فناوری‌های جدید صنعت رسانه را با تحولات جدی مواجه کرده است. رسانه‌های مبتنی بر وب فضای رقابتی را برای کار خبری ایجاد کرده‌اند و از این رو سازمان‌های رسانه‌ای موفق سازمان‌هایی هستند که خلاق و انعطاف پذیر باشند و با استفاده بهینه از قابلیت‌های فناوری‌، پاسخ موثری به این فضای رقابتی بدهند.

فناوری‌های جدید صنعت رسانه را با تحولات جدی مواجه کرده است. رسانه‌های مبتنی بر وب فضای رقابتی را برای کار خبری ایجاد کرده‌اند و از این رو سازمان‌های رسانه‌ای موفق سازمان‌هایی هستند که خلاق و انعطاف پذیر باشند و با استفاده بهینه از قابلیت‌های فناوری‌، پاسخ موثری به این فضای رقابتی بدهند. آنها در این محیط متحول و نو شونده و در برابر فشارهای محیط رقابتی به استراتژی های افزایش سرعت اطلاع رسانی، کاهش هزینه‌های تولید و گسترش پلاتفورم های توزیع رو آورده اند. در این راستا مدل تازه‌ای از خبرنگاری همگرا شکل گرفت به نام 'خبرنگاری کوله پشتی'[1]. در خبرنگاری کوله پشتی یک خبرنگار چند مهارته ]2] و مجهز به ابزارهای جدید به صحنه رویداد اعزام می‌شود و خودش از آنجا بسته خودش را مدیریت کند. این مساله هم از نظر زمانی برای پوشش خبرهای فوری حیاتی است چون رسانه می‌تواند اولین باشد و هم این‌که گاهی در شرایط جنگ و یا بلایای طبیعی ممکن نیست که گروه خبرنگاران به اتاق خبر برگردند تا سردبیر و یا یکی از خبرنگاران بسته خبری را تهیه کند. مثلاً در زمان جنگ عراق خبرنگار باید خودش بسته خبری را تولید می‌کرد و اتاق خبری در کار نبود.

این گونه خبرنگاری تازه را نخستین بار، بیل جنتیل [3] پایه گذاشت. جنتیل 30 سال سابقه گزارشگری در 5 قاره جهان دارد. او همه تجربیاتش در عکاسی خبری تا مستندسازی و گزارش های خبری را بکار گرفت. با توجه به این تجربیات سی ساله، او فرم، ترکیب بندی، سایه و نور و حرکت را به خدمت گرفت تا با ابزارهایی قابل حمل  و آشنا برای خبرنگاران مثل دوربین فیلم برداری دیجیتال و لپ تاپ این گونه تازه خبرنگاری را ارائه کند.

نام «کوله پشتی» از آن رو انتخاب شده است که او همه آنچه برای یک اتاق خبر لازم است را در کوله پشتی اش جمع کرد: یک دوربین فیلم برداری دیجیتال، میکروفن، لپ تاپ که قابلیت اتصال بی سیم به اینترنت پر سرعت دارد با نرم افزارهای لازم جهت ویرایش و گرافیک.

جنتیل 15 سال پیش، هنگامی خبرنگاری کوله پشتی را پایه گذاری کرد که در مرکز بین المللی خبرهای ویدیویی[4] کار می‌کرد. او در آنجا انواع گزارش ها و مستندهای تلویزیونی را تولید کرده بود. در حال حاضر، بیل جنتیل استاد خبرنگاری در واشینگتن است و هدایت «پروژه خبرنگاری کوله پشتی» را در دانشکده ارتباطات این دانشگاه به عهده دارد. این پروژه می‌کوشد چشم انداز پیش روی خبرنگاری را در جهانی که متاثر از فناوری های نو است رصد کند و نسل جوان را برای خبرنگاری امروز مهیا سازد.  

