور مؤثر ، ماندگار ، و قدرتمند در جامعه
0. ماندن در « ذهن و دل و جان » مخاطبان  و ازدست ندادن آن ها
0. تحولات روزانه در اینترنت ( وب2  ؛ وب 3 ؛ سکند لایف (second life ))
0. ازدست ندادن بزرگترین آزمایشگاه رسانه ای

یکی از مهم ترین دلایل نیاز به آنلاین شدن و اتاق خبر آنلاین نیازی است که به تولید محتوا  داریم. امروزه در دنیای دانش و فناوری کنترل نخبگان در دست مراکز و کشورهایی است که محتوای بیشتری تولید می‌کنند ؛ زبان اول دنیا زبانی است که بیش ترین تولید محتوا به آن زبان صورت می گیرد.و با نگاهی کوتاه به اینترنت در می‌بابیم که فرماندهی ازآن کسانی است که بیش ترین تولید محتوا را دارند: خوب یا بد.درست به همین دلیل است که هزاران سایت قدرتمند رسانه ای به خبررسانی مشغول اند.

تحول بسیار مهمی که در حوزه رسانه ها صورت گرفته آن است که امروزه دیگر سایت ها در خدمت رسانه های رادیویی و تلویزیونی قرار ندارند، بلکه به عکس، آن ها در خدمت سایت هاشان هستند. بی بی سی  BBC و سی‌ان‌ان CNN  خبر پخش می‌کنند و اوج کار و عمق تأثیر گذاری را به اتاق خبر آنلاین سایت هاشان ارجاع می دهند و بزرگ ترین شرکت های تجاری جهان بیش ترین تلاششان بر ارائه اخبار بهتر و سریع تر در اتاق خبر آنلاین شان است.

هر سازمان یا شرکتی برای حفظ حضور زنده و مؤثر و ماندگار و قدرتمند در جامعه به اتاق خبر آنلاین پویا و فعال نیاز دازیم.

و برای آن که در این دنیای پر رقیب از «ذهن و دل و جان» مخاطبان  بیرون نرویم و آن ها را از دست ندهیم، به اتاق خبر آنلاین پویا و فعال نیاز داریم.

تحولات روزانه در اینترنت و شگفتی ها و تحولات بنیادی مانند وب 2 و  وب 3 و زندگی دوم یا سکند لایف (second life) که عمر مفیدشان به یک سال هم نمی رسد، اجازه فکر کردن هم به ما نمی دهد و ما را در برابر اجبار اتاق خبر آنلاین پویا و فعال قرار می دهد.

اتاق های خبر آنلاین به مثابه یک آزمایشگاه بسیار بزرگ رسانه ای یا مدیا لب (Media Lab) هم عمل می‌کنند و محرومیت از آن ها به معنای ازدست دادن بزرگترین آزمایشگاه رسانه ای و مخاطب شناسی است ؛ به ویژه آن که با ابزارهایی که فناوری در اختیار ما قرار می‌دهد می‌توانیم با استفاده از  اتاق های خبر آنلاین، به دقیق ترین آمارها از نیاز ها و روحیات مخاطبانمان با کم ترین درجه انحراف دست یابیم که در شیوه های معمول نظرسنجی حتی با صدها برابر هزینه نمی توانیم به این حجم از اطلاعات دقیق دست یابیم.

با بحث پیشین به راحتی نتیجه می‌گیریم که: هر سازمان، شرکت، دستگاه، رسانه، و موجودیتی که بخواهد محلی از اعراب در دنیای امروز داشته باشد، باید بزگترین و تأثیرگذارترین اتاق خبر آنلاین را داشته باشد. فرقی هم ندارد که این مجموعه سیاسی باشد یا تجاری یا فرهنگی یا دینی یا اجتماعی یا...

با توجه به ماهیت کاری سازمان های رسانه ای به راحتی درمی یابیم که اتاق خبر آنلاین به ماهیت و مرگ و حیات این گونه سازمان ها کاملاً گره خورده است. آیا می توان تصور کرد که سازمانی رسانه ای (نوشتاری؛ شنیداری؛ دیداری؛ چند رسانه ای) وجود داشته باشد که دردقایقی از 24 ساعت شبانه روز و 7 شبانه روز هفته و 365 شبانه روز سال، به اتاق خبر آنلاین، نیاز کم تری داشته باشد ؟ ....

برای درک درست اتاق خبر آنلاین در گام نخست باید دو مفهوم را خوب تعریف کرد :

• اتاق خبر
• آنلاین (شدن، یا بودن)

مفهوم اتاق خبر

مفهوم اتاق خبر در ایران، مفهومی واضح اما غلط انداز است که باید به درستی و دقت آن را تعریف کنیم تا به کارکرد درست آن دست یابیم:

تاریخچه کوتاهی از اتاق خبر

نخستین بار اصطلاح اتاق خبر در سال های دهه 1810 - 1820  وارد فرهنگ انگلیسی شد. نگاهی کوتاه به تعاریف این اصطلاح در فرهنگ وبستر و فرهنگ وردنت، به ساده ترین شکل ممکن تاریخچه کاربردهای آن را نشان می دهد.

