درس‌نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. پیش از این شش درس از این مجموعه  از نظرتان گذشت...

اشاره: درس‌نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. پیش از این شش درس از این مجموعه  از نظرتان گذشت. درس هفتم  که خود از چندین قسمت تشکیل شده به 'گزارشگری در باره سیاست های علمی' اختصاص دارد. موضوع اولین بخش از درسنامه هفتم این بود که 'چرا باید به سیاست های علمی پرداخت؟'   موضوع  دومین بخش 'سیاست های علمی را بیامورید 'بود. سومین بخش به ' روشهای گزارشگری سیاست های علمی'  و چهارمین بخش به' روشهای مصاحبه در گزارشگری سیاست های علمی 'اختصاص داشت . اکنون در پنجمین و آخرین بخش این درس' تکنیک های نوشتن درباره سیاست های علمی' مورد بررسی قرار گرفته است.

 

***

7.9.1 آغاز کار

گزارشگری درباره سیاست های علمی همانند گزارشگری از یک تحقیق جدید علمی نیست. تحقیقات علمی حداقل برای گزارشگرهای علمی دربردارنده فرآیند مشخص و به نسبت سر راستی است. گزارشگری درباره سیاست ها نیازمند برقراری تعادلی پیچیده بین نظرهای مختلف و نیازمند این است که بین وضعیت کنونی، محتوای سیاست ها و تاثیرات آن ارتباطی برقرار کرد.

در SciDev.Net شکل عمومی داستان های مربوط به سیاست ها به این گونه است که آن سیاست و یکی از تاثیرات مهم آن را در بخش آغازین و لید خود مطرح می‌کند یا یکی از اهداف اصلی آن را تصویر کرده و بعد به ذکر آن سیاست می‌پردازد.

برای مثال به این داستان توجه کنید:

سازمان داروی چین باید مطابق قواعد جدیدی بازی کند

http://www.scidev.net/en/news/china-drugs-agency-must-play-by-new-rules.html

« پکن - چین قوانین جدیدی برای ثبت و مدیریت داروها تصویب کرده است. این قوانین به منظور اصلاح سیستم ناکارآمد قوانین دارویی و حمایت از ابداعات تصویب شده است»

یک سیاست و یا طرح سیاسی اغلب اوقات دارای وجوه گوناگونی است. یک نوشته تنها می‌تواند و باید به یکی از آن موارد که تازه تر و برای مخاطب معنی دار است و یا آنهایی که بیشترین پیامد را به همراه دارند متمرکز شود.

تقریبا همه سیاست ها و قوانین دارای لحنی خشک و حقوقی هستند. به همین دلیل سعی کنید با ارایه توصیفی از خود مساله، راه حل های ممکنی که در این سیاست ها وجود دارد و یا مسایل و نقص هایی که به همراه دارند آنها را از حالت خشک در آورید و جذاب تر کنید.

سبک داستانی که می‌نویسید به موضوع مطالب و محتوای آن بستگی دارد اما همیشه سعی کنید جزییات و مقایسه هایی را وارد متن خود کنید تا داستان های شما زنده تر و موثر تر شوند.

مثالی درباره این نوع مقالات را در مجله جهان شیمی و درباره پیشنهاد تاسیس  وزارت انرژی چین در نشانی زیر بخوانید.

http://www.rsc.org/chemistryworld/News/2007/October/17100701.asp

این مقاله با اشاره به این موضوع آغاز می‌شود که براساس گزارش ها یک وزارت خانه جدید در امور انرژی تشکیل شده است و سپس به توضیح مشکلات موجود در ساختار قوانین و تصمیم گیری در زمینه انرژی در چین می‌پردازد که باعث ضرورت تاسیس یک وزارت خانه جدید شده است. سپس این مقاله مشخص می‌کند که احتمال این‌که این وزارت خانه بتواند مشکلات بخش انرژی چین را حل کند اندک خواهد بود و از سوی گروه های دارای منافع موجود در این زمینه به چالش کشیده خواهد شد.

برای یک گزارش رادیو، تلویزیونی درباره سیاست های علمی، اگرچه گزارشگران از مواد خام اولیه بیشتری نظیر، حالت صورت مصاحبه شونده ها و نمونه های مشابه آن برای جان بخشیدن به داستان خود برخوردارند اما رویکرد روایی مشابه آنچه گفته شد در اینجا هم کارآمد است. این‌که داستان را با توصیفی از مساله آغاز کرده و سپس به راه حل های ممکن که دربردارنده سیاست و مسایل جدید و یا ناکارآمدی های آینده این سیاست جدید بپردازد.

