این جمله ممکن است کمی کلیشه ای به نظر برسد، اما تنها قاعده عکاسی این است که «در عکاسی هیچ قاعده ای وجود ندارد.» با این وجود در بحث ترکیب بندی[1]، نکات کلیدی پذیرفته شده ای وجود دارد که در هر موقعیتی می توان آن ها را به کار برد و بر تاثیر عکس افزود...

 این جمله ممکن است کمی کلیشه ای به نظر برسد، اما تنها قاعده عکاسی این است که «در عکاسی هیچ قاعده ای وجود ندارد.» با این وجود در بحث ترکیب بندی[1]، نکات کلیدی پذیرفته شده ای وجود دارد که در هر موقعیتی می توان آن ها را به کار برد و بر تاثیر عکس افزود.

 

این نکات به شما کمک می کند عکس هایی بگیرید که توازن در آن ها رعایت شده است. عکسی که دارای ترکیب بندی مناسب باشد به خوبی می تواند توجه مخاطب را  به سمت سوژه اصلی جلب کند. پس از یادگیری این نکات متوجه خواهید شد که استفاده از آن ها در هر نوع عکاسی و در هر شرایطی به سادگی امکان پذیر است و عکس هایی که این نکات در آن ها رعایت شده جذاب تر و تاثیرگذارترند.

 

قاعده یک سوم ها[2]

در نظر بگیرید که تصویر شما بوسیله 2 خط عمودی و 2 خط افقی فرضی به 9 قسمت مساوی تقسیم شده باشد؛ قاعده یک سوم‌ها می گوید، باید مهم ترین عناصر صحنه را در راستای این خطوط یا در نقاط تلاقی آن ها قرار داد.

این کار توازن را وارد عکس کرده و آن را جذاب تر می کند. برخی دوربین ها حتی این امکان را دارند که این خطوط فرضی را بر روی صفحه LCD نشان دهند تا امکان یافتن نقطه مناسب برای قرار گرفتن عناصر مهم صحنه، آسان تر شود.

 

به ساختمان و خط افق توجه کنید که به چه صورت در راستای خط های مورد اشاره در قاعده یک سوم ها قرار گرفته اند. [عکس: Trey Ratcliff]

 

توازن[3]

در صورتی که سوژه اصلی را از مرکز تصویر دور کنید (مانند آنچه در قاعده یک سوم ها گفته شد)، تصویر جالب تری خواهید داشت. در این حالت، فضایی خالی در تصویر ایجاد می شود؛ بهتر است برای آن که عکس حالت توازن داشته باشد، عنصر دیگری را نیز وارد تصویر کنید تا این فضای خالی را پر کند. دقت داشته باشید که این عنصر دوم باید به مراتب نسبت به سوژه اصلی از اهیمت کمتری برخوردار باشد.

 

در این جا با قرار گرفتن ساختمان در سوی دیگر عکس، حالت توزان فراهم شده است. [عکس: Shannon Kokoska]

 

خط های هدایت کننده

زمانی که به عکسی نگاه می کنیم، چشمانمان ناخودآگاه در راستای خط های موجود در تصویر حرکت می کند. با اندکی فکر کردن در مورد نحوه قرار گرفتن خطوط در ترکیب بندی، می توان بر چگونه دیده شدن عکس از سوی مخاطب، تاثیر گذاشت. بدین ترتیب ابتدا مخاطب را به سمت تصویر جذب کرده و سپس او را به سمت سوژه هدایت می کنید. همه انواع خط ها (خط راست، اریب، مارپیچ، زیگزاگ و ...) می توانند در ترکیب بندی مؤثر واقع شوند.

 

در این تصویر، جاده چشمان ما را با خود همراه می کند و در تمام صحنه به گردش وا می دارد. [عکس: Pierre Metivier]

 

تقارن

دنیای اطراف ما پر از تقارن و الگو است؛ هم به صورت طبیعی و هم به صورت مصنوعی. می تواند ترکیب بندی چشم نوازی ایجاد کند، خصوصا در جایی که وجود آن انتظار نمی رود. راه دیگر برای استفاده از تقارن، شکستن آن است، به گونه ای که نشان‌دهنده تنش یا تمرکز بر روی یک نقطه در تصویر باشد.

 

تقارن موجود در ساختمان کلیسا، بوسیله سطل زباله گوشه سمت راست پایین تصویر شکسته شده است.

[عکس: Fabio Montalto]

 

نقطه دید

پیش از عکاسی از سوژه، اندکی زمان صرف کنید و ببینید بهترین محل برای گرفتن عکس کجاست. نقطه دید ما تاثیر بسیار زیادی بر چگونگی ترکیب بندی عکس دارد و در نتیجه می تواند بر پیغامی که عکس منتقل می کند تاثیرگذار باشد. به جای این‌که فقط از زاویه هم سطح چشم عکاسی کنید، به زاویه های دیگری مثل زاویه نگاه از بالا، از پایین و روی زمین، از کنار، از دور و از فاصله بسیار نزدیک[4] هم فکر کنید.