تعریف اتاق خبر :

اتاق خبر: اتاق خواندن ( مطالعه ) در یک کتابخانه یا باشگاه است، یعنی جایی
            که روزنامه ها یا دیگر نشریات ادواری خوانده (مطالعه ) می شوند.

اتاق خبر: اتاقی که در آن نشریات ادواری فروخته می شوند؛ اتاق مطالعه ای که
           روزنامه، مجله و... عرضه می شود.

اتاق خبر: اتاقی که در آن خبر گردآوری و منتشر می شود.این اتاق در دفتر
           روزنامه ها، مجلات، یا سازمان های رسانه ای خبری (مانند اتاق خبر
           سی بی اس) تشکیل می شود.

اتاق خبر: کارمندان روزنامه یا واحد خبر نشریه ادواری

اتاق خبر: دفتری که در آن یک روزنامه یا خبرگزاری یا تلویزیون یا رادیو خبر را
           پردازش می‌کند.

پس اتاق خبر مکانی یا فضایی فیزیکی یا مجازی است که در آن خبر به شیوه ای امروزین «رسانه نگاری» می شود.

 

رسانه نگاری و رسانه‌نگار

اصطلاح روزنامه نگار  و  روزنامه نگاری زمانی وارد ادبیات ارتباطات شدند که روزنامه، یکه تاز عرصه ارتباطات همگانی( جمعی ) انسان ها بود. اصطلاح های Journalist ; Journal ; Journalism ; Mass Communication  ؛ اما امروزه ده ها نوع رسانه در عرصه ارتباطات همگانی مشغول تاخت و تازند.

بنا بر این ؛ به ناچار و برای به روز شدن و نشان دادن ابعاد گسترده کار، باید به جای اصطلاح روزنامه نگاری  و روزنامه نگار، اصطلاح« رسانه نگاری » و
« رسانه نگار » را به کار ببریم  (  Mediaism & Mediaist ).

این ناچاری، دو دلیل یا ناچاری دیگر هم همراه خود دارد که نشانگر تحولات بسیار عمیق در حوزه روزنامه نگاری و از جمله خبر است :

1. چند مهارتی شدن

2.    انعطاف پذیری

چند مهارتی شدن در دنیای رسانه ای امروز، یک نیاز اجباری است. روزنامه نگار نمی‌تواند فقط یک مهارت یا تخصص داشته باشد و بگوید من فقط خبرنگاری یا تصویربرداری یا گویندگی بلدم، بلکه با نگاهی گذرا به آگهی های استخدام سازمان های رسانه ای پرنفوذ دنیا (مانند آگهی 2006 پذیرش نیرو در بی بی سی فارسی ـ پیوست) یا منابع مرتبط با روزنامه نگاری و رسانه (مانند کتاب کنفرانس سال 2001 ـ پیوست) ، به سادگی در می یابیم که نیاز اصلی هزاره سوم مسیحی و هزاره دوم محمدی، «چند مهارتی شدن» روزنامه نگاران است.

انعطاف‌پذیری نیز به این معنا است که رسانه نگار امروزی باید به راحتی بتواند برای انواع رسانه های مختلف، انواع وظائف رسانه نگاری را انجام دهد: مثلا برای مطبوعات، رادیو، تلویزیون، اینترنت، وبلاگ، پادکست، شبکه های تلویزیونی تلفن همراه (که به تازگی راه افتاده است) و...  و به هیچ وجه نمی تواند بگوید من فقط گزارشگر رادیویی یا تلویزیونی هستم یا من فقط گزارشگرم و مصاحبه و اجرا بلد نیستم یا حتی در مصاحبه و اجرا کردن حرفه ای نیستم؛ ممکن است یک فرد عملا به چند شغل از شغل های پرشمار رسانه نگاری اشتغال داشته باشد، اما الزامات رسانه نگاری امروز اجازه نمی دهد که رسانه نگار فقط متخصص یکی از این مشاغل باشد. یکی از مصادیق بارز این انعطاف پذیری در خبر متجلی است که رسانه نگار باید در کم ترین زمان ممکن و به راحتی بتواند یک خبر واحد را برای مطبوعات، رادیو، تلویزیون، اینترنت، وبلاگ، پادکست، شبکه های تلویزیونی تلفن همراه  و... (حتی به صورت مولتی مدیا) تنظیم و ارسال کند.

پس به جای روزنامه نگار، (روزنامه نگار مطبوعاتی؛ روزنامه نگار رادیویی؛ روزنامه نگار تلویزیونی؛ روزنامه نگار اینترنتی؛ روزنامه نگار وبی؛ روزنامه نگار دیجیتالی؛ روزنامه نگار  الکترونیکی؛ روزنامه نگار  آنلاین؛ روزنامه نگار  سایبر؛ روزنامه نگار  سایبرگ و.... ) و خبرنگار؛ گزارشگر؛ مصاحبه گر؛ دبیر خبر؛ سردبیر؛ دبیر صفحه؛ دبیر تحریریه؛ ویراستار؛ ویراستار ارشد ؛ ستون نویس؛ طنز نویس؛ صفحه آرا؛ تصویربردار؛ گرافیست و طراح؛ عکاس؛ مدیر خبر؛ گوینده ؛ مجری؛ کارشناس مجری؛ مفسر؛ تحلیلگر ؛ تهیه کننده؛ دستیار تهیه؛ و... می گوییم «رسانه نگار».