در بسیاری از موارد گزارش های مربوط به سیاست های علمی پایانی قطعی و مشخص را ارایه نمی کنند. معمولا پس از بیان متعادل دیدگاه های مختلف داستان با نقل قولی درباره آینده طرح و یا سوالی درباره کارآمدی آن به پایان می‌رسد.

7.9.2 ساختار بندی نوشته های طولانی تر

اگر می‌خواهید یک فیچر طولانی بنویسید بسیار مهم است که به داستان گویی توجه بیشتری کنید.  این چنین داستان هایی از فضاهای بیشتری برخوردارند و معمولا با فاصله زمانی (حداقل چند روزی) نسبت به انتشار خبر و یا بحث های انجام شده درباره یک سیاست نوشته می‌شوند. این نوشته ها می‌توانند بیشتر بر تاثیرات این سیاست ها (و یا پروژه های مربوط به علم) بپردازند.

در ادامه برخی از توصیه ها برای ساختار بندی یک فیچر خوب درباره سیاست های علمی آمده است ضمن این‌که در درس چهارم نیز می‌توانید اطلاعات عمومی تری درباره مهارت های نوشتن مطالعه کنید.

1.      یک لید نرم اگرچه ضروری نیست، اما اغلب اوقات کارآمد است. یک راهبرد رایج این است که به بیان داستان فردی بپردازید که تحت تاثیر این سیاست ها قرار گرفته و یا به زودی قرار خواهد گرفت.

2.      بعد از آن ضروری است که از توصیف فرد یا عملی که در لید به آن اشاره کرده اید (و احتمالا تا یک یا دو پاراگراف بعدی ادامه پیدا کرده است) به سوی موقعیت عمومی تر پل بزنید. یکی از جمله های رایج برای برقراری چنین ارتباطی است که «گروه فلان، یکی از گروه هایی است که تحت تاثیر سیاست های جدید قرار می‌گیرند و یا در انتظار اجرای این سیاست ها هستند و ....»

3.      بعد از انجام این انتقال لازم است که شرحی از سیاست و یا بحث های مربوط به آن و یا مخالفت های درمقابل آن رابیاورید اما فقط باید به نکات اصلی اشاره کنید و نه همه جزییات.

4.      در ادامه پیش زمینه ها، مسایل کلیدی برای حل و گام های اساسی برای ایجاد و طراحی سیاست های جدید بیان می‌شود.

5.      بعد از این می‌توانید جزییات بیشتری درباره این سیاست یا مناظره و بحث های در اطراف آن با توجه به این موضوعات ارایه دهید.

6.      در مرحله بعدی باید به پیامدهای مثبت و منفی چنین سیاست و یا طرحی اشاره کرد.

7.      استدلال های مخالف و موافق آن سیاست و یا اعتراض هایی که به آن شده است را ارایه کنید یا زمانی که در حال گزارش از سیاستی تازه هستید، درباره نواقص و یا دشواری هایی که در راه اجرای آن قرار دارد صحبت کنید.

8.      در نهایت بار دیگر می‌توانید به سراغ سیاستمداران بروید و به آنها اجازه بدهید توضحات بیشتری داده و یا از خود دفاع کنند.

ساختار فوق قطعا یک الگوی ثابت و خشک نیست. اما به نویسنده های تازه کار کمک می‌کند تا درکی از درام و طرحی که باید آماده شود پیدا کنند.

مثالی در این باره را می‌توانید در مقاله ای از مجله بیوتکنولوژی نیچر درباره ناکارآمدی قانونگذاران دارو در چین در این نشانی بخوانید:

http://www.scidev.net/en/features/chinas-drug-agency-under-scrutiny.html

برای داستان های رادیو، تلویزیونی نیز می‌توان از همین خط روایی استفاده می‌شود و البته از این فرصت نیز استفاده کرد که بسیاری از افرادی که نقش اصلی را در داستان دارند می‌توانند مستقیما با مخاطبان صحبت کنند.

7.9.3 مناقشه ها و پیش زمینه علمی

به طور کلی و به ویژه درپی یک مناقشه و یا رویدادی بزرگ، استفاده از سبک گزارشگری مستقیم مناسب است. چرا که خود مناقشه دربردارنده نقاط بالا