 

نقطه دید غیرمعمولی که در این جا انتخاب شده، تصویری جالب و تا حدودی انتزاعی خلق کرده است. [عکس: ronsho]

 

پس زمینه

ممکن است بارها اتفاق افتاده باشد که عکسی گرفته اید و غرق در این که چه عکس فوق العاده ای شده، ناگهان با کمی دقت متوجه می شوید که سوژه شما تاثیرگذاری لازم را ندارد چرا که در میان یک پس زمینه بسیار شلوغ گم شده است. چشم انسان عناصر موجود در صحنه را به بهترین شکل ممکن تشخیص می دهد در حالی که دوربین چنین توانایی ندارد و پیش زمینه و پس زمینه را به صورت «تخت[5]» می بیند. برای حل این مشکل با دقت بیشتری به اطراف نگاه کنید، پس زمینه ای ساده و بدون آشفتگی بیابید و عکس خود را به گونه ای ترکیب بندی کنید که پس زمینه مانع تمرکز بر روی سوژه نشود.

 

پس زمینه ساده در این عکس، به عکاس اطمینان می دهد که تمرکز مخاطب فقط بر روی سوژه خواهد بود.

[عکس: Philipp Naderer]

 

عمق:

از آنجا که عکاسی، رسانه ای دو بعدی است، باید در ترکیب بندی عکس دقت لازم را به خرج داد تا بتوان حس عمق موجود در فضای واقعی را نیز منتقل کرد. با وارد کردن چند سوژه در لایه های مختلف پیش زمینه، میانه و پس زمینه، می توان عمق را ایجاد کرد. تکنیک دیگر در ترکیب بندی عکس برای رسیدن به عمق بهتر استفاده از هم پوشانی است؛ در این حالت شما به عمد بخشی از یک شیء را در یک شیء دیگر نسبتا محو می کنید. چشم انسان به طور طبیعی این لایه ها را تشخیص می دهد و آن ها را از هم جدا می کند و تصویری با عمق بیشتر خلق می کند.

 

با قرار دادن سوژه های جالب در فواصل مختلف از دوربین، عمق صحنه را نشان دهید. [عکس: Jule Berlin]

 

قاب بندی:

جهان اطراف ما پر است از اشیائی که می توانند قاب های طبیعی جذابی باشن؛ درختان، طاق ها و حتی سوراخ ها از این دسته اند. با قرار دادن این قاب ها در اطراف سوژه اصلی، آن‌را از فضای اطراف جدا می کنیم و تاکید بیشتر را بر روی سوژه قرار می دهیم. نتیجه، عکسی خواهد بود که به راحتی نگاه شما را به سمت سوژه اصلی هدایت می کند.

 

در این عکس، تپه های مجاور یک قاب طبیعی ایجاد می کنند تا تکه چوب به نقطه تمرکز عکس تبدیل شود.

[عکس: Sally Crossthwaite]

 

کراپ کردن

بسیار اتفاق می افتد که یک عکس آن تاثیرگذاری لازم را ندارد چرا که سوژه اصلی آنقدر کوچک است که در میان اشیاء اطراف گم شده است. با  کراپ کردن عکس، درست در اطراف سوژه اصلی، «نویز[6]» پس زمینه گرفته می شود و می توان مطمئن بود که نگاه بیننده تنها متوجه سوژه خواهد بود.

 

برای آن که بیننده بر سوژه اصلی تمرکز کند، تمام جزئیات غیرضروری را حذف کنید. [عکس: Hien Nguyen]

 

تکرار و تجربه

در دنیای دیجیتال دیگر نگرانی از بابت کمبود فضا برای ذخیره فایل های عکس و فیلم وجود ندارد، بنابراین می توان از یک صحنه بارها و بارها با ترکیب بندی های متفاوت عکس گرفت؛ می توان ده ها شات[7] گرفت و در فرصت مناسب شات های اضافه را حذف کرد.

 

عکاسی دیجیتال این امکان را فراهم کرده است که از یک صحنه بارها عکس بگیریم تا در نهایت به بهترین شات برسیم. [عکس: Jule Berlin]

 

توجه داشته باشید که ترکیب بندی در عکاسی اساسا علم نیست و این نکات را باید با احتیاط مورد استفاده قرار داد و در کاربرد هیچ کدام زیاده روی نکرد. حتی اگر فکر می کنید در صحنه ای خاص نمی توان آن ها را مورد استفاده قرار داد، به کلی فراموششان کنید.

 

---

[1] Composition

[2] Rule of thirds

[3] Balance

[4] close-up

[5] flat

[6] noise

[7] shot

 

 

منبع: photographymad.com