خوب شنیدن یکی از مهمترین مهارت‌ها در تهیه گزارش، مصاحبه، اداره یک مناظره و حتی تحلیل یک خبر است. این مهارت در پیش بردن بحث و کنترل آن تا جایی که اطلاعات لازم به دست آید حیاتی به نظر می‌آید...

اشاره: خوب شنیدن یکی از مهمترین مهارت‌ها در تهیه گزارش، مصاحبه، اداره یک مناظره و حتی تحلیل یک خبر است. این مهارت در پیش بردن بحث و کنترل آن تا جایی که اطلاعات لازم به دست آید حیاتی به نظر می‌آید. گاهی مصاحبه‌ها آنقدر چارچوب‌بندی شده و بسته است که پاسخ‌گو تمایل خود را به ادامه بحث از دست می‌دهد. اهمیت این موضوع حتی در متون قدیمی نیز یاآوری شده تا جایی که طبق یک ضرب المثل قدیمی 'مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد.'

برای آن‌که گفت‌وگویی مفید را پیش ببریم و از فرار کردن مصاحبه شونده جلوگیری کنیم باید از داده هایی که خود او در خلال گفت‌وگو به ما می‌دهد استفاده کنیم. برای این کار می‌باید به خوبی پاسخ‌های او را بشنویم و در عین حال سوال‌های مناسب را طرح کنیم. ما باید زبان مخاطب باشیم؛ مخصوصا اگر این بحث در یک برنامه تلویزیونی و یا رادیویی و دربرابر مخاطبان صورت بگیرد. بنابراین خبرنگاران نیاز دارند تا همان‌طور که تکنیک‌های طراحی سوالات مصاحبه و مهارت‌های کلامی را می‌آموزند با رمزهای خوب شنیدن نیز آشنا شوند. مطلب پیش رو تکنیک‌های یک شنوندگی فعال را آموزش می‌دهد.

***

شنیدن این‌که مردم واقعا چه می‌گویند

گوش دادن یکی از مهمترین مهارت‌هایی است که شما به عنوان یک خبرنگار باید داشته باشید. خوب شنیدن تاثیر مهمی بر شغلتان و بر کیفیت روابط شما با دیگران دارد.

ما اطلاعات جزیی را می‌شنویم.

ما آنچه را می‌شنویم می‌فهمیم.                                                        

ما از آنچه می‌شنویم لذت می‌بریم.

ما آنچه را که می‌شنویم یاد می‌گیریم.

وقتی همه کارهای بالا را انجام دهیم شما فکر می‌کنید که ما شنونده خوبی هستیم، اما در حقیقت این‌طور نیست. در طول آموختن کاملا ساکت هستیم، اما تنها 25 تا 50 درصد آنچه را که می‌شنویم را به خاطر می‌آوریم. این بدان معنا است که وقتی شما با مدیرتان، همکارتان، مشتریانتان یا همسرتان  10 دقیقه صحبت می‌کنید آنها تنها 2.5 تا 5 دقیقه این گفت‌وگو را واقعا می‌شنوند.

روشن و واضح است که وقتی شما در حال برقراری ارتباط هستید یا به رسانه تبادل اطلاعات تبدیل می‌شوید، پیام طرف مقابل را نمی شنوید. امیدوارید که قسمت‌های مهم پیام را در همان 25 تا 50 درصد بگیرید اما اگر نتوانید چه می‌شود؟

واضح است که گوش کردن مهارتی است که ما می‌توانیم با آن منافع بیشتری کسب کنیم. با شنونده بهتر شدن شما تولید کننده بهتری خواهید بود؛ همان‌طور که با گفت‌وگو کردن توانایی شما در تاثیرگذاری افزایش می‌یابد. علاوه بر این با خوب شنیدن از گیج شدن و سردرگمی خود جلوگیری می‌کنید- همه آنچه برای موفقیت در روزنامه نگاری نیاز دارید همین است.

مهارت‌های ارتباطی خوب سطح بالاتری از خودآگاهی را بوجود می‌آورد. با آگاهی از سبک خاص خود در ارتباط برقرار کردن بیشتر راه برای ایجاد برداشت خوب و پایدار با دیگران را طی خواهید کرد.

