خبرنگاری تنها قلم به دست گرفتن و نوشتن نیست هرچند که داشتن علاقه و استعداد شرط اول ورود به این حرفه است اما برای این‌که خبرنگار موفقی باشید باید علاوه بر داشتن شرط اول، دانش و تجربه نیز کسب کنید...

اشاره: فریبا نباتی- خبرنگاری تنها قلم به دست گرفتن و نوشتن نیست هرچند که داشتن علاقه و استعداد شرط اول ورود به این حرفه است اما برای این‌که خبرنگار موفقی باشید باید علاوه بر داشتن شرط اول، دانش و تجربه نیز کسب کنید.  دانش را می توان با مطالعه و حضور در دوره های آموزشی اندوخت اما برای کسب تجربه علاوه بر تمرین باید از تجربیات دیگران نیز درس گرفت.
به همین منظور با دکتر احمد توکلی که تجربه ممتد روزنامه‌نگاری را با دانش نظری در این عرصه درآمیخته و سالها در این حوزه حضورو فعالیت داشته است همراه می شویم و تلاش می کنیم با برخی از ویژگی های خبر درست و خبرنگار موفق آشنا شویم.

***

تولد یک خبر خوب

قبل از هر چیز خبر خوب، خبری است که توسط مخاطب دیده شود، و بعد از خودنمایی، تاثیر گذار باشد.برای دیده شدن باید به 'فرم' توجه کرد و برای تاثیرگذاری باید 'محتوا' داشت. یک تیتر جذاب یک شروع طلایی، یک ترکیب بندی و ساختار حرفه‌ای، یک تصویر مناسب و یک پایان موثر همه به 'دیده شدن' کمک می‌کنند. وقتی خبرنگار، ارزش‌های درونی یک خبر را با شاخک‌هایش به خوبی تشخیص می‌دهد،‌ به نیازهای مخاطب توجه می‌کند و در خبر کم نمی‌گذارد، سروکله محتوا پیدایش می‌شود. البته در اینجا فرم هم در خدمت محتواست و با هم فرایند تاثیرگذاری را کامل می‌کنند، و خبر خوب شکل می‌گیرد.

بالهایی برای اوج گرفتن

خبر برای آنکه اوج بگیرد و خبرنگار را با خود بالا بکشد، باید دو بال داشته باشد، این دو بال 'شیوه‌های اصولی کسب خبر و توجه به ارزش‌ها' و 'نحوه‌ تنظیم' آن است . کسب خبر به شیوه اصولی، محتوای ما را شکل می‌دهد و یک تنظیم حرفه‌ای باعث می‌شود که خبر ما دیده و خوانده شود.

کشف لایه ها

خبرنگار حرفه‌ای می‌داند که هر خبر یک ارزش و یک وزنی دارد همچنین می‌داند که اگر بخواهد حق مطلب را ادا کند و به مخاطبش احترام بگذارد باید سعی کند متناسب با این وزن و ارزش، خبر را بپروراند.

به عبارت دیگر و به عقیده من «خبر آن چیزی نیست که خودش، خودش را به ما نشان می‌دهد، بلکه آن چیزی است که ما به عنوان روزنامه‌نگار باید کشف‌اش کنیم.» خبر اینکه گفته‌ می‌شود فلان مسئول انتسابی فلان سازمان باید استعفا دهد، خبر است ولی اصولی‌تر این است که خبرنگار در خبرش 'چرایی' آن را هم کشف کند، با طرف‌های درگیر گفت‌وگو کند و سابقه موضوع را دربیاورد. به عبارت دیگر خبر خوب لایه لایه است. کار خبرنگار این است که این لایه‌ها را کشف و آنها را برای مخاطب مشکل پسند امروز باز کند. 

عبور از گذشته

به نظر می‌رسد وقت آن رسیده که خبرنگاران ما کمی از سبک‌های قدیمی تنظیم خبر فاصله بگیرند و خودشان را با سبک‌های نوتر مطابقت دهند. البته نباید فکر کنند که این سبک‌ها تنها 'فرم' خبر آنها را ارتقاء می‌بخشند. تردید نکنید وقتی خبرنگاری تصمیم می‌گیرد مثلا به سبک ساعت شنی خبرش را تنظیم کند، این سبک برخی قابلیت‌های تهیه خبر را به او تحمیل خواهد کرد. لید روایی در سبک وال استریت ژورنال و رعایت برخی ظرافت‌ها در تنظیم به این سبک مثل نوشتن یک نات گراف nut graph اصولی و داشتن بهانه خبری news peg و پایان چرخشی خبرنگاران را وادار به تامل در تهیه و تنظیم بهتر خبر می‌کند و کار آنها را ارتقاء می‌بخشید. همچنین این سبک‌ها متناسب با نیاز مخاطب امروزی ابداع شده‌اند و روزنامه‌نگاران را وامی‌دارند که از خبر خام فاصله گرفته، به سمت تهیه گزارش‌های خبری حرکت کنند و طبیعی است که در این سبک‌ها، خبر غنای بیشتری می‌یابد و خواندنی‌تر می‌شود.

ظرف مناسب خبر ما

مناسبترین سبک تنظیم خبرچیست؟ هیچ پاسخ مشخصی برای این سوال وجود ندارد، چرا که جنس و ماهیت خبر است که خودش را به سبک تحمیل می‌کند. با وجود این باید گفت خبرنگارانی موفق‌ترند، که با تنوع سبک‌های خبری- بویژه سبک‌های جدید-  آشناهستند و به طور حرفه‌ای می‌دانند که هر خبر در چه قالبی بهتر جواب می‌دهد.

ورود غیرحرفه‌ای ها ممنوع

خلاقیت و نوآوری در تنظیم خبر، لازمه کار روزنامه‌نگاری هنرمندانه است، مشروط به آن که از خبرنگار حرفه‌ای سربزند، غیرحرفه‌ای‌ها ممکن است کار 'من‌درآوردی' را با خلاقیت و نوآوری اشتباه بگیرند.

نرم یا سخت؟

نرم‌خبرها و سخت خبرها، موافقان و مخالفانی دارد که هریک در تایید نظر خود و رد نظر مخالفانشان استدلال‌های قابل تاملی را بیان می‌کنند اما به عقیده من هر کدام اینها در جای خود کارکرد مناسب خودشان را دارند و نمی‌شود به نفع یکی، دیگری را کاملا نادیده گرفت.

خبرنگار موفق

در نهایت اگر می خواهید به عنوان یک خبرنگاردر کار خود موفق باشید باید:

به عنوان وکیل مردم وارد رسانه شوید.

به کارتان عشق بورزید.

همواره به فکر ارتقاء‌ شغلتان باشید.

صبور باشید.

برای یاد گرفتن و انتقاد شنیدن متواضع باشید.

در بیان رویداد و خبر تعادل و انصاف را رعایت کنید.