 مفهوم آن لاین

مفهوم آنلاین شدن یا آنلاین بودن  نیز در ایران، مفهومی ناواضح و گول زننده است که باید به درستی و دقت آن را تعریف کنیم تا به کارکرد درست آن دست یابیم:

مفهوم آنلاین شدن یا آنلاین بودن 4 مفهوم بنیادی با خود همراه دارد که بدون آن ها  آنلاین، مترسکی خنده دار از اتصال یک یا چند کامپیوتر و یک خط اتصال به اینترنت ـ مانند خط تلفن ـ خواهد بود و بس. این مفاهیم پایه عبارتند از :

فوریت ؛ Immediacy

جستجو پذیری ؛ Searchability

فراپیوندی ؛ Hyperlinking

چند رسانه ای (بودن)؛ (Multimedia being)

یعنی اگر فضایی در وب یا اینترنت از ویژگی فوریت و نداشتن فاصله زمانی و مکانی برخوردار نباشد، این فضا به هیچ وجه آنلاین نیست. ساده ترین و ابتدایی ترین معنای فوریت، آن است که هر خبری ـ بر اساس مرامنامه یا استایل بوک رسانه یا روابط عمومی یا شرکت مورد نظر ـ در هر مکانی که رخ دهد، باید در کم ترین فاصله زمانی ممکن، آنلاین شود. این مکان، بر اساس تعریف ممکن است فقط داخل یک شرکت یا رسانه یا شعبات و دفاتر یا یک منطقه یا حتی سراسر جهان باشد.

مدتی پیش در همایش روابط عمومی های یک وزارتخانه شرکت کرده بودم؛ خبر آن 5 روز بعد آنلاین شد !... یا رسانه ای را می شناسم که در پوشش اخبار کشور، معمولا آخرین است! ... این ها، آنلاین نیستند ؛ اگر چه خودشان فکر می‌کنند آنلاین ترین هستند.

همچنین اگر فضایی در وب یا اینترنت از ویژگی جستجو پذیری و چندین گونه نمایه و نقشه سایت برخوردار نباشد، این فضا به هیچ وجه آنلاین نیست.

و اگر فضایی در وب یا اینترنت از ویژگی فرا پیوندی یا پیوند پذیری برخوردار نباشد، آنلاین خواندن آن با عقل سلیم سازگار نیست. باید در هر خبر یا مطلب آنلاینی، مفاهیم و نکات کلیدی به خبرهای مرتبط و حتی به ادبیات جهانی آن خبر یا مفهوم، پیوند بخورند. و روز به روز در آنلاین شدن، این ضرورت حس می شود که مفاهیم و نکات کلیدی پیشگفته باید گسترده تر و همه جانبه تر شوند. محدودیت و خست در فضای وب جایی ندارد!

و سرانجام آن که اگر فضایی در وب یا اینترنت از ویژگی چند رسانه ای برخوردار نباشد، و تک رسانه ای ـ نوشتاری صرف، یا شنیداری صرف، و حتی دیداری صرف (فقط متن یا فقط صدا یا فقط تصویر) ـ باشد، این فضا به هیچ وجه آنلاین نیست.

اگر فضایی این چهار ویژگی بنیادی را نداشت نه تنها آنلاین نیست، بلکه صرفا یک
«غده سرطانی اینترنتی» برخاسته از بی ذوقی یک یا چند آدم نامتخصص است که 30 -40 سال از زمان خود عقب هستند.

مفهوم اتاق خبر آن لاین

اتاق خبر آنلاین مکانی یا فضایی مجازی است که حاصل ِ کار رسانه نگاری فیزیکی و مجازی، به شکل مجازی در آن در اختیار همگان قرار می گیرد ؛ یعنی آنلاین می شود.

بایسته های اتاق خبر آن ‌لاین

اتاق خبر آنلاین، فقط و فقط زمانی اتاق خبر آنلاین خواهد شد که از ویژگی های زیر برخوردار باشد:

1. فضا و محیط رسانه نگاری

2. رسانه نگاران

3. رسانه نگاری

4. تیم مدیریتی

5. تیم و بانک اطلاعات مرجع

6. شیوه نامة /  استایل بوک ِآنلاین

7. استراتژی های رسانه نگاری

فضا و محیط رسانه نگاری در اتاق خبر آنلاین

1.1ـ نرم افزار ( پلت فرم )

1.2ـ امکان دسترسی تعاملی برای هر تعداد مخاطب

1.3ـ امکان تصمیم سازی لحظه ای

1.4ـ امکان تصمیم سازی لحظه ای برای همه رسانه نگاران

نخستین بایسته اتاق خبر آنلاین، فراهم کردن فضایی است که بتوان در آن فضا و در آن محیط آنلاین نفس کشید، یعنی رسانه نگاری کرد که بالاترین حق نفس کشیدن برای رسانه نگاران است. برای رسیدن به این هدف، بسترها و امکاناتی لازم است که به اختصار به این موارد اشاره می کنم

1.1. نرم افزار :

نرم افزار مهم ترین بستر ایجاد کننده اتاق خبر آنلاین و اصولا هر آنلاینی است. درست است که سخت افزار هم مهم است، اما در مقایسه با نرم افزار نقش بسیار ناچیزی به عهده دارد؛ به ویژه آن که سخت افزار را همه می فهمند و بسیاری از اوقات اضافه بر نیاز هم تهیه می‌کنند.