راه یک شنونده بهتر شدن تمرین شنوندگی فعال است. منظور همان لحظه ای است که شما تلاش آگاهانه ای را آغاز می‌کنید: نه تنها برای شنیدن کلماتی که دیگری می‌گوید بلکه برای درک کل پیام فرستاده شده.

برای انجام دادن این کار باید به دیگران با دقت بیشتری توجه کنید.

شما نمی توانید به خودتان اجازه دهید به خاطر موضوعات دیگری که در اطراف شما می‌گذرند یا به خاطر استدلال‌های متقابلی که در هنگام قطع صحبت دیگری به ذهنتان می‌آید، حواستان پرت شود. همچنین نمی توانید به خودتان اجازه دهید تمرکزتان را بر آنچه دیگری می‌گوید از دست بدهید. همه این موانع در نشنیدن و نفهمیدن دخیل هستند.

نکته:
وقتی دریافتید که دقیقا در تمرکز بر آنچه که دیگری می‌گوید مشکل از کجاست تلاش کنید که واژه‌ها را همان‌طوری‌که گفته شده اند در ذهنتان تکرار کنید - این کار پیام را تقویت و شما را در کنترل عملکرد بی اراده ذهنتان کمک می‌کند.

برای افزایش مهارت خوب شنیدن، نیاز دارید که به دیگری اجازه دهید بفهمد که شما در حال گوش کردن مطلبی هستید که او می‌گوید. برای درک اهمیت این نکته از خودتان بپرسید تاکنون در حین گفت‌وگو چه وقت‌هایی تعجب  می‌کردید اگر دیگری در حال گوش دادن به حرفهای شما بود؟ تعجب می‌کردید اگر پیامتان به طور کامل دریافت می‌شد یا ادامه صحبت ارزشمند شمرده می‌شد؟ این احساس که دیگری آنچه شما می‌گویید را نمی شنود شبیه حرف زدن دربرابر یک دیوار آجری است و این همان چیزی است که شما می‌خواهید از آن اجتناب کنید.

اذعان به این‌که درحال شنیدن هستید می‌تواند به سادگی با تکان دادن سر یا گفتن 'اوهوم اوهوم' صورت بگیرد. لازم نیست حتما با آن شخص موافق باشید، فقط نشان می‌دهید که در حال گوش دادن هستید. همچنین استفاده از زبان بدن و نشانه های دیگربرای این کار به شما یادآوری می‌کند که توجه کنید و به ذهنتان اجازه فرار ندهید.

و همچنین شما می‌باید تلاش کنید که از طریق تشویق گوینده به ادامه صحبت به وی احترام بگذارید، بدین صورت که اطلاعاتی را که نیاز دارید از خلال بحث بدست آورید. همان‌طور که سر تکان دادن و 'اوهوم اوهوم' نشان می‌دهد که شما به بحث علاقه مند هستید، یک سوال مرتبط با موقعیت یا نظری درباره آنچه گفته شده نشان می‌دهد که شما پیام را به خوبی فهمیدید.

چگونه یک شنونده فعال شویم؟

  پنج عنصر کلیدی برای شنوندگی فعالانه وجود دارد. این کلیدها به شما کمک می‌کند که به دیگری گوش کنیدو دیگری بفهمد که شما درحال گوش دادن به آنچه او می‌گوید هستید.

1.       توجه کنید:

به گوینده توجه مستمر خود را نشان دهید و پیام را تکرار کنید. تشخیص دهید که چه چیزهایی گفته نشده و چه چیزهایی گفته شده است.

• مستقیما به گوینده نگاه کنید.
• افکار انحرافی را کنار بگذارید. در ذهنتان آماده جوابگویی نشوید.
• از منحرف شدن فکرتان به سایر عوامل محیطی اجتناب کنید.
• به زبان بدن گوینده توجه کنید.

هنگام گوش دادن به یک مکالمه گروهی از توجه به گفت‌وگوهای حاشیه ای خودداری کنید.