البته او در گوشه و کنار جهان نیز مدرس کارگاه های آموزش خبرنگاری کوله پشتی است. از آن جمله می‌توان به همکاری با شرکت سی ای ای[5] اشاره داشت که بخشی از فعالیت او برای توسعه سیستم خبرنگاری کوله پشتی است. کارگاه هایی که به تدریج با استقبال رسانه های بزرگ مواجه شده اند.

 

تعریف خبرنگاری کوله پشتی

  

بیل جنتیل خبرنگاری کوله پشتی را چنین تعریف می‌کند: خبرنگار کوله پشتی یعنی این‌که یک خبرنگار کاملاً آموزش دیده با یک دوربین ویدیویی دیجیتال، خیلی سریع تر و به گونه‌ای صمیمانه تر  نسبت به یک گروه خبری (شامل فیلم بردار، صدابردار و خبرنگار) گزارش تهیه کند.

به خبرنگار کوله پشتی در اصطلاح خبرنگار مجازی [6] هم می‌گویند به این اعتبار که وی با اطلاعات مجازی یعنی تصویر و برخی ادیت های کامپیوتری سرو کار دارد. اصطلاح کوله پشتی علاوه بر قابل حمل بودن تجهیزات خبرنگاری همچنین اشاره‌ای تلویحی به کار فردی این خبرنگار دارد و این‌که او باید به تنهایی کار خبرنگاری را به سرانجام برساند. خبرنگاری کوله پشتی همه کارهای تهیه و تنظیم را انجام می‌دهد. فیلم برداری می‌کند، مصاحبه می‌کند، عکس می‌گیرد اگر لازم باشد متنی هم ضمیمه کار می‌کند و یا برای قسمتی از گزارش به عنوان راوی صدای خودش را ضبط می‌کند و در پایان همه کار را ادیت نهایی و ارسال می‌کند.

این شیوه نام های مختلفی به خود گرفته است که یکی از آنها خبرنگاری سولو [7] است که تاکیدی بر فردی بودن فرایند تولید دارد. همچنین به آن ژانر یا گونه گزارش یک نفره [8] هم گفته اند.

 

موافقان و مخالفان

 

مخالفان خبرنگاری کوله پشتی گسترش خبرنگاری کوله پشتی را ناشی از جو زدگی ارزیابی می‌کنند و می‌گویند بعید به نظر می‌رسد که این روش به یک هنجار جهانی تبدیل شود. به عقیده آنها این سبک کار تنها برای پوشش رویدادهای کوچک و کم اهمیت و بازارهای رسانه‌ای کوچک مناسب است و نه برای تهیه گزارش از رویدادهای مهم جهانی که مستلزم ارائه کار با کیفیت است. چون به زعم آنها اگرچه ممکن است یک نفر بتواند هم فیلم بگیرد و هم موضوع را با سوالات مختلف پیگیری کند و هم ابعاد موضوع را بررسی کند اما امکان ندارد که او به تنهایی بتواند محتوایی با کیفیت بالا تولید کند. این تنهایی بر کارش خواه و ناخواه تاثیر منفی می‌گذارد. مخالفان می‌گویند خبرنگاری کوله پشتی تنها یکی از جلوه های خبرنگاری شهروندی است که به مدد دوربین های فیلم برداری دیجیتال و لپ تاپ میسر شده است و آن‌را نباید در کارحرفه‌ای یک سازمان رسانه‌ای خیلی جدی گرفت.

اما از سوی دیگر موافقان تنها کار کردن را حمل بر خصوصیت صمیمی و خلاقیت بالای این نوع گزارشگری می‌کنند. آنها معتقدند که این شیوه تهیه گزارش باعث می‌شود که عقل و احساس مخاطب هر دو همزمان درگیر گزارش شود و کیفیتی متفاوت و منحصر به فرد به گزارش تلویزیونی بدهد. به عقیده آنها یکی از زیبایی های این نوع خبرنگاری، ویرایش غیر خطی آن است که باعث می‌شود انعطاف پذیری بالا داشته باشد و به نوعی می‌توان گفت سبک های تازه شخصی بوجود می‌آید. موافقان می‌گویند قرار بر این نیست که خبرنگاران کوله پشتی جایگزین گروه های کلاسیک تلویزیونی شوند بلکه آنها تکمیل کننده هستند. به عبارت دیگر اگرچه استفاده از گزارشگرانی که به اصطلاح به تنهایی کار را انجام می‌دهند[9] باعث کاهش استفاده از گروه های تلویزیونی می‌شود اما این اصلاً به آن معنی نیست که کلاً جایگزین آنها شوند.