می خواهم به جای استفاده از نرم افزار خاص به مسأله مهم تری اشاره کنم و بایسته شماره 1 اتاق خبر آنلاین را  پلت فرم  بنامم  و بگویم مهم آن است که پلت فرم و بستری  نرم افزاری فراهم شود که بر روی آن هر نرم افزاری را بتوان در هر لحظه ای به کار گرفت( مانند نیوز پلکس / Newsplex  )

1.2.  امکان دسترسی تعاملی برای هر تعداد مخاطب

در اتاق خبر آنلاین باید مخاطبان ـ به هر تعدادی که برسند، حتی در مواقع خاص و غیر معمول ـ بتوانند به اتاق خبر دسترسی داشته باشند و با آن ارتباط فوری برقرار کنند، آن هم تعاملی. یعنی قطع ارتباط و ارتباط دشوار در یک حکم اند و اتاق خبر آنلاین را از اتاق خبری و  آنلاین بودن می اندازند. ارتباط تعاملی یعنی ارتباط دوطرفه، راحت، و ارتباطاتی میان مخاطبان و رسانه نگاران اتاق خبر آنلاین ( بدون محدودیت زمانی )

1.3.  امکان تصمیم سازی لحظه ای

باید در اتاق خبر آنلاین امکانات تصمیم سازی لحظه ای فراهم باشد ؛ یعنی از لحاظ فنی و ساختاری این اتاق خبر به گونه ای طراحی شود ـ مثلا از لحاظ نرم افزاری و امکانات چند رسانه ای و... ـ که هر لحظه نیاز به تصمیم سازی و عملیاتی کردن «یک الزام خبری» بود، هیچ مانع و محدودیتی وجود نداشته باشد.

1.4.  امکان تصمیم سازی لحظه ای برای همه رسانه نگاران

در اتاق خبر آنلاین، فقط امکانات تصمیم سازی لحظه ای مهم نیست، بلکه مهم تر آن است که این امکانات برای همه رسانه نگاران فراهم باشد؛ یعنی همان گونه که پیشتر گفتیم، از لحاظ فنی و ساختاری این اتاق خبر به گونه ای طراحی شود که هر لحظه نیاز به تصمیم سازی و عملیاتی کردن «یک الزام خبری» بود، برای همه رسانه نگاران، هیچ مانع و محدودیتی وجود نداشته باشد ؛ مثلا اگر نیاز به مشورت یا راهنمایی بود، تیم مرجع درون و برون سازمانی در لحظه و به سادگی در دسترس همه رسانه نگاران عضو اتاق خبر باشد؛ نه در اختیار عده ای خاص. دسترسی به امکانات فناوری نیز به طریق اولی باید برای همه میسر باشد.

رسانه نگاران در اتاق خبر آنلاین

2.1ـ حضور همه گونه رسانه نگار ؛

2.2ـ رسانه نگاران معمار ( چند مهارته و منعطف ) ؛

2.3ـ رسانه نگاران تعاملی ؛

2.4ـ رسانه نگاران تصمیم ساز لحظه ای ؛

2.5ـ رسانه نگاران تیمی کار ؛

2.6ـ رسانه نگاران منصف و اخلاقی ؛

توضیح :

2.1ـ حضور همه گونه رسانه نگار

در اتاق خبر آنلاین حضور همه نوع رسانه نگاری لازم است: از سردبیر و دبیر خبر و گزارشگر و مترجم گرفته تا عکاس و گرافیست ـ همه رسانه نگارانی که پیشتر اشاره کردیم ـ. به هیچ وجه نباید در این اتاق خبر به رسانه نگاری نیاز داشت که ممکن است برای حتی لحظاتی در دسترس نباشد.

2.2ـ رسانه نگاران معمار (چند مهارته و منعطف)

رسانه نگاران معمار، رسانه نگارانی هستند که توانایی کار کردن براساس مدل معماری خبر یا مدل معماری رسانه نگاری را به حرفه ای ترین شکل آموخته اند و به همین دلیل حتما چند مهارته و منعطف هستند. این رسانه نگاران انواع مهارت های لازم برای رسانه نگاری در عصر حاضر و در دنیای پیچیده امروز را می شناسند و با هرکدام در حد اعلای مورد نیاز کار کرده‌اند. این رسانه نگاران به راحتی از کاری به کار دیگر می‌پردازند و در چند لحظه می توانند از قالبی رسانه ای به قالبی دیگر تغییر حال و هوا دهند و در آن حال و هوا به صورت حرفه ای به کار ـ یعنی تولید رسانه ای ـ پردازند.