2.      نشان دهیدکه درحال گوش دادن هستید:

از زبان بدنتان استفاده کنید و حرکات را برای نشان دادن توجهتان بکاربگیرید.

• گهگاه سرتان را تکان دهید.
• لبخند بزنید و از دیگر حالات چهره استفاده کنید.
• به حالت خود توجه داشته باشید و مطمئن شوید که گشاده رو و علاقه مند هستید.
• گوینده را با نظرات یک کلمه ای به ادامه صحبت ترغیب کنید مثل 'بله' و 'اوهوم اوهوم'.

3.     عکس العمل داشته باشید:

فیلترهای شخصی ما، پیش‌فرض‌ها، قضاوت‌ها و باورهایی که داریم می‌تواند آنچه را که می‌شنویم تحریف کند. به عنوان یک شنونده نقش شما فهمیدن آن چیزی است که گفته می‌شود. برای این کار ممکن است لازم باشد که شما آنچه را که گفته می‌شود دوباره منعکس نموده و درباره اش سوال کنید.

• آنچه را که گفته شده بازتاب دهید:«این‌طور که فهمیدم...» یا «فکر می‌کنم شما گفتید که...» این عبارات بهترین راه برای انعکاس برداشت شما است.
• برای روشن کردن نکات اصلی سوال بپرسید:« زمانی‌که گفتید... منظور شما از این چه بود؟» ؛ «آیا مقصود شما این است که ...؟»
• هرچندوقت یکبار حرفهای گوینده را خلاصه کنید.

نکته:
اگر دریافتید که احساساتی شده‌اید و درگیر برداشت خودتان هستید، آن را بیان کنید و اطلاعات بیشتری بخواهید: ممکن است من منظور تان را درست نفهمیده باشم و برداشت خودم را از آنچه شما گفتید ملاک قرار داده باشم. من فکر می‌کنم شما گفتید که.... آیا منظور شما همین بود؟

4.     قضاوت را به تعویق بیندازید:

قطع کردن حرف دیگران تلف کردن وقت است. این کار موجب پاره شدن رشته افکار گوینده می‌شود و درک کامل پیام را محدود می‌کند.

• اجازه دهید گوینده حرفش را تمام کند.
• با جوابهای جدلی صحبت گوینده را قطع نکنید.

5.     پاسخ مناسب بدهید:

شنوندگی فعالانه یک الگو است برای احترام گذاشتن و تفاهم. شما اطلاعات و چشم اندازی بدست می‌آورید. اما با حمله به سخنران یا قرار دادن او در موضع ضعف چیزی به شما اضافه نمی شود.

• در جوابهایتان منصف، صریح و صادق باشید.
• از نظرات خود با حفظ احترام طرف مقابل دفاع کنید.
• با طرف مقابل خود به عنوان کسی که می‌خواهد بحث کند رفتار کنید.

نکات کلیدی:

نکات زیادی برای یک شنونده خوب بودن وجود دارد. عادت‌های کهنه به سختی عوض می‌شوند و اگر عادت‌های شنوندگی شما به بدی بسیاری از مردم باشد، پس عادت‌های زیادی باید تغییر کند.  

درباره شیوه شنوندگی خودتامل کنید و دائما به خودتان یادآور شوید که هدفتان شنیدن واقعیت چیزی است که طرف مقابل می‌گوید. همه فکرها و رفتارهای انحرافی را کنار بگذارید و روی پیام متمرکز شوید. سوال کنید، تکرار کنید و با پاسخ‌های کوتاه نشان دهید که پیام را فهمیده اید. اگر این‌کار را بکنید می‌بینید که میان آنچه که دیگری به شما می‌گوید و آنچه شما می‌شنوید می‌تواند تفاوت شگفت آوری وجود داشته باشد.

به عنوان یک کارشناس ارتباطات از همین امروز شنوندگی فعالانه را تمرین کنید تا ارتباط گر بهتری شوید و در کار و روابط خود پیشرفت کنید.

منبع:

- http://www.mindtools.com/CommSkll/ActiveListening.htm