هیچ ملتی نمی تواند به طور واقعی توسعه‌یافته تلقی شود، مادامی که به مسائل بخش مهمی از جمعیت فعال خود، بی اعتنا باشد. بنابراین در برنامه های توسعه باید اهمیت خاصی برای مشکلات و مسائل ویژه جوانان (بخصوص جایگاه آنها در برنامه ها، اخبار و بطور کلی محتوی رسانه ها) قائل شد.

بررسی نحوه انعکاس مسائل جوانان در رسانه

مقایسه موردی بخش های خبری ساعت 14 شبکه اول و 22:30 شبکه دوم سیما

چکیده: کارشناسان توسعه، اعتقاد دارند که باید اهمیت زیادی به نقش جوانان در جامعه داده شود زیرا هیچ ملتی نمی تواند به طور واقعی توسعه‌یافته تلقی شود، مادامی که به مسائل بخش مهمی از جمعیت فعال خود، بی اعتنا باشد. بنابراین در برنامه های توسعه باید اهمیت خاصی برای مشکلات و مسائل ویژه جوانان (بخصوص جایگاه آنها در برنامه ها، اخبار و بطور کلی محتوی رسانه ها) قائل شد. انعکاس کمرنگ مسائل و موضوعات جوانان در رسانه ها، یا به عبارت دیگر، حضور کمرنگ بخش قابل توجه جمعیت کشور (جوانان) در رسانه ها، یکی از معظلات جامعه امروز ما در زمینه ارتباطات اجتماعی است، که لازم است دلایل و ریشه های آن بررسی شود و راهکارهایی مناسب از سوی برنامه ریزان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور ارائه شود.

این تحقیق، بخش های خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و 22:30 شبکه دوم سیما (به عنوان دو بخش مهم و پرمخاطب خبری سیمای جمهوری اسلامی ایران)، در انعکاس مسائل مربوط به جوانان، در طی مقطع سه ماهه پاییز 1386،  را مورد بررسی قرار می دهد و سعی می کند به این پرسش ها پاسخ اهد که این بخش های خبری در بازتاب مسایل مربوط به جوانان چگونه عمل کرده اند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان مسائل و موضوعات برجسته شده مربوط به جوانان، در این بخش های خبری (در یک بازه زمانی سه ماهه) وجود داشته است؟

روش مورد استفاده در این تحقیق، تحلیل محتوا است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه مطالب مربوط به جوانان است که در پاییز سال 1386 در دو بخش خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و 22:30 شبکه دوم سیما، منعکس شده است. انتخاب مطالب این دو بخش خبری، به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک، انجام شده است. به این ترتیب، 36 روز از مطالب مرتبط با جوانان، در هر یک از این دو بخش خبری، انتخاب و مورد بررس‍ی، تحلیل و سپس مقایسه تطب‍یق‍ی قرار گرفت.

نتایج حاصل از تحلیل محتوای خبرهای جوانان، در این دو بخش خبری، نشان می دهد که:

- تفاوت معناداری بین محتوای موضوعی مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30 وجود دارد.

- میان نشانگاه مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

-بین ارزشهای خبری مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

- بین عناصر خبری مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود دارد.

- میان نوع جهت گیری مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30دقیقه، تفاوت معناداری وجود دارد.

- میان نوع مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30 دقیقه، تفاوت معناداری وجود ندارد.

- بین ماهیت مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30دقیقه، تفاوت معناداری وجود ندارد.

- میان منشاء مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

- بین منطقۀ رویداد مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

- بین منابع خبری مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود دارد.

 

کلمات کلیدی: جوانان / مسائل جوانان/ بخش خبری ساعت 14/ شبکه یک/ شبکه دو/ بخش خبری ساعت 22:30/ برجسته سازی

 1- طرح مساله

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد دنیای امروز، وجود ارتباطات گسترده‌ انسانی است. گسترش ارتباطات به ویژه ارتباطات الکترونیک، جامعه‌ جدید را  از جوامع پیشین متمایز ساخته  است به گونه ای که عـصر حاضر را عـصر ارتباطات و جـامعـه‌ امـروز را جامعه‌ اطلاعاتی خوانده‌اند. در چنین جامعه‌ای رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی به عنوان عنصر کلیدی در ارتباطات، نقش مهمی ایفا می‌کنند. رسانه‌های جمعی از میان تمامی ابزارها و فنون جدید، بیشترین تأثیر فرهنگی را دارند. این رسانه‌ها در پیدایش عادات تازه، تغییر در باورها وخلق و خوی و رفتار انسان‌ها، تکوین فرهنگ جهانی و نزدیک کردن جوامع و ملل، سهمی شگرف دارند. البته میزان تأثیر رسانه‏ها و نیز استقبال همگانی از آنها در همه جوامع یکسان نبوده و تابع متغیر رشد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی هر جامعه است. هارولد لاسول، در بیان کارکردهای رسانه ها معتقد است که رسانه‌های جمعی باید به حراست از محیط، همبستگی بین اجزای گوناگون جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی، انتقال میراث فرهنگی از نسلی به نسل دیگر، کمک کنند.

مرتن و لازارسفلد، بعنوان پیشگامان پژوهش در باب وسایل ارتباط جمعی، رسانه ها را دارای نقش‌هایی از این قبیل می‌دانند: 'وظیفه اخلاقی (حمایت از هنجارهای اجتماعی)، امکان اعطای  پایگاه اجتماعی به اشخاص و گروه‌ها (آشکار نمودن یا ارتقای پایگاه‌های آنها از طریق معروفیت دادن به آنان) و همچنین برخی کارکردهای نامطلوب' (معتمدنژاد، 1375، ص18).

نیازمندی انسان امروز به اطلاعات و اخبار، در جهت دستیابی به رفاه بیشتر، بهتر زیستن و ارضای نیاز کنجکاوی، قدرت ساخت انگاره ها و شکل دهی افکار عمومی را به رسانه ها داده است و رسانه ها به عنوان بهترین منابع شکل دهی افکار و تصورات ما از محیط پیرامون بویژه در مورد رویدادهایی که خارج از دسترس، دید و تجربه مستقیم ما قراردارند، نقش مهم و برجسته ای ایفا می کند. بویژه رسانه ای چون تلویزیون که به دلیل استفاده از دو حس بینایی و شنوایی به طور همزمان، سرعت در انتقال اخبار، کثرت مخاطبان، توانایی پخش همزمان صوت و تصویر و استفاده از ماهواره، به وسیله پرقدرتی در جهت اطلاع رسانی در جهان امروز تبدیل شده است.

امروزه، شناخت میزان تاثیرگذاری برنامه های خبری تلویزیون بر افکار عمومی و شناخت نیاز واقعی مخاطبان و نحوه ارائه خبرها، برای دست‌اندرکاران این رسانه بسیار ضروری است. به منظور امکان بهره‌گیری مفید و مؤثر از قابلیت‌های خبری تلویزیون، برنامه‌ریزی اصولی در ارتباطات خبری کشورهایی که از تعداد رسانه‌های محدود برخوردارند، اهمیت مضاعف می‌یابد. چرا که به سبب محدودیت منابع خبری ملی، امکان روی‌آوری مخاطب به رسانه‌های بیگانه فزونی یافته و سازماندهی و هدایت افکار عمومی در جهت منافع ملی، در معرض تهدیدات آشکار رسانه‌های خبری مقتدر و مسلط جهانی قرار می‌گیرد. به همین دلیل تلویزیون، برحسب ماهیت خود باید نسبت به بافت جامعه مخاطبان کاملا دارای بینش بوده و قادر باشد سلسله نیازهای تعریف شده و منطقی مخاطبان را با نقش‌ها و وظایف خبری خود پیوند دهد. این تلاش، دست‌اندرکاران رسانه‌ ای چون تلویزیون را به همخوانی و انطباق با شرایطی می‌رساند که مخاطب در آن زندگی می‌کند. در سایه چنین پیوند معقولی است که زمینه جلب اعتماد عمومی برای پیشبرد اهداف پیش‌بینی شده، فراهم می‌آید.