استفاده از خبرنگاران کوله پشتی باعث امکان دسترسی بیشتر رسانه به سوژه ها، واکنش سریعتر به پوشش رویدادها و همچنین خلاقیت و نوآوری های جذاب تر برای مخاطب می‌شود. یکی دیگر از محاسن استفاده از خبرنگاری کوله پشتی را ایجاد تنوع کاری در کار حساس خبرنگاری دانسته اند و از این نظر نیز شیوه‌ای ارزشمند برای اتاق های خبر محسوب می‌شود. همچنین به دلیل قابلیت کار خبری در محیط های مختلفی که امکان کار تیم خبری نیست، نیز مزیت دارد.

میشل روزنبلوم [10] می‌گوید با این برنامه، هزینه‌های فرایند تولید خبر20 تا 70 درصد کاهش می‌یابد.

بیل جنتیل نیز در این مورد می‌گوید: من برای این‌که این مدل کار را بپذیرند مبارزه می‌کنم اما نه تنها به دلیل این‌که ارزان تر است بلکه به این دلیل که موثرتر است. در نگاه او در شرایطی که به تدریج خبرنگاران دارند خود را در اتاق خبرهای همگرا می‌یابند، خبرنگاری کوله پشتی به یک استاندارد جدید در خبرنگاری تبدیل می‌شود.

عده‌ای نیز معتقدند که با  وجود همه محاسن و کاستی هایی که برای توجه به این شیوه جدید در خبرنگاری وجود دارد، خبرنگاری کوله پشتی یکی از تبعات ورود رسانه ها به عصر فناوری های دیجیتال و چندرسانه‌ای ها به شمار می‌رود و از این رو امری ناگزیر محسوب می‌شود، چون با گسترش دسترسی به وب سایت ها و رسانه های مجازی، عادت مصرف رسانه‌ای مخاطب، فرم های تازه‌ای از خبرنگاری را می‌طلبد. همانطور که اشاره شد خبرنگاری فرزند زمان خود است.

به جز فرهنگ مصرف، این عصر تازه تغیرات سازمانی را به سازمان های رسانه‌ای تحمیل کرده است که چابکتر و انعطاف پذیرتر از گذشته باشند و بهتر بتوانند تحولات محیطی را پاسخ دهند. یکی از مقتضیات این محیط تازه، اتاق خبرهای همگراست. از این منظر نیز، خبرنگاری کوله پشتی پاسخی درخور و متناسب برای اتاق خبرهای  همگرا و تحولات محیطی سازمان های رسانه‌ای است که در اثر رشد فناوری به وجود آمده است.

محققین مطالعات رسانه‌‌‌ای معتقدند اگرچه امروزه سازمان های رسانه‌ای محصولاتشان را در پلاتفورم های مختلف پخش رادیو تلویزیونی، چاپی و وب منتشر می‌کنند اما بی تردید در یک افق 20 ساله، شرایط اقتصادی و گستردگی دسترسی به فناوری های دیجیتال شرایط را به گونه‌ای تغییر خواهد داد که سازمان های خبری ناگزیرند محصولاتشان را در محیط وب منتشر کنند.

اگرچه خبرنگار کوله پشتی با دوربین فیلم برداری دیجیتال کار می‌کند اما رسانه او وب است چون در نهایت او کارش را در محیط وب ویرایش، آماده سازی نهایی و ارسال می‌کند. پس رسانه او، وب است. وب رسانه نسل پیش روست و از این روست که این نوع خبرنگاری حرفه‌ای پیشتاز محسوب می‌شود.

خبرهای فوری، گزارش های روزانه و برخی گزارش های نرم و توصیفی[11] در قالب قسمت های کوتاه ویدیویی و ترکیبی از متن، گرافیک و تصاویر به روز شده در بسته های خبری که توسط خبرنگار کوله پشتی تهیه شده در محیط وب منتشر  و یا برای پخش تلویزیونی ارسال می‌شوند.

از این رو، این روش منحصر به خبرنگاران پخش تلویزیونی نیست بلکه خبرنگاران برخی روزنامه‌های بزرگ نیز از این روش استفاده می‌کنند و گزارش های ویدیویی را برای وب سایت روزنامه یا رسانه آن لاین موسسه شان تهیه می‌کنند. امروزه این روش مورد استقبال خبرنگاران آزاد [12] نیز قرار گرفته است که توانایی و فرصت های خود را محک بزنند. برخی این اقبال گسترده را به دلیل توجه نسل دیجیتال به خبرنگاری فردای تلویزیونی می‌دانند.

در هر صورت، خبرنگاری کوله پشتی به عنوان خبرنگاری چندرسانه ای، یک راه ناگزیر پیش روی رسانه هاست و به دلیل قابلیت ها و فرصت های متعددی که داشته است، در رسانه های کوچک و بزرگ جهان مورد توجه و استفاده قرار گرفته است و مراکز و کارگاه های آموزشی آن در گوشه و کنار جهان در حال گسترش است.

 

خبرنگاری کوله پشتی در جهان

 

در سال 1992  شبکه خبری 24 ساعته NY1 شهر نیویورک، یکی از اولین شبکه‌های خبری بود که این فرم کار را در اتاق خود و برای بازار رسانه‌ای خود پذیرفت. تا سال 2005، رسانه‌های مختلفی در ایالت های مختلف این سبک تازه را به کار گرفتند. مهمترین دلیل توجه شبکه‌های خبری شهرهای مختلف به این گونه گزارشگری کاهش هزینه‌های اقتصادی بوده است. این شبکه ها معمولاً عکاس یا فیلم بردار را آموزش می‌دهند تا به عنوان یک خبرنگار کوله پشتی یا خبرنگار ویدیویی کار کند.  

در حالی که جذابیت کاهش هزینه ها، توجه به خبرنگار کوله پشتی را به موجی رو به رشد در میان شبکه‌های تلویزیونی تبدیل کرده است، شبکه سی ان ان ورای خبرنگار ویدیویی طرحی درانداخت تا در شرایط فشار اقتصادی به جای اتخاذ سیاستی تدافعی، امکانات موجود را تبدیل به یک فرصت و برگ برنده رسانه‌ای کند.

سی ان ان در سال 2008، طرح خبرنگاران همه پلاتفورم ها [13]

را اعلام کرد که به آن «سوپر خبرنگار» [14] نیز گفته اند.

شبکه جهانی سی ان ان این طرح را به منظور حداکثر استفاده از آخرین فناوری ها برای توسعه سیستم جمع آوری خبر معرفی کرد و برای آغاز کار این طرح، در ده شهر آمریکا خبرنگاران کوله پشتی را مستقر کرد. استدلال آنها این بود که در زمانه‌ای که به مدد دوربین های کوچک دیجیتال و یک لپ تاپ مجهز به نرم افزار ویرایش و قابلیت اتصال به اینترنت، هر کس می‌تواند از رویدادها عکس و فیلم تهیه کند و به هر نقطه که می‌خواهد ارسال کند چه بهتر که این کار را خبرنگاران حرفه‌ای انجام دهند تا شبکه «سی ان ان» در سرعت پوشش خبری برگ برنده‌اش را حفظ کند.

برخی از مدیران سی ان ان معتقدند اگرچه خبرنگاری کوله پشتی ارزان تر، سریع تر و چالاک تر است اما نمی تواند یک گزارش حرفه‌ای جامع تهیه کند از این رو از این شیوه نه به عنوان جایگزین گروه خبری بلکه همانطور که اشاره شد به عنوان استفاده بهینه از فناوری در جای مناسب بهره می‌گیرند. این نگاه به طور نسبی در بیشتر رسانه ها عمومیت دارد و برای مثال رسانه های بزرگی چون «ای بی سی»، «ان بی سی» و «سی بی اس» دفتر مجهزی در لندن دارند و از آنجا به هر کجا که لازم است خبرنگاران کوله پشتی اعزام می‌کنند تا رویداد مورد نظر را پوشش دهند.

این شیوه باعث گسترش دامنه پوشش و سرعت پوشش دهی و نیز کاهش تعداد پرسنل دفاتر رسانه‌ای خارج از کشور نیز شده است. برای مثال شبکه «ای بی سی» خبرنگاران کوله پشتی را در شهرهای بزرگ دور دست از جمله دهلی، جاکارتا، دوبی و نایروبی ایجاد کرده و تعداد پرسنل دفاتر خود را در خارج از کشور کاهش داده است. 

اساساً در آمریکا که فشار رقابت های رسانه‌ای بیشتر است، اکثر شرکت های رسانه‌ای از این شیوه خبرنگاری استقبال کرده اند از جمله شبکه جهانی صدای آمریکا [15] که شبکه بزرگی است و به زبان های مختلف برنامه تولید می‌کند.

بی بی سی نیز به عنوان یک سازمان رسانه‌ای پیشگام در صنعت رسانه، از سپتامبر سال 2001 پروژه خبرنگاری ویدیو [16]

را شروع کرد که به آن پی دی پی [17] هم می‌گویند. از همان سال

«بی بی سی» یک مرکز آموزش در نیوکاسل [18] در شمال انگلستان راه اندازی کرد و آموزش خبرنگاری چندرسانه‌ای کوله پشتی را برای خبرنگاران خود در دستور کار قرار داد. بر اساس دیدگاه های مختلف صاحب نظران و تجربه خبرنگاران پیشکسوت برنامه درسی فشرده‌ای تنظیم شد و دوره ها در سه هفته فشرده آموزشی تنظیم شدند.

آموزش خبرنگاران کوله پشتی مسولیتی پیچیده و دشوار است، چراکه یک خبرنگار کوله پشتی که به تنهایی کار می‌کند باید بتواند گلیم خودش را در هر شرایطی از آب بیرون بکشد. او در حقیقت باید مهارت چهار نفر را داشته باشد. علاوه بر مهارت یک خبرنگار حرفه ای، مهارت در سه حرفه دیگر نیز لازم است: فیلم برداری، کارگردانی و مهندسی. خبرنگار کوله پشتی نمی تواند برای تعمیر کوچکترین اشکالی معطل کسی بماند بلکه باید همچون یک مهندس به ابزارهای داخل کوله پشتی خبرنگاری خود مسلط باشد. پس برنامه ریزی آموزشی برای دوره های خبرنگاری کوله پشتی، برنامه ریزی فشرده، حساس و بسیار اساسی است.

......................................................

[1] backpack journalism

[2]  multiple skills

[3] Bill Gentile

[4] Video News International

[5] Communications Engineering, Inc. (CEI)

[6] visual journalist

[7] solo journalism

[8] one-man-band reporting genre

[9] self-operating

[10] Michael Rosenblum

[11] Features

[12] Freelance

[13] All-Platform Journalists

[14] super journalist

[15] Voice of America

[16] Video Journalism

[17] Personal Digital Production: PDP 

[18] Newcastle

 

برای اطلاعات بیشتر به وبلاگ بیل جنتیل در مورد خبرنگاری کوله پشتی مراجعه کنید.

http://billgentile.com/backpackjournalism