2.3ـ رسانه نگاران تعاملی

رسانه نگاران تعاملی، رسانه نگارانی هستند که انواع مهارت های لازم برای رسانه نگاری تعاملی در عصر حاضر و در دنیای پیچیده امروز را یادگرفته و فهمیده اند. این رسانه نگاران، آدم های چند مهارته و منعطفی هستند که می دانند چگونه با مخاطبانشان ارتباط برقرار کنند و چگونه به ارتباطات آن ها درست و درخور، پاسخ دهند. می توان به عبارت دیگر گفت «رسانه نگاران تعاملی، رسانه نگارانی هستند که فوت کوزه گری ارتباط با مخاطب را با تمام ظرافت های حرفه ای آن بلدند» .

2.4ـ رسانه نگاران تصمیم ساز لحظه ای

در اتاق خبر آنلاین، فقط امکانات تصمیم سازی لحظه ای مهم نیست، بلکه مهم تر آن است که این امکانات برای همه رسانه نگاران فراهم باشد ؛ به عنوان نمونه در مواقع بحرانی یا از آن مهم تر در مواقعی که خبر پیش بینی نشده ای به اتاق خبر وارد می شود، باید همه رسانه نگاران عضو آن جا امکان و شایستگی تصمیم سازی لحظه ای داشته باشند و جز در موارد بسیار بسیار استثنایی نیاز نباشد که با کس دیگری هماهنگی یا مشورت کنند. البته هماهنگی یا مشورت یکی از بایسته های روزانه و لحظه ای کار رسانه نگاری است، اما توانایی رسانه نگار نباید محدود باشد.
نکته ای را نباید از نظر دور داشت که در موارد حساس و مهمی که در آن ها اختلاف نظر وجود دارد، باید  برای سردبیر ارشد یا مدیر ارشد، حق وتو وجود داشته باشد؛ اما بسیار مهم است که این حق، روزانه و مکرر و آن قدر زیاد نباشد که خاصیت خود را از دست بدهد و از استثنا به قاعده تبدیل شود.

2.5ـ رسانه نگاران تیمی کار

یکی از ویژگی های مهم رسانه نگاران اتاق خبر آنلاین، داشتن روحیه و ویژگی های کار کردن تیمی یا تیمی کاری است. رسانه نگاران تیمی کار، رسانه نگارانی هستند که از انواع مهارت های لازم برای رسانه نگاری تیمی در اتاق خبر برخوردارند و به راحتی می توانند به صورت آنی و بدون اختلال در هر شرایطی با دیگر همکاران رسانه نگار خود به شکل مؤثر و هم افزایانه (Synergic)  کار کنند. این تیمی کاری دارای عمیق ترین و گسترده ترین ویژگی های کار تیمی در سازمان ها است و در کار رسانه‌ای کوچک ترین اشکال در آن می تواند به صورت آنی روی آنتن نمایان شود؛ بنابراین، بسیار حساس است و در به کارگیری رسانه نگاران اتاق خبر آنلاین باید بسیار به آن توجه شود. متن عالی بدون تصویر عالی، پارازیت خالی است و دیگر هیچ. تصویر عالی هم بدون تدوین عالی، آن قدر آزاردهنده می شود که تحمل آن برای مخاطب دشوار می شود. و به همین سان تمام مهارت های لازم در اتاق خبر آنلاین را ـ به ویژه آنی بودن را- ‌‌ درنظر بگیرید که رسانه نگاران باید به صورت تیمی و در اکثر موارد، به صورت همزمان آن ها را انجام دهند.

 2.6ـ رسانه نگاران منصف و اخلاقی

یکی از ویژگی های اساسی و غیرقابل چشم پوشی رسانه نگاران اتاق خبر آنلاین، اخلاق مدار بودن و به ویژه منصف بودن است.

انصاف هم جزئی از اخلاق است، اما در کار رسانه نگاران آن قدر مهم است که باید آن را جداگانه آورد. معیار انصاف در درجه نخست، خود رسانه نگار است. باید رسانه نگار خود احساس کند محصول رسانه ای که ارائه کرده در هیچ نقطه ای از جاده انصاف دور نیفتاده است. درست به همین دلیل است که بی بی سی ـ عصاره بریتانیای کبیرـ  شعار اصلی رسانه ای خود را انصاف گرایی و منصفانه نویسی قرار داده است. البته اگر رسانه نگار غفلت کند، مخاطب، خود، انصاف و بی انصافی  را به نکویی درخواهد یافت.

رسانه نگاری در اتاق خبر آنلاین

3.1ـ رسانه نگاری معمارانه  (فراگیر؛ گسترده؛ پیچیده) /  رسانه نگاری براساس «مدل معماری رسانه نگاری»

3.2ـ رسانه نگاری منصفانه و اخلاقی

3.3ـ رسانه نگاری تصمیم سازانه

3.4ـ رسانه نگاری تعاملی

3.5ـ رسانه نگاری تیمی

توضیحات :

ابتدا می خواهم بگویم که شباهت عناوین این بخش و بخش رسانه نگاران به این دلیل است که بر ویژگی های فرد رسانه نگار و امکانات و تعاریف و فضای کلی رسانه نگاری، به صورت جداگانه تأکید شود.

3.1ـ رسانه نگاری معمارانه  (فراگیر؛ گسترده؛ پیچیده) رسانه نگاری براساس «مدل معماری رسانه نگاری»

رسانه نگاری اتاق خبر آنلاین باید معمارانه باشد. هنگام سخن گفتن از معماری ـ در هر مبحثی ـ سه ویژگی اصلی بی درنگ به ذهن متبادر می شود: فراگیری  ؛ گستردگی ؛ پیچیدگی. پس رسانه نگاری اتاق خبر آنلاین باید بر اساس مدل معماری رسانه نگاری باشد ؛ به عبارت بهتر، اگر بخواهیم خبری ماندگار و تأثیر گذار تولید کنیم، که همه جانبه نگری در آن موج بزند و همه ابعاد خبر، با دقت و تأمل فراوان و بر اساس ایمان به گستردگی بسیار زیاد آن همراه شود ، باید پیچیده هم فکرد ؛ چرا که خبر برای « انسان » تولید می شود و انسان ابعاد پیچیده و گسترده و فراگیر بسیاری دارد که  سبب می شود خبر تنظیم ( معماری ) شده نیز فراگیر، گسترده، وپیچیده باشد.

مدل « معماری خبر در اتاق خبر آنلاین  »، در خلاصه ترین شکل به ما می گوید که چگونه و با چه اصول و قواعدی، می توان فراگیر، گسترده، وپیچیده رسانه نگاری کرد  ؛حتی مسأله بسیار مهم چیدمان خبر/ کنداکتور اتاق خبر آنلاین نیز  ـ با همه تفاوت هایی که با چیدمان خبر در فضاهای سنتی و فیزیکی دارد ـ از همین مدل پیروی می‌کند.

3.2ـ رسانه نگاری منصفانه و اخلاقی

یکی از ویژگی های رسانه نگاری در اتاق خبر آنلاین، منصفانه و اخلاقی اندیشیدن و تولید کردن است. باید در رسانه نگاری آنلاین اتاق خبر، معیارهایی تعریف شود که نه تنها هیچ رسانه نگاری به خود اجازه ندهدکه غیر اخلاقانه و بی انصافانه بنویسد، بلکه اگر غیر از آن بنویسد، خود به خود از گردونه اتاق خبر آنلاین حذف شود! و برتر از آن، باید در این فضا رسانه نگاری مطلوب چنان دقیق و شفاف و حرفه ای تعریف شود که رسانه نگاران عضو غیر از آن را بلد نباشند و غیر از آن را رسانه نگاری ندانند.

3.3ـ رسانه نگاری تصمیم سازانه

در این نوع رسانه نگاری باید به گونه ای چهارچوب ها و معیارها را تعریف کرد که رسانه نگار بدون آن که خود بداند، مجبور به تصمیم سازی و مسؤولیت پذیری شود؛ یعنی تصمیم سازی و مسؤولانه عمل کردن باید جزو ذات چنین رسانه نگاری باشد و بدون آن معنا نداشته باشد و به هیچ وجه مسؤولیت چند نفر خاص نباشد.

3.4ـ رسانه نگاری تعاملی

اتاق خبر آنلاین در ذات وجودی خود، تعاملی و دو سویه است و نمی تواند یک طرفه باشد؛ بنابراین باید فضا و امکانات این ارتباط هم جزو ذات آن بیاید و نتوان تعامل را از رسانه نگاری آنلاین جدا کرد. البته این تعامل نمی تواند فرمایشی باشد و حقیقی بودن آن به این است که از ابتدایی ترین تا بالاترین ویژگی آن کاملا تعاملی باشد. به عنوان نمونه، برای تماس با گروه رسانه نگاران عضو اتاق خبر نمی توان هیچ محدودیتی قائل شد: مخاطب نباید مجبور به استفاده از هیچ رزولوشن خاصی، هیچ نرم افزار خاصی، هیچ بروزر خاصی، هیچ تنظیمات خاصی، و... گردد ؛ اینها را همه قبول دارند، اما مهم تر از آن این است که همه انواع  / فرمت های رسانه ای و رسانه نگاری در اتاق خبر آنلاین موجود باشد:

متنی ـ مانند امکانات RSS ـ  ؛ رادیویی ـ مانند پادکست ـ ؛ تلویزیونی / ویدیویی  ؛ الزامات پایه ای آنلاین شدن ( مانند : انواع اتاق های بحث / Forum    ؛ انواع امکانات گپ / چت های مرتبط با مطالب رسانه نگاری شده در اتاق خبر و امکانات گرفتن دیدگاه های مخاطبان ـ برای بازآفرینی پیام وهای رسانه نگاری شده ـ و روشنگری دیدگاه های خود ـ ).

«امکان حضور فوری مخاطب» در تمام اشکال رسانه نگاری اتاق خبر و انعکاس دیدگاه ها و خواسته های او، از ویژگی های بارز اتاق خبر آنلاین است.

3.5ـ رسانه نگاری تیمی

یکی از بارزترین ویژگی های رسانه نگاری در اتاق خبر آنلاین، تیمی «کارکردن، اندیشه کردن، تصمیم سازی، و... » است. شاید در رسانه نگاری معمولی مطبوعاتی یا رادیو تلویزیونی اگر بخشی یا رسانه‌نگاری درست کار نکند، همه حاصل کار خراب نشود؛ اما در رسانه نگاری آنلاین اتاق خبر، همه رسانه نگاران عضو اتاق خبر باید تشکیل یک تیم واحد بدهند که خروجی اتاق ـ با هر فرمتی ـ فقط و فقط با همراهی و همدلی همه آن ها شکل خواهد گرفت.

 تیم مدیریتی 

4.1ـ رسانه نگاران ِ «مدیر ِتصمیم ساز»

4.2ـ «مدیر نهایی» یا «مدیر وتو گر»

توضیح :

4.1ـ رسانه نگاران ِ «مدیر ِتصمیم ساز»

همه رسانه نگاران ِ «مدیر ِ ِتصمیم ساز» هم هستند. به عبارت بهتر، تیم مدیریتی اتاق خبر از همه رسانه نگاران تشکیل می شود. در اتاق خبر نمی توان برخی از اعضای تیم را دارای اختیارات بسیار  و برخی را دارای اختیارات کم دانست؛ همه باید مدیریت کنند و اصولا رسانه نگاری با مدیریت، دو قلو های جدایی ناپذیراند.

4.2ـ «مدیر نهایی» یا «مدیر وتوکننده»

باید همه رسانه نگاران، مدیر هم باشند؛ اما ذات خبر به گونه ای است که همواره باید مرجعی وجود داشته باشد که در مواقع بسیار حساس و کاملا اختلافی، تصمیم نهایی را او بگیرد یا تصمیمات دیگران را وتو کند.

این فرد می تواند یکی از مدیران ارشد یا بالاترین مقام سازمان یا دستگاهی باشد که اتاق خبر در چهار چوب سازمان اوست.

نکته بسیار مهم در این بخش آن است که «مدیر نهایی» یا «مدیر وتو گر»  در موارد کاملا پیچیده و پیش بینی نشده  به اعمال نظر / یا وتو می پردازد و عملکرد او و مواردی که وتو می‌کند به گونه ای نیست که دیگر رسانه نگاران احساس مزاحمت و اختلال کنند. همچنین  «مدیر نهایی» یا «مدیر وتوگر» به نوعی رابط اتاق خبر با تصمیم سازان کلان تر درون و برون سازمانی هم هست.

تیم و بانک اطلاعات مرجع در اتاق خبر آنلاین

5.1ـ تیم مرجع

5.2ـ بانک اطلاعات مرجع

توضیح :

5.1ـ تیم مرجع

تیم مرجع  یا  تیم راهنمونان ِمرجع ِ «علمی و عملیاتی»، تیم بسیار گسترده ای از راهنمونان  ( مشاوران و کارشناسان) دو حوزه  «علمی و عملیاتی» است که همواره و در همه حال، نیاز حیاتی همه رسانه نگاران است. این تیم از یک سو، مرجعی اساسی است که مانع خطا و قصور و تقصیر رسانه نگاران می گردد؛ و در نتیجه مانعی اساسی در راه جلوگیری از بی اعتمادی مخاطب است. و از سویی دیگر، وجود این تیم گسترده سببی اساسی برای «اعتماد سازی» نزد مخاطب است و حتی  تأثیر گزاری و اثربخشی پیام های خبری بر مخاطبان را بسیار دگرگون خواهد کرد.

به دلیل گستردگی کار خبر و میزان دربرگیری آن، رسانه نگاران همواره و در لحظه به لحظه کار خود به وجود این تیم مرجع نیازمندند.

این مشاوران و کارشناسان باید هم از حوزه های دانشگاهی و علمی باشند، هم از حوزه های تجربی و عملیاتی. هم به یافته ها و آموخته های علمی نیاز هست، هم به یافته ها و آموخته های عملی نیاز هست. خاک ِصحنه باید با آب ِدانسته در هم آمیخته شود تا گِل خبر ِآنلاین سرشته گردد و گُلِ اثر به بار آورد.

باید در همه حوزه های دانش و فناوری و به طور کلی در هر حوزه و موضوعی که خبر تولید می کنیم، تیم مرجع و گسترده ای از بهترین مراجع علمی و تجربی کشور و حتی تا سرحد امکان در سطح بین المللی ـ به عنوان کارشناس یا مشاور یا منبع علمی یا.... ـ در اختیار داشته باشیم که در هر لحظه از (شبانه روز، هفته، سال) خبری معماری شد برای اطلاع از درستی و نادرستی و مهم تر از آن روشن تر کردن ابعاد آن و رفع هر نوع ابهامی ـ که بسیار در خبر ها پیش می آید ـ بتوان از وجود آن ها بهره جست. درست است که این سال ها، سال های سرعت است، اما نداشتن و حتی کم داشتن دقت، اعتبار ما را در چشم مخاطب خواهد شکست. یک بار تولید خبر ضعیف یا کم اعتبار، چندین سال کار عالی برای جبران می خواهد. بی بی سی اخیرا اعلام کرده است که برای جبران مشکل اعتباری که بر اثر بی دقتی رسانه نگارانش در چند سال اخیر گریبانش را گرفته است، به یک تحول اساسی و مهندسی مجدد دست خواهد زد و مدتی است که عملا این کار را آغاز کرده است.

5.2ـ بانک اطلاعات مرجع

همان گونه که به یک تیم گسترده از افراد مرجع نیاز داریم، باید بانک اطلاعات مرجع آنلاین و آفلاین بسیار دقیق و معماری شده ای از همه انواع اطلاعات مورد مورد نیاز در همه موضوعات خبری فراهم نماییم که به دقیق ترین و فوری ترین شکل ممکن همه نیازهای خبری ما را پاسخ دهد: آمار و ارقام؛ منابع حقوقی و قانونی؛ سالنامه ها؛ فرهنگ ها و دانشنامه های مختلف؛ و ده ها منبع دیگر.

به عنوان نمونه نباید در هیچ موردی مکانی یا شخصی داخل خبر باشد که نتوان در کمترین زمان ممکن «تلفظ درست» آن را پیدا کرد. البته در موارد بسیار نادر می توان از تیم مرجع کسب نظر کرد.

شیوه نامة /  استایل بوک ِآنلاین (StyleBook) در اتاق خبر آنلاین

6.1ـ دقیقاً روشن بودن ِ«همه چیز»

6.2ـ دقیقاً مشخص بودن ِ «راه ِ» روشن کردن

توضیح :

6.1ـ دقیقاً روشن بودن ِ« همه چیز »

در اتاق خبر آنلاین « همه چیز » دقیقا روشن است ؛ مگر خلاف آن ثابت شود. به عبارت دیگر، در اتاق خبر آنلاین هیچ نقطه مبهمی در هیچ حوزه ای وجود ندارد ! و تکلیف همه چیز کاملا روشن است : چه خبری چگونه رسانه نگاری شود، ابعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، علمی، و... خبرها چگونه باید منعکس شوند، دربرخورد با خبرهای تازه، غیرمنتظره، بحران ساز، و... چه باید کرد، با چه کسانی باید مشورت کرد و از چه کسانی باید کسب اطلاع کرد، خط قرمزها دقیقا کدامند، و...

اگر بخواهیم به زبان دیجیتال حرف بزنیم، یعنی همه چیز « یک » است و « صفر » ی وجود ندارد.

6.2ـ دقیقاً مشخص بودن ِ «راه ِ» روشن کردن

شاید به جرأت بتوان گفت که این مرحله از مرحله پیشگفته بسیار مهم تر است؛ چرا که در اتاق خبر آنلاین، مهم تر از روشن بودن همه چیز آن است که دقیقاً مشخص باشد که اگر ابهامی به وجود آمد یا خبری وارد اتاق خبر آنلاین شد که بی سابقه و بی نظیر بوده، چگونه می توان ابهام آن را رفع کرد و تکلیف آن را مشخص کرد! به زبان دیگر، هر نوع ابهامی ممکن است رخ دهد، اما هرگز راه رفع آن ابهام، مبهم و بلاتکلیف نیست، و به محض رخدادن «ناروشنی»، «راه ِ» روشن کردن آن، دقیقاً مشخص است.

اگر بخواهیم باز هم به زبان دیجیتال حرف بزنیم، یعنی هر گاه چیز ی از «یک» بودن خارج شد، و «صفر» به وجود آمد، بی درنگ راه «یک» کردن آن دقیقاً مشخص باشد.

تکلیف همه این امور در مرجعی واجب و لازم در اتاق خبر آنلاین، آمده است که شیوه نامه یا مرامنامه یا سبک نامه یا استایل بوک (StyleBook) نام دارد.

در سازمان های رسانه ای یکی از نخستین کارهایی که انجام می شود و یکی از ابزارهای کاری که پیش از خیلی چیزهای دیگر فراهم می شود، همین شیوه نامه یا استایل بوک است. شیوه نامه برخی از رسانه های بزرگ جهان، از اعتباری مرجع و برخورداراست و الگوی عملی بسیاری از رسانه نگاران رسانه های جهان است؛ و حتی گاه برخی از آن ها در دانشگاه ها هم تدریس می شود.

استراتژی های رسانه نگاری در اتاق خبر آن‌لاین

7.1ـ شیوه نامه برجسته تر و راه نشان تر

7.2ـ شیوه نامه ای برای استخراج همه چیز

توضیح :

7.1ـ شیوه نامه برجسته تر و راه نشان تر

به صورت «دستور العمل و کار راهنما» های کلی و نسبتا خشک، استراتژی ها در شیوه نامه هم می آیند، اما تحت عنوان استراتژی، برجسته تر می شوند و راه نشانی شان بیش تر می گردد. بنابراین، می توان استراتژی ها را نوعی شیوه نامه برجسته تر و راه نشان تر نامید.

7.2ـ شیوه نامه ای برای استخراج همه چیز

در اتاق خبر آنلاین، استراتژی ها شیوه نامه ای هستند برای « استخراج همه چیز »؛ چون راه را و جهت گیری را نشان می دهند: مشخصات کسانی که باید شناسایی و استخدام شوند، نوع آموزش هایی که باید ببینند، و حتی  حقوق و مزایا و امکاناتی که باید در اختیار رسانه نگاران اتاق خبر آنلاین قرارگیرد، و آن چه که باید همواره به در و دیوار آویزان باشد و به زبان های مختلف ـ متن،صدا، تصویرـ یادآوری گردد، همین استراتژی ها است.