بیرکوف (1991)، محقق ارتباطات در زمینه ویژگیهای این رسانه می نویسد:  

 1- تلویزیون همزمان دو حس بینایی وشنوایی را متاثر می کند و همین ویژگی، آن را در جایگاهی برتر از رادیو و مطبوعات قرار می دهد.

 2- تلویزیون قادر است اخبار داغ را با سرعت نور به اطلاع بینندگان برساند.

 3- برنامه های تلویزیونی برای رسیدن به نظر مخاطبان نیازی به واسطه ندارد.

 4- تلویزیون قادر است همزمان تعداد کثیری بیننده را به مراتب بیشتر از خوانندگان مطبوعات وشنوندگان رادیو زیر پوشش پیامهای خود قرار دهد (ص 146).

اما جوانان، جمعیت متنابهی را در سطح جهان تشکیل می دهند. مسائل و مشکلات جوانان، در جوامع و فرهنگ های گوناگون متفاوت است. مشکلات این گروه، گاهی چون حلقه های زنجیر به هم پیوسته می شوند و هر یک به دیگری ختم می گردد. امروزه به دلیل تأثیر وسایل ارتباط اجتماعی نوین، جوانان   تمایلات و داعیه هایی دارند که نسلهای گذشته نمی توانستند داشته باشند. وسایل ارتباط جمعی، ارزشهای تازه ای را می آفرینند، ارزشهایی که از چارچوب مسائل دوان کودکی و سنتها و آداب و عقاید و خانواده فراتر می رود و به همان که میزان دنیای جوان را وسعت بخشیده، سطح خواسته هایش را از جامعه و خود و به طور کلی زندگی، بالاتر می برد. شناخت این ارزشها می تواند برای مسئولین و برنامه ریزان مسائل فرهنگی جامعه بسیار مفید باشد. کارشناسان توسعه، اعتقاد دارند که باید اهمیت زیادی به نقش جوانان در جامعه داده شود. زیرا هیچ ملتی نمی تواند به طور واقعی توسعه یافته تلقی شود، مادامی که به مسائل بخش مهمی از جمعیت فعال خود، بی اعتنا باشد. بنابراین در برنامه های توسعه باید اهمیت خاصی برای مشکلات و مسائل ویژه جوانان، بخصوص نقش های آنها در برنامه ها، اخبار و بطور کلی محتوی رسانه ها قائل شد.

بنابراین، باید به جوان و جایگاه اجتماعی او توجه ویژه ای مبذول داشت. برای ورود به عصر ارتباطات و افزایش حجم اطلاعات در خصوص جوانان، از طریق وسایل ارتباط جمعی باید از راه حل های مناسب جهت توسعه فراگیر در زمینه های مختلف استفاده کرد .

وسائل ارتباطی نوین مانند روزنامه، رادیو و تلویزیون با گزارش جریان رویدادهای محیط زندگی و بررسی وبیان اندیشه ها و عقاید انسانی در توسعه و تحکیم مراودات اجتماعی و بالابردن سطح آگاهی و فرهنگ افراد، نقش بسیار مهمی برعهده دارند.

در محیط وسیع زندگی بشری، هر لحظه وقایع گوناگونی روی می دهد. پاره ای از این وقایع مانند جنگ‌ها، انفجارها، آتش سوزی‌ها، طوفان‌ها و زمین‌لرزه‌ها، جنبه مادی دارند و بعضی دیگر مثل اعلامیه های سیاسی، نطق های پارلمانی، اظهارنظرهای فلسفی و مسلکی، دارای جنبه معنوی هستند. این وقایع کوچک یا بزرگ، شادی بخش یا غم انگیز، هیجان‌انگیزی یا عادی، به هرحال باید در معرض اطلاع گروههای کثیر انسانی قراد گیرند. گروههایی که هر روز و هر ساعت، با کنجکاوی منتظر خواندن روزنامه، شنیدن رادیو ودیدن تلویزیون هستند تا آگاهی‌های تازه ای بدست آورند و از این راه زندگی خود را با آن تطبیق دهند و نیازهای اجتماعی خویش را مرتفع سازند.

تلویزیون، به عنوان یک رسانه پرنفوذ و دارای جاذبه، روزانه در چندین نوبت، اخبار رویدادها و تحولات جاری را پخش و مانند سایر وسائل ارتباط جمعی، اخبار را از میان صدها و هزاران رویدادی که همه‌روزه در جهان اتفاق می افتد با استفاده از معیارهایی همچون ارزشهای خبری، عناصر خبری، اولویت پخش خبر، مدت خبر، داشتن فیلم خبری و خلاصه خبر انتخاب می کند.

امروزه شناخت میزان تاثیرگذاری برنامه های خبری تلویزیون بر افکار عمومی و شناخت نیاز واقعی مخاطبان ون حوه ارائه خبرها، برای دست اندرکاران این رسانه بسیار ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، پژوهشگر در این تحقیق کوشیده است، تا نحوه انعکاس و ارائه مسائل و موضوعات قشری که جمعیت بیش از یک سوم جامعه ایران را تشکیل می دهند(یعنی جوانان) را در اخبار سراسری سیمای جمهوری اسلامی ایران برررسی نماید، تا بتوان سیاستگذاران و دست اندرکاران اجرایی کشور را در شناخت از گرایش های جوانان، موضوعات، مسائل و مشکلات آنان یاری داد و در صورت لزوم به تصحیح و بازنگری نگاه رسانه ها در انعکاس موضوعات مربوط به قشر جوان کشور پرداخت.

بر این اساس، این تحقیق به بررسی این مساله می پردازد که بخش های خبری سیمای جمهوری اسلامی ایران (که در این تحیق بخشهای خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و 22:30 شبکه دوم سیما را در نظر گرفته ایم)، در انعکاس مسائل مربوط به جوانان، در طی مقطع سه ماهه پاییز 1386، چگونه عمل کرده اند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان مسائل و موضوعات منعکس شده مربوط به جوانان، در این بخش های خبری و در طی این مقطع سه ماهه وجود داشته است؟

2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

امروزه زندگی معاصر، بدون رسانه های ارتباطی غیر قابل تصور است. رسانه­ها موقعیت یا عرصه ای را  فراهم می کنند که در آن، روز به روز بیشتر مسائل زندگی عموم چه در سطح ملی و چه در عرصه بین­المللی متجلی می شود. هرگونه کوششی برای درک شیوه عمل رسانه های جمعی در زندگی امروزی ما باید با شناخت این واقعیت آغاز شود که رسانه های جمعی جز لازم جامعه و زندگی فردی ما هستند. رسانه ها به صورت بخش اصلی و مرکزی صحنه سیاسی درآمده اند و تبلیغات سیاسی، به روشهای قبلی کار بی فایده­ای است (مک کوئیل، 1382، ص22).

دنیای امروز، دنیای ارتباطات است. زندگی بشر تقریبا در تمام جنبه ها به شکلی انکار ناپذیر به فن آوری های نوین مخابراتی- ارتباطی وابسته است. این فن آوری ها اگر چه در تمامی جوامع به شکلی یکسان و متعادل مورد استفاده قرار نمی گیرند، اما به دلیل توانایی های شگرف و بی سابقه ای که دارند، در آینده عمومیت بیشتری خواهند یافت.

رسانه های جمعی، وظیفه عمل به عنوان صدای عامه مردم و گروههای ذینفع و به عنوان منبع اطلاعات برای اخذ تصمیم و انتخاب سیاستمداران و نمایندگان مردم را به عهده دارند (مک کوئیل، 1382).

رسانه ها با توسعه خود، حداقل موفق به تحقق دو چیز شده اند: یکی منحرف کردن زمان و توجه از سایر فعالیت ها به سوی خود و دیگری، ایجاد مجرایی برای رساندن اطلاعات مورد نظر خود جهت تحقق ایده ها و اهدافشان، به منظورنفوذ در افکار عمومی که برای رسیدن به این هدف از روشها و فنون مختلفی استفاده می کنند.

به اعتقاد سورین و تانکارد (Severin and Tankard)، 'امروزه رسانه ها جهان را تسخیر کرده اند، اگرچه این رسانه ها به مخاطبان خود نمی­گویند که چگونه فکر کنند، اما به طرز خیره‌کننده ای در گفتن اینکه به چه فکر کنند موفق­اند' (سورین و تانکارد، 1382، ص209). در جهان امروز، رسانه های خبری بخشی از اولویت‌های فکری ما را تعیین می کنند که این امر از دو طریق صورت می گیرد:

اول گزینش و انتخاب اخباری که در راستای اهدافشان است و

دوم برجسته سازی آن، بگونه ای که مخاطبان نیز، آنرا مهمترین رویداد تلقی می کنند.

'سورین و تانکارد'، در این زمینه می نویسند:

رسانه‌های جمعی توجه را به موضوعات خاص سوق می‌دهند. آنها از چهره‌های سیاسی تصاویر عمومی می‌سازند. آنها همواره موضوعاتی را مطرح می ‌کنند که افکار عمومی ناگزیر باید راجع به آنها فکر کنند. وسائل نوین ارتباطی مانند روزنامه، رادیو و تلویزیون با گزارش جریان رویدادهای محیط زندگی و بررسی و بیان اندیشه ها و عقاید انسانی در توسعه و تحکیم مراودات اجتماعی و بالابردن سطح آگاهی و فرهنگ افراد، نقش بسیار مهمی برعهده دارند. در محیط وسیع زندگی بشری، هر لحظه وقایع گوناگونی روی می دهد. پاره ای از این وقایع مانند جنگ‌ها، انفجارها، آتش سوزی‌ها، طوفان‌ها و زمین‌لرزه ها، جنبه مادی دارند و برخی دیگر مثل اعلامیه‌های سیاسی، نطق های پارلمانی، اظهارنظرهای فلسفی و مسلکی دارای جنبه معنوی هستند. این وقایع کوچک یا بزرگ، به هرحال باید در معرض اطلاع گروههای کثیر انسانی قراد گیرند. گروههایی که هرروز و هر ساعت با کنجکاوی منتظر خواندن روزنامه، شنیدن رادیو و دیدن تلویزیون هستند تا آگاهی های تازه ای بدست آورند و از این راه زندگی خود را با آن تطبیق دهند و نیازهای اجتماعی خویش را مرتفع سازند (سورین و تانکارد، 1382، ص22).

بنابراین، جستجوی وقایع و تهیه اخبار مورد توجه عامه از وظایف اساسی خبرنگاران رسانه های جمعی است و اساساً رسانه های جمعی، همراه با خبر شکل گرفته اند و نخستین روزنامه های دنیا صرفاً بر انتقال اخبار منتشر شدند. رادیو و تلویزیون نیز بعد از تولد، انتشار اخبار را مهمترین وظیفه خود قرار دادند. هرچند روزگاری، تهیه و تنظیم خبر، کاری ساده و تقریباً غیرتخصصی بود و هر کس با اندکی استعداد نگارش و مقداری اطلاعات عمومی می‌توانست نویسنده خبر باشد، اما به مرور زمان، این کار به صورت امری پیچیده و حرفه ای کاملاً تخصصی درآمد که علاوه بر داشتن تحصیلات دانشگاهی و دانش گسترده، قریحه و استعدادهای خاصی را نیز می طلبد.

تلویزیون روزانه در چندین نوبت اخبار رویدادها و تحولات جاری را پخش و مانند سایر وسائل ارتباط جمعی، اخبار را از میان صدها و هزاران رویدادی که همه روزه در جهان اتفاق می افتد با استفاده از معیارهایی همچون ارزشهای خبری، عناصر خبری، اولویت پخش خبر، مدت خبر، داشتن فیلم خبری و خلاصه خبر انتخاب می کند.

بنابراین انجام پژوهش در رابطه با بررسی عملکرد ابررسانه تلویزیون و نیز بررسی میزان موفقیت آن در ایجاد وگسترش توسعه سیاسی و پاسخ به نیازهای مردم به ویژه پاسخ به نیازها و طرح مسائل و موضوعات قشر جوان جامعه ضروری است.

مجموعه این عوامل، به همراه عوامل زیر، حاکی از اهمیت مطالعه در این زمینه است:

1- جوامع انسانی، دائماً در حال تغییر و تحول اند و نقش رسانه ها از جمله رادیو و تلویزیون در این تغییر و تحول، انکارناپذیر است؛ چرا که رسانه ها، افکار، عقاید و نگرش های جدیدی را در میان افراد پخش کرده و با تأکید بر برخی نگرش‌ها، جنبه‌های منفی و یا مثبت را بارز می سازند. بررسی این نقش‌ها برای قشری که بخش اعظمی از جامعه را تشکیل داده است و از مخاطبان بسیاری نیز برخوردار است، بسیار حائز اهمیت است.

2- کشور ما در طی یک و نیم قرن گذشته که از فعالیتهای رسانه ای آن می گذرد، در برخورد با غرب، دچار نوعی شیفتگی و تقلید کورکورانه از فرهنگ غربی شده است. تردیدی نیست که رسانه ها در طی این مسیر، نقش بسیار مهمی داشته اند (معتمد نژاد، 1372).

3- با طلیعه انقلاب اسلامی، کارکرد رسانه ها در باب مسائل مربوط به جوانان، دچار نوعی تحول درونی شده است. تجربیات این دوران به عنوان تجربه‌ای ارزشمند، در این زمینه قابل تحقیق و تعمق است.

4- پژوهش های رسانه ای، بویژه در ارتباط با مسائل تخصصی، بسیار اندک است. مسائل و موضوعات خاص نظیر موضوع «جوانان» نیز، بسیار کم مورد توجه پژوهشگران بوده است.

5- مطالعه مسائل و موضوعات جوانان، به خاطر تأثیر گذاری بر رفتار گروه عظیمی از خوانندگان، که اکثریت آنها را قشر جوان کشور تشکیل می دهند، به عنوان یک پدیدة جامعه شناختی در میان رسانه ها، جایگاهی خاصی دارد.

2- جوانان و  رسانه

به طور کلی 'رسانه' (Medium)، یا وسیله ارتباطی به جریان انتقال از طریق وسایل ارتباطی اشاره دارد. (کازنو، 1370) و ابزارهایی را در بر می‌گیرد که 'کارکرد ارتباطی' (Communicative function) دارند.

دنیای امروز به ارتباط مستمر یا کنش متقابل، میان مردمی وابسته است که بسیار جدا و دور از یکدیگر هستند. در واقع امروزه ما در کل جهان زندگی می‌کنیم و از اوضاع و رویدادهای هزاران کیلومتر دورتر آگاهیم. ارتباطات همگانی بر بسیاری از جنبه‌های فعالیت‌های اجتماعی ما اثر می‌گذارد. (گیدنز، 1373) حتی وسایل سرگرمی مانند روزنامه‌ها یا تلویزیون، تاثیر فراگیری بر تجربه ما دارند. این امر تنها به این علت نیست که آنها بر ایستارهای ما به شیوه‌هایی خاص تاثیر می‌گذارند، بلکه از آن روست که آنها وسیله دسترسی به اطلاعاتی هستند که بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی به آنها بستگی دارد (گیدنز، 1373).

رسانه‌ها، امکانات ارتباطی گوناگونی فرا روی ارتباطگران می‌گسترانند. این امکانات را می‌توان در قالب سه دسته اصلی قرار داد:

1- معمولاً تا حدی امکان نگهداری و تثبیت شکل‌های نمادین را فراهم می‌کند.

2- امکان تولید دوباره و تکثیر را به وجود می‌آورد.

3- امکان استفاده از فواصل مکانی‌- زمانی را تا حدی میسر می‌سازد (تامپسون، به نقل از اسلوین، 1379).

پیشرفت‌های تکنولوژیک در 'ارتباطات راه دور' (Telecommunication) پیوند میان زمان و مکان را از هم گسست. تیررس مکانی پیام‌ها به شدت افزایش یافت و در عین حال تأخیرهای زمانی عملاً حذف گردید. دیگر تجربه‌های همزمان که نیازمند جایی خاص و مشترک بود با گسیختن پیوند مکان و زمان از شرط هم مکانی جدا گردید. اینک همزمانی در مکان گسترش یافته و از نظر دیدگاه و تیررس جهانی شده است (تامپسون به نقل از اسلوین، 1379).

امروزه، رسانه های خبری آنگونه که مارشال مک لوهان معتقد است، جهان را به دهکده‌ای جهانی مبدل ساخته و در بیان ارزش و اهمیت مقوله خبر و خبررسانی همین بس که عصر حاضر را عصر اطلاعات نامیده‌اند. ما در جهانی به سرمی بریم که هر لحظه و به هرطرف بچرخیم، خبری، رویدادی، تفسیری ذهن ما را به خود مشغول می سازد. رسانه ها از همه طرف ما را محاصره کرده اند. هنوز پیچ رادیو را نبسته، روزنامه را می گشاییم و درحال خواندن روزنامه، چشمی هم به تلویزیون داریم. امروز حتی تصور دنیای بدون رسانه برای ما غیرممکن است. بسیاری از ما فکر می کنیم که واقعیتهای اجتماعی همان چیزهایی هستند که از طریق رسانه ها به ما می رسند. اما حقیقت این است که جهان بینی رسانه ای، جهان بینی دقیق و قابل اعتمادی نیست. علی رغم تصور ما که گمان می کنیم، رسانه ها با بی طرفی کامل صرفاً برای آگاه ساختن مخاطب، در تلاش و تکاپو هستند، امروزه رسانه ها بیش از هر زمان دیگر، تحت تأثیر اغراض و اهداف سیاسی و اقتصادی و منافع خاص گروهی، جاه طلبی ها و قدرت طلبی ها قرار دارند. 

وسایل ارتباط جمعی ملی و بین المللی، جریان بی پایانی از تصاویر جهان اطراف را بر ما عرضه می کنند. برخی از این تصاویر، ساختگی هستند که البته ارزش این نوع از تصاویر هم دقیقاً در ساختگی و موهوم بودن آنهاست. صرفنظر از جاه طلبی موجود در زمینه ارائه جزئیات حقایق مربوط به این دسته یا آن دسته از رویدادها، فرایندها و یا ساختارها، هدف از برنامه های ساختگی در وسایل ارتباط جمعی دستیابی به نوع دیگری از حقیقت است؛ نوعی از حقیقت کلی و یا شاید حقیقی که به طور فاحش و آشکاری مبالغه آمیز بوده و تحریف شده باشد به طوری که ممکن است ما واقعاً بخواهیم بفهمیم که این حقیقت ساختگی در رابطه با چه چیزی است (سرابی، 1380).

مرتن و لازارسفلد، وظایف وسایل ارتباط جمعی را عبارت می دانند از:

1- 'وظیفه اخلاقی حمایت از هنجارهای اجتماعی

2- امکان اعطای پایگاه اجتماعی

3- برخی وظایف نامطلوب مانند تهدید اجتماع با ایجاد مشارکت خیالی در واقعیت' (ساروخانی، 1372، ص120).

دادگران (1374)، در مورد نقش وسایل ارتباط جمعی چنین می گوید: 'امروزه عمده ترین نقشی که وسایل ارتباط جمعی بر عهده دارند، عبارت است از فرهنگ‌سازی، آموزش، اطلاع رسانی و ایجاد مشارکت اجتماعی' (ص106).

مولانا (1379) هم معتقد است که 'کارکرد اصلی رسانه های جمعی برخلاف آنچه که معروف شده در اطلاع رسانی و آموزش و پرورش نیست، بلکه در سه محور مهم که اهرمهای اطلاعاتی و ارتباطی را تشکیل می دهند، پنهان است و عبارتند از:

1- سازماندهی افراد و توده های مردم در اجتماع.

2- مشروعیت دادن به افراد، احزاب و توده ها مردم در اجتماع.

3- تعیین دستور روز جامعه و مطالب مورد گفتگوی مردم' (ص18).

رسانه در دنیای امروز پدیده ای اجتماعی است که با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی، در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را بر عهده گرفته است. در جوامع پیشرفته کنونی، افراد انسانی کوشش می کنند همیشه در جریان همه امور و مسائل اجتماعی قرار داشته باشند، تا بتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم، نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا نمایند. به همین جهت آگاهی اجتماعی از مهمترین ویژگی های زمان معاصر بشمار می رود (معتمد نژاد، 1370، ص112).

امروزه بخش های خبری رادیو و تلویزیون، به دلیل اهمیت ویژه ای که دارند، شاید مهم ترین منبع کسب خبر مردم از رویداد های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان باشند. اخبار تلویزیون به دلیل ویژگی صوتی-تصویری خود، نقش مهمی را در فرایند اطلاع رسانی برعهده گرفته است. تصویر تلویزیونی می تواند اطلاعاتی را که زبان از بیان آن عاجز است، انتقال دهد و همین ویژگی، حساسیت خبری آن را افزایش می دهد (معتمدنژاد، 1371، ص15).

اما یکی از مسائل مهمی که همواره نقش و جایگاه آن در رسانه های ایران (رسانه های سمعی و بصری)، کمتر مورد تحقیق و پژوهش واقع شده است و بسیار کمرنگ بوده، عدم پرداختن به مسائل بخش قابل توجهی از جمعیت جامعه یعنی «جوانان» است.

جوانان، به عنوان قشر عظیمی از جامعه دارای مسائل و مشکلات خاص خود هستند که دقیقاً مربوط به خود آنان است. بنابراین، طرح مسائل جوانان در رسانه های کشور و ضرورت مطالعه چگونگی طرح و انعکاس مطالب و مسائل این قشر از جامعه، چندان غیر اصولی و دور از ذهن نیست.

حضور جوانان در رسانه از دیرباز در بسیاری از کشورها موضوع مورد بحث مجمهای علمی و اجتماعی بوده است. به خصوص زمانی که این حضور، از لحاظ کیفی مورد نظر قرار می‌گیرد، حساسیت و اهمیت آن مشخص‌تر می‌شود. ضرورت پرداختن به چنین موضوعی، زمانی آشکارتر می‌شود که می‌بینیم مشارکت جوانان، در مطبوعات، رادیو و تلویزیون نیز رو به افزایش است.

جوانان، جمعیت متنابهی را در سطح جهان تشکیل می دهند، گفته شده است که در فاصله سالهای 1960 تا 2000، افراد گروه سنی 15 تا 24 ساله، از 419 میلیون نفر به یک میلیارد و دویست و هشتاد میلیون نفر بالغ شده است. بیشترین رقم از این تعداد، در جهان سوم هستند (احمدی، 1378). لذا این قشر را نمی شود نادیده گرفت و لازم است مسائل و مشکلات این گروه بررسی شود و راه حل هایی نیز ارائه گردد.

مسائل و مشکلات جوانان، در جوامع و فرهنگ های گوناگون متفاوت است. مشکلات این گروه، گاهی چون حلقه های زنجیر، به هم پیوسته می شوند و هر یک به دیگری ختم می گردد. انباشته شدن مشکلات، خطری است که جوانان، را تهدید می کند و برای آنها مسأله ساز می شود و اگر به موقع به آنها توجه نشود و مشکل بر طرف نشود، سبب بسیاری از انحرافات فردی و اجتماعی و حتی بزهکاری آنان می شود.

جوانان، بر اساس نیازهای خود، در ارتباط با شرایط محیطی، وظایف و مسئولیتهایی را بر عهده می گیرند. پیوندهایی را با خود و دنیای پیرامون خود برقرار می نماید و بر این اساس، به تعادلی نسبی دست می یابند. اگر اوضاع و احوال و شرایطی ایجاد شود که این تعادل را برهم زند، وسایل اضطراب و نگرانی این قشر، فراهم می شود.

اما چگونگی شکل‌گیری نیازهای جوانان، امری اجتماعی است و به دلیل تأثیر وسایل ارتباط اجتماعی نوین، جوانان، تمایلات و داعیه هایی دارند که نسل‌های گذشته نمی‌توانستند داشته باشند. حال آنکه جریان جامعه پذیری جوانان، برای بر آوردن تمایلات و داعیه های آنان کفایت نمی کند، در اینجاست که نوعی خصومت یا عناد نسبت به جامعه پیدا می شود که بی‌شک در سالهای آینده توسعه بیشتری خواهد یافت.

امروزه رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای اصلی انتقال و گسترش ارزشهای فرهنگی و اجتماعی دارای نقش مهمی هستند و لازم است که این نقش مورد بررسی و کنکاش دقیق قرار گیرد، بویژه در جامعه جوانی نظیر کشور ایران، لازم است به این مساله توجه ویژه ای داشت. از طرفی نیز، به نظر می رسد تحولات سریع جهانی، در زندگی جوانان، منعکس شده باشد. بیشتر آنان در معرض جریانی جدید قرار گرفته اند؛ جریانی که از برخورد ارزش‌ها و افکار و عقاید، از برخورد خانه و محیط خارج از خانه (نظیر رسانه‌ها)، ایجاد شده است.

خانواده‌ها، تربیت خاص خود را در رابطه با جوانان خود دارند، اما مراودات و تبادلات خارج از محیط خانواده، مطالعات، تحصیل در سطوح بالاتر، سینما، روزنامه و بطور کلی، وسایل ارتباط جمعی ارزشهای تازه ای را می آفرینند؛ ارزش‌هایی که از چارچوب مسائل دوان کودکی، سنت ها، آداب، عقاید و خانواده فراتر می رود و به همان میزان، دنیای جوان را وسعت بخشیده، سطح خواسته هایش را از جامعه و خود، بالاتر می برد. شناخت این ارزش‌ها، می‌تواند برای مسوولین و برنامه‌ریزان مسائل فرهنگی جامعه بسیار مفید باشد.

با توجه به جوان بودن جمعیت کشور و ضرورت مطالعه و تحقیق در ارتباط با بخش زیادی از جمعیت پیکره اجتماع، نتایج این تحقیق می تواند پاسخ لازم را برای مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی این قشر فراهم کند و در همین راستا این تحقیق می تواند به شناخت مسائل و ضرورتهای خرده‌فرهنگ جوانان در رسانه ها، کمک نماید.

بررسی و تبیین این مسئله، یعنی نحوه انعکاس مسائل جوانان، می تواند به آگاهی برنامه ریزان از مسائل و  مشکلات جوانان، منجر شود که خود عامل موثری برای ارائه الگویی مناسب، برای طراحی پیام های مربوط به جوانان، در رسانه ها خواهد بود.

حال با توجه به اینکه تقریباً بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را جوانان تشکیل می دهند، لازم است تا الگویی که از جوان در رسانه ها به نمایش و تصویر کشیده می شود، بیشتر و بهتر مورد توجه قرار گیرد. در شرایطی که بیش از یک سوم از جمعیت جامعه ما را جوانان تشکیل می دهند و به رغم این حجم جمعیت و در شرایطی که حضور جوانان در عرصه رسانه ها، بیشتر می شود. اما در کشور ما تعداد تحقیق هایی که در این زمینه صورت گرفته است، به عدد انگشتان یک دست نمی رسد.

نقش تعیین کننده جوانان، در سرنوشت جوامع مختلف و تحولات و جهت گیری هایی که این جوامع در طول حیات اجتماعی شان پیدا می کنند، انکار ناپذیر است. قرآن کریم نیز از نقش جوانان و تأثیر نیروی فیاض جوانی در به وجود آوردن وقایع بزرگ تاریخی به صراحت سخن گفته است. داستان ابراهیم و نمرود، یوسف و زلیخا، موسی و دختران شعیب، داود و جالوت، لقمان و فرزندش، مریم و عیسی، اصحاب کهف و ... به خوبی ارزش نیروی جوانی را در مقابله با شیطان درون و برون و مقاومت و پایمردی در برابر کجی ها، انحرافات و بحران های مختلف، تبیین و تشریح کرده است. سیره عملی پیامبر اسلام (ص) و حضرت علی (ع) نشان می دهد که توجه به جوان به عنوان نسل تأثیرگذار، پر تحرک و نوخاسته، هیچ گاه نباید دستخوش فراموشی شود؛ زیرا بیش از هر قشر و گروهی، جوانان، مخاطبان وحی و عدالت خواهی اسلام بوده اند.

شکی نیست که عدم حضور فعالانه جوانان در بخش های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و عدم مشارکت آنها در سرنوشت خود، یکی از موانع اصلی عدم توسعه همه جانبه در کشورهایی همچون کشور ما به شمار می آید. کارشناسان توسعه، اعتقاد دارند که باید اهمیت زیادی به نقش جوانان در جامعه داده شود. زیرا هیچ ملتی نمی تواند به طور واقعی توسعه یافته تلقی شود، مادامی که به مسائل بخش مهمی از جمعیت فعال خود، بی اعتنا باشد. بنابراین در برنامه های توسعه باید اهمیت خاصی برای مشکلات و مسائل ویژه جوانان، بخصوص نقش های آنها در برنامه ها، اخبار و بطور کلی محتوی رسانه ها قائل شد (لقمانی، 1375، ص 12).

انعکاس کمرنگ  مسائل و موضوعات جوانان در رسانه ها، یا به عبارت دیگر، حضور کمرنگ بخش قابل توجه جمعیت کشور (جوانان) در رسانه ها، یکی از معضلات جامعه امروز ما در زمینه ارتباطات اجتماعی است، که می بایست دلایل و ریشه های آن بررسی شود و راهکارهایی مناسب از سوی برنامه ریزان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور ارائه گردد.

بنابراین، باید به جوان و جایگاه اجتماعی او توجه ویژه ای مبذول داشت. برای ورود به عصر ارتباطات و افزایش حجم اطلاعات در خصوص جوانان از طریق وسایل ارتباط جمعی، باید از راه حل های مناسب جهت توسعه فراگیر در زمینه های مختلف استفاده کرد.

3- روش انجام تحقیق :

از آنجا که این تحقیق، به دنبال تحلیل و بررسی مسائل مربوط به جوانان، در خبرهای سیما است. لذا در این تحقیق برای بررسی پیام های مرتبط با موضوعات جوانان، از روش «تحلیل محتوا» استفاده شده است. همچنین جامعه آماری این تحقیق، کلیه مطالب مربوط به جوانان است که در سه ماهه پاییز سال 1386 در دو بخش خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و 22:30 شبکه دوم سیما، منعکس شده است.

انتخاب مطالب این دو بخش خبری، به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک، انجام می شود. برای انتخاب نمونه‌ها، نحوه عمل، به این صورت انجام می گیرد که از هفته اول مهر ماه، روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه را به عنوان نمونه انتخاب می کنیم، از هفته دوم مهر، روزهای سه شنبه، چهارشنبه و پنج شنبه را به عنوان نمونه انتخاب می کنیم و این روند را تا پایان هفته دوازدهم (هفته آخر آذر) ادامه می دهیم که در مجموع 36 روز، برای تحلیل محتوای اخبار این دو بخش خبری انتخاب می شود و کلیه مسائل و موضوعاتی را که در این 36 روز درباره جوانان، در خبرهای این دو بخش خبری، انعکاس یافته است، مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم.

بنابراین، در این پژوهش، 36 روز از مطالب هر یک از بخش های خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و 22:30 شبکه دوم سیما، در طول پاییز 1386، به روش تصادفی سیستماتیک، انتخاب وموضوعات و مسائل مرتبط با جوانان، در این بخشها مورد بررس‍ی و سپس مقایسه تطب‍یق‍ی قرار م‍ی گ‍یرد.

4- پاسخ به سوالات تحقیق

نتایج حاصل از تحلیل محتوای خبرهای مربوط به جوانان، در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، نشان می دهد که:

1- از مجموع 142 مطلب خبری مرتبط با موضوعات و مسائل جوانان، در بخش های خبری ساعت 14 و 22:30 در پاییز 1386، بیشترین مقدار فراوانی در رابطه با مطالب مربوط به جوانان در پاییز 1386، در بخش خبری ساعت 14 (با فراوانی 110 مطلب) و سپس در بخش خبری 22:30 (با فراوانی 102 مطلب)، منعکس شده است.

2- از مجموع 110 خبر مربوط به مسائل جوانان در بخش خبری ساعت 14، بیشترین محتوای موضوعی مطلب به موضوعات اجتماعی (با 34.5 درصد فراوانی)، اختصاص دارد. همچنین کمترین درصد فراوانی محتوای موضوعی مطلب، به موضوعات نظامی (با 0.9 درصد فراوانی)، اختصاص یافته است.

3- از مجموع 102 مطلب مربوط به جوانان در بخش خبری 22:30، بیشترین محتوای موضوعی مطلب به موضوعات اجتماعی (با 23.5 درصد فراوانی)، اختصاص دارد. همچنین کمترین درصد فراوانی محتوای موضوعی مطلب در این بخش خبری، به موضوعات تفریح و سرگرمی و سایر، هریک (با درصد فراوانی 0)، اختصاص یافته است.

4- بیشترین نشانگاه مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به جوانان ایران (با درصد فراوانی 23.6 درصد)، مربوط می شود. همچنین کمترین نشانگاه مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به دولتمردان، مسئولان و مقامات دولتهای خارجی، نیروهای نظامی و امنیتی خارجی و سایر عوامل خبرساز (هریک با درصد فراوانی 0درصد) اختصاص یافته است.

5- بیشترین درصد فراوانی نشانگاه مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به جوانان ایران(با درصد فراوانی 24.5 درصد)، مربوط است. همچنین کمترین درصد فراوانی نشانگاه مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به نشانگاه دولتمردان، مسئولان و مقامات دولتهای خارجی، سازمانهای بین المللی، نیروهای نظامی و امنیتی خارجی و سایر عوامل خبرساز (هریک با درصد فراوانی 0درصد)، اختصاص یافته است.

6- بیشترین فراوانی ارزشهای خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری 14، به ارزش خبری شهرت (با درصد فراوانی 30.9 درصد)، مربوط است. همچنین کمترین فراوانی ارزش‌های خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری 14، به ارزش های خبری شگفتی و استثناء و سایر ارزشهای خبری (هریک با درصد فراوانی 1.8درصد) اختصاص یافته است.

7- بیشترین فراوانی ارزشهای خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به ارزش خبری شهرت (با درصد فراوانی 30.3 درصد)، مربوط می شود. همچنین کمترین فراوانی ارزشهای خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به ارزش خبری شگفتی و استثناء (با درصد فراوانی 0) اختصاص یافته است.

8- بیشترین فراوانی عناصر خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به عنصر خبری 'که' (با درصد فراوانی 45 درصد)، مربوط می شود. همچنین کمترین فراوانی عناصر خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به عناصر خبری 'کی' و 'چگونه' (هریک با درصد فراوانی 8.2) مربوط می شود.

9- بیشترین فراوانی عناصر خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به عنصر خبری 'که' (با درصد فراوانی 39.2درصد) مربوط می شود. همچنین کمترین فراوانی عناصر خبری در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به عنصر خبری کجا (با درصد فراوانی 5.8 ) اختصاص یافته است.

10- بیشترین فراوانی جهت گیری مطلب، در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به مطالب با جهت گیری خنثی (با درصد فراوانی 70درصد)، مربوط می باشد. همچنین کمترین فراوانی جهت گیری مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به مطالب با جهت گیری منفی( با درصد فراوانی 6.3 درصد)، مربوط می شود.

11- بیشترین فراوانی جهت گیری مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به مطالب با جهت گیری خنثی (با درصد فراوانی 46 درصد)، مربوط می شود. همچنین کمترین فراوانی جهت گیری مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به مطالب با جهت گیری نامشخص (با درصد فراوانی 18.6 درصد)، مربوط می شود.

12- بیشترین فراوانی نوع مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به اخبار داخلی (با درصد فراوانی 74.5 درصد) و کمترین فراوانی نوع مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، به اخبار خارجی (با درصد فراوانی 25.5 درصد)، مربوط می شود.

13- بیشترین فراوانی نوع مطلب در مطالب مربوط به جوانان، در بخش خبری ساعت 22:30، به اخبار داخلی (با درصد فراوانی 83.3 درصد) و کمترین فراوانی نوع مطلب در مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، به اخبار خارجی (با درصد فراوانی 16.6 درصد)، مربوط می شود.

14- در بخش خبری ساعت 14، بیشترین فراوانی ماهیت مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به اخبار رویداد محور (با درصد فراوانی 75.4درصد) و کمترین فراوانی ماهیت مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به اخبار فرایند محور (با درصد فراوانی 24.6 درصد)، مربوط است.

15- در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین فراوانی ماهیت مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به اخبار رویداد محور (با درصد فراوانی 78.4درصد) و کمترین فراوانی ماهیت مطلب، در مطالب مربوط به جوانان، به اخبار فرایند محور (با درصد فراوانی 14.6 درصد)، مربوط است.

16- در بخش خبری ساعت 14، بیشترین فراوانی منشاء مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به منشاء 'خبر' (با درصد فراوانی 50 درصد) و کمترین فراوانی منشاء مطلب، در این بخش خبری، به منشاء 'تفسیر' (با درصد فراوانی 2.7درصد)، مربوط است.

17-در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین فراوانی منشاء مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به منشاء 'خبر' (با درصد فراوانی 51.9 درصد) و کمترین فراوانی منشاء مطلب، در این بخش خبری، به منشاء 'تفسیر' (با درصد فراوانی 13.7درصد)، مربوط است.

18- در بخش خبری ساعت 14، بیشترین فراوانی منطقه رویداد مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به منطقه جغرافیایی ایران غیر از تهران (با درصد فراوانی 66.3 درصد) و کمترین فراوانی منطقه رویداد خبر، در این بخش خبری به منطقه جغرافیایی آمریکای لاتین (با درصد فراوانی 0 درصد)، مربوط است.

19- در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین فراوانی منطقه رویداد مطلب در مطالب مربوط به جوانان، به منطقه جغرافیایی ایران غیر از تهران (با درصد فراوانی 56.8 درصد) و کمترین فراوانی منطقه رویداد خبر در این بخش خبری، به مناطق جغرافیایی کشورهای آسیایی به غیر از خاورمیانه، آفریقا و سایر مناطق جغرافیایی (هرکدام با درصد فراوانی 0 درصد)، مربوط است.

20- در بخش خبری ساعت 14، بیشترین فراوانی منبع خبری مطلب در مطالب مربوط به جوانان، مربوط به منبع خبرنگاران واحد مرکزی خبر (با درصد فراوانی 53.6 درصد) و کمترین فراوانی منبع مطلب در این بخش خبری، به سایر منابع خبری (با درصد فراوانی 2.7 درصد)، مربوط می شود.

21- در بخش خبری ساعت 22:30 دقیقه، بیشترین فراوانی منبع خبری مطلب، در مطالب مربوط به جوانان، مربوط به منبع خبرنگاران واحد مرکزی خبر، (با درصد فراوانی 79.4 درصد) و کمترین فراوانی منبع مطلب در این بخش خبری، به سایر منابع خبری (با درصد فراوانی 1.9 درصد)، مربوط می شود.

5- پاسخ به فرضیه های تحقیق

1- بین محتوی موضوعی مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری ساعت های 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود دارد.

به این ترتیب که از مجموع مطالب مربوط به جوانان در  بخش خبری 14، بیشترین محتوای موضوعی مطلب، مربوط به خبرهای اجتماعی با (درصد فراوانی 34.5 درصد) است. پس از مطالب سیاسی، بیشترین موضوع خبری مربوط به موضوعات فرهنگی و هنری با درصد فراوانی 10.9 درصد و سپس خبرهای با موضوع مذهبی با درصدفراوانی 8.1 درصد است. همچنین کمترین درصد فراوانی موضوع خبری در بخش خبری ساعت 14 مربوط به محتوای موضوعی نظامی، با 0.9 درصد فراوانی، می باشد. اما از مجموع مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین محتوای موضوعی مطلب، مربوط به موضوعات اجتماعی با درصد فراوانی 23.5 درصد است. همچنین محتوای موضوعی مذهبی با 14.7 درصد و محتوای موضوعی ورزشی با 12.7 درصد در این بخش خبری، بیشترین درصد فراوانی را (پس از محتوای موضوعی اجتماعی) دارا است.

گفتنی است در این بخش خبری، کمترین موضوع خبری، مربوط به محتوای موضوعی تفریح و سرگرمی و سایر موضوعات (هریک با درصد فراوانی 0%) است. 

2- میان نشانگاه مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

3- میان ارزشهای خبری دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

4- بین عناصر خبری مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود دارد.

به این صورت که از مجموع مطالب مربوط به جوانان، در بخش خبری ساعت 14، بیشترین عنصر خبری، عنصر خبری (که) با (9/40 %)، سپس عنصر (چه) با (9/20%) و سپس عنصر خبری (چرا) با درصد فراوانی (12.7%) است. همچنین عناصر خبری (کی) و (چگونه) نیز، با درصد فراوانی (8.2 %)، کمترین میزان درصد فراوانی را در میان عناصر خبری مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری 14، دارا است. اما از مجموع مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین عنصر خبری، متعلق به عنصر خبری (که) با درصد فراوانی (39.2%)، سپس عنصر خبری (چه) با (31.3 %) و سپس به عناصر خبری کی،چرا و جگونه (هرکدام با درصد فراوانی 7.8درصد)، مربوط است. گفتنی است که کمترین درصد فراوانی در میان عناصر خبری بخش خبری ساعت 22:30، مربوط به عنصر خبری کجا، با درصد فراوانی 8/5% می باشد.

5- میان نوع جهت گیری مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30 دقیقه، تفاوت معناداری وجود دارد.

به این صورت که 70 % درصد از مطالب مورد بررسی بخش خبری ساعت 14، دارای جهت گیری خنثی، 7/12% درصد از مطالب در این بخش، دارای جهت‌گیری مثبت و 9/10 % درصد از این مطالب، دارای جهت‌گیری نامشخص و 6.3% درصد از مطالب این بخش خبری، دارای جهت‌گیری منفی است. اما از مجموع مطالب مورد بررسی در بخش خبری ساعت 22:30، 46% درصد از مطالب، دارای جهت‌گیری خنثی، 5/14 % درصد از خبرها، دارای جهت‌گیری منفی، 6/18% درصد از این مطالب، جهت‌گیری نامشخص و 13.7% از این مطالب دارای جهت‌گیری مثبت است.

6- میان نوع مطالب مربوط به جوانان، در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

7- میان ماهیت مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

8- بین منشاء مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

9- بین منطقۀ رویداد مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود ندارد.

10- بین منبع خبری مطالب مربوط به جوانان در دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، تفاوت معناداری وجود دارد.

به این صورت که در بخش خبری ساعت 14، از میان منابع خبری مطالب مربوط به جوانان، بیشترین منبع خبری، به منبع خبری 'خبرنگاران واحد مرکزی خبری' با درصد فراوانی (6/53%)، سپس منبع خبری 'خبرگزاریهای داخلی' با درصدفراوانی (9/30% ) و سپس منبع خبری 'خبرگزاریهای خارجی' با درصد فراوانی (8/12%) است. همچنین، منبع خبری 'سایر منابع خبری' نیز، با درصد فراوانی (2.7%)، کمترین درصد فراونی منبع مطلب را در بخش خبری ساعت 14، دارا است. اما از مجموع مطالب مورد بررسی در بخش خبری ساعت 22:30، بیشترین منبع خبری مطالب مربوط به جوانان، مربوط به منبع خبری 'خبرنگاران واحد مرکزی خبری' با درصد فراوانی (79.4%)، سپس منبع خبری 'خبرگزاریهای داخلی' با درصدفراوانی (7/13%)، سپس منبع خبری 'خبرگزاریهای خارجی'، با درصد فراوانی( 9/4%) است. همچنین، منبع خبری 'سایر منابع خبری'، با درصد فراوانی 9/1% درصد، کمترین درصد فراونی منبع مطلب را در بخش خبری 14 دارا است.

6 - جمع بندی و نتیجه گیری

از بررسی 10 متغیر مورد بررسی در رابطه با نحوه انعکاس مطالب مرتبط با جوانان، در این تحقیق (شامل متغیرهای محتوای موضوعی مطلب، نشانگاه مطلب، ارزشهای خبری، عناصر خبری، جهت گیری مطلب، نوع مطلب، ماهیت مطلب، منشاء مطلب، منطقه رویداد مطلب و منبع خبری مطلب)، در رابطه با شش متغیر (شامل نشانگاه مطلب، ارزشهای خبری، نوع مطلب، ماهیت مطلب، منشاء مطلب و منطقه رویداد مطلب)، میان دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، در زمینه انعکاس مطالب مربوط به جوانان، 'تفاوت معناداری وجود ندارد'. اما در رابطه با 4 متغیر (شامل محتوای موضوعی مطلب، عناصر خبری، جهت گیری مطلب و منبع خبری مطلب)، میان این دو بخش خبری در زمینه انعکاس مطالب مربوط به جوانان، 'تفاوت معناداری وجود داشته است'.

اما، بررسی نحوه انعکاس مسائل و مطالب مربوط به جوانان در تک‌تک هر یک از متغیرهای مورد بررسی، نشان‌دهنده نکاتی است که ما را در شناسایی چگونگی انعکاس مطالب و مسائل مربوط به جوانان، در هریک از این بخش‌های خبری یاری می‌کند و مهمترین نقاط ضعف و قوت هریک از این بخش‌های خبری را در انعکاس مسائل جوانان، نشان می دهد. مهمترین این نکات عبارت است از:

- تاکید زیاد هر دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30 دقیقه، به انعکاس مطالب با محتوای اجتماعی و صرف‌نظر کردن از موضوعات و محتواهای دیگر موضوعی در انعکاس مطالب مرتبط با جوانان، یکی از مهمترین نقاط ضعف هر دو بخش خبری مورد بررسی در انعکاس اخبار جوانان بوده است. این مساله بویژه در مطالب بخش خبری ساعت 14 به طور ملموستری به چشم می خورد، به گونه ای که از مجموع مطالب بخش خبری ساعت 14، 34.5 درصد از حجم مطالب و در بخش خبری ساعت 22:30، 23.5 درصد از جحم مطالب موضوعی این بخشهای خبری را مطالب اجتماعی تشکیل می دهد. این در حالی است که مطالب مربوط به موضوع تفریح و سرگرمی که یکی از زمینه ها و موضوعات بسیار مرتبط با جوانان می باشد، در بخش خبری ساعت 14، تنها 5.4 درصد از محتوای موضوعی مطلب و در بخش خبری ساعت 22:30، فاقد هرگونه فراوانی است.

- تاکید زیاد بر شخصیت گرایی در مطالب هر دو بخش خبری و تمایل هر دو بخش خبری به انعکاس مطالب و موضوعات شخصیت گرا، یکی دیگر از مسائلی بوده که در انعکاس مطالب و رویدادهای جوانان در بخش های مورد بررسی این تحقیق، به چشم می خورد. حجم بالای مطالب با ارزش خبری شهرت (که در هر دو بخش خبری بیش از 30 درصد از مجموع ارزشهای خبری آنها را تشکیل می دهد)، همچنین حجم بالای عنصر خبری 'که' (که در هر دو بخش خبری بیش از 40 درصد از مجموع عناصر خبری مطالب را تشکیل می دهد)، گواهی بر این مطلب است.

- نکته دیگری که در انعکاس مطالب مربوط به جوانان در بخشهای خبری مورد بررسی در این تحقیق، بسیار قابل ملاحظه است، عدم توجه به عنصر «تازگی» (به عنوان یکی از محوری ترین و کلیدی ترین عناصر خبری در تهیه و تنظیم اخبار) می باشد؛ به‌گونه ای که تنها 9 درصد از مطالب و اخبار بخش خبری ساعت 14 و 7.8 درصد از مطالب بخش خبری ساعت 22:30، دارای این ارزش خبری بوده است.

- از دیگر نکات قابل ملاحظه در انعکاس مطالب جوانان، در این دو بخش خبری، توجه بسیار کم هر دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، در انعکاس اخبار «مثبت» جوانان بوده است؛ بگونه ای که در زمینه جهت‌گیری مطالب مربوط به جوانان در بخش خبری ساعت 14، تنها 12.7 درصد از مطالب، دارای جهت‌گیری مثبت بوده است. همچنین در بخش خبری ساعت 22:30 نیز، کمترین حجم مطالب جوانان از حیث نوع جهت‌گیری، مطالب با جهت گیری مثبت بوده است و نکته قابل توجه در بخش خبری ساعت 22:30 از حیث انعکاس جهت گیری مطالب مربوط به جوانان، در این است که در این بخش خبری، مطالب با جهت‌گیری منفی، حجم به نسبت بالاتری را در مقابل مطالب دارای جهت گیری مثبت داشته است.

- نکته قابل ملاحظه دیگر در زمینه انعکاس جهت گیری مطالب مربوط به جوانان، انعکاس حجم بالایی از مطالب دارای جهت گیری خنثی در بخش خبری ساعت 14 است؛ بگونه ای که 70 درصد از مطالب این بخش خبری، داری جهت‌گیری خنثی است.

-  توجه بیش از حد هر دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30 به مطالب و موضوعات داخلی، از جمله دیگر کاستی‌های این دو بخش خبری در انعکاس اخبار و رویدادهای جوانان، قلمداد می شود، به‌گونه ای که در بخش خبری ساعت 14، 74.5 درصد از مطالب، مطالب داخلی (مربوط به جوانان ایرانی) و در بخش خبری ساعت 22:30، این رقم به 83.3 درصد، می رسد.

- تاکید بسیار زیاد هر دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30 به اخبار رویدادمحور و کم‌توجهی به مطالب و اخبار توسعه و خبرهای فرایندمحور نیز، از دیگر مسائلی است که به وضوح در نحوه انعکاس مطالب و مسائل جوانان در این دو بخش خبری به چشم می خورد. اختصاص بیش از  75 درصد از مطالب هر یک از این دو بخش خبری به مطالب و خبرهای رویدادمحور، موید این مطلب است.

-  انعکاس محدود مطالب تفسیری درباره مسائل مربوط به جوانان و سهم اندک مطالب تفسیری در رابطه با مسائل، مشکلات، معظلات و رویدادهای مربوط به جوانان، در هر دو بخش خبری بویژه بخش خبری ساعت 14، از نکاتی است که لازم است توجه بیشتری بدان داشت؛ چرا که در بخش خبری ساعت 14، تنها 2.6 درصد از مطالب مربوط به جوانان، سهم مطالب تفسیری است و همچنین در بخش خبری ساعت 22:30 نیز، حجم مطالب تفسیری در مقایسه با سایر مطالب با درصد فراوانی 13.7 درصد، در پایین ترین رتبه قرار گرفته است.

- عدم پراکندگی مناسب در پوشش و انعکاس خبرهای مربوط به جوانان اقصی نقاط جهان، در خبرهای هر دو بخش خبری ساعت 14 و 22:30، یکی از دیگر کاستی های مهمی بوده که در انعکاس مطالب مربوط به جوانان، در این دو بخش خبری وجود داشته است. به‌گونه ای که در هر دو بخش خبری، مطالب مربوط به جوانان مناطقی نظیر آمریکای لاتین، آفریقا، اروپا، کشورهای آسیایی و حتی خاورمیانه، به ندرت انعکاس یافته و یا به هیچ عنون انعکاسی نداشته است.

منابع:

- اسدی مقدم، کبری (1371). دیدگاههای فرهنگی امام خمینی(ره). تهران: نشر تصویرگران.

-  ایویورک، یو (1381). اخبار تلویزیون. ترجمه محمدرضا حسن زاده، تهران : انتشارات پیام مولف.

- باگدیکیان، بن.اچ (1385). انحصار نوین رسانه ای. ترجمه علیرضا عبادتی، تهران: نشر روایت فتح.

-  بدیعی، نعیم (1378). جایگاه و مسئولیت اجتماعی روزنامه. فصلنامه علوم اجتماعی، سال اول، شماره 2، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

- بدیعی‌، نعیم‌ و قندی، حسین (1382). روزنامه‌نگاری‌نوین (چاپ‌سوم)‌. تهران‌:‌ دانشگاه علامه‌طباطبایی.

 -  بدیعی، نعیم (1383). بررسی تطبیقی محتوای روزنامه های الکترونیکی و تارنماهای خبری. فصلنامه رسانه، شماره پیاپی 69، تهران: اننتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه ها.

 -  بدیعی، نعیم (1369).  معیارهای گزینش خبر. فصلنامه رسانه، شماره پیاپی 68، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه ها.

 - بروجردی علوی، مهدخت (1380). روزنامه نگاری حرفه ای: دروزاه بانی خبر چیست؟ فصلنامه رسانه، شماره پیاپی 29، تهران: اننتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه ها.

‌‌- برلینگر، اتو (1376)، ارتباطات اقناعی. ترجمه علی رستمی، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات و سنجش برنامه های صدا وسیما.

- بیریوکف، ن (1372)، تلویزیون و دکترین‌های آن در غرب. ترجمه محمد حفاظتی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

- تامپسون، جان (1380)، رسانه ها و مدرنیته. ترجمه مسعود اوحدی، تهران: انتشارات سروش.

-دییرینگ، جیمز، راجرز، اورت (1385)، مبانی برجسته سازی رسانه. ترجمه علی اصغر کیا و مهدی رشکیانی. تهران: انتشارات شرکت تعاونی سازمان معین ادارات.

- رحمتی،‌ محمد مهدی (1373). ارتباطات و فرایند هدایت گروهی. فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره 2و 3، تهران: انتشارات سازمان صدا و سیما.

- رمزی، مجتبی (1376). چهره فرهنگ در تلویزیون. تهران: انتشارات تئاتر و سینما.

- شکرخواه، یونس (1378). روزنامه نگاری در عصر دیجیتال. فصلنامه رسانه، شماره پیاپی 10، تهران: اننتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه ها.

- شیخاوندی، داور (1373). جامعه‌شناسی انحرافات (چاپ سوم). تهران: نشر مرندیز.

- عباسی، حجت الله (1382). دروازه بانی خبر در تلویزیون. ماهنامه افق، شماره 4، تهران: انتشارات سازمان صدا و سیما.

- فرهنگی، علی‌اکبر (1374). رسانه‌های جمعی و نقش آنها در ساختار اجتماعی واقعیت. فصلنامه پژوهش و سنجش، سال پنجم، شماره 14، تهران: انتشارات سازمان صدا و سیما.

- کازنو، ژان (1364). قدرت تلویزیون . ترجمه علی اسدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- کازنو، ژان (1372). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر  محسنی، تهران: انتشارات اطلاعات.

- گایار، فیلیپ (1369). فن روزنامه نگاری. ترجمه فضل ا...جلوه، تهران: نشر آموزش انقلاب اسلامی.

- گیدنز، آنتونی (1373). جامعه‌شناسی . ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-لقمانی، احمد (1374). جوانان و ضرورت رشد کمالات. روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 2765.

-مک کوایل، دنیس (1382). درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی. ترجمه پرویز اجلالی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.

- معتمدنژاد، کاظم، منصفی، ابوالقاسم(1368)، روزنامه‌نگاری‌ با فصلی‌ جدید در بازنگری روزنامه‌نگاری‌ معاصر. تهران‌: نشر سپهر.

-معتمدنژاد، کاظم (1377). مقدمه کتاب وسایل ارتباط جمعی و امپراتوری امریکا. تالیف هربرت شیلر، ترجمه احمد میر عابدینی، تهران : انتشارات سروش.

- میر فخرایی، تژا (1385). مفاهیم نظری و عملی خبر تلویزیونی. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات صدا و سیما.

- میر فخرایی، تژا (1379). مقایسه شیوه های ارائه اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران با شیوه های مطلوب خبر. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه ای.

- مولانا، حمید (1379). جهانی سازی فرهنگ. روزنامه کیهان، شماره 3423.

-ویمر، راجر، دومینیک، جوزف (1384)، تحقیق در رسانه های جمعی. ترجمه کاووس سیدامامی، تهران: انتشارات سروش.

- ویندال، سون (1373)، نظریه های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-Mc.combs, Maxwell (1992), The media agenda in polling, chapel Hill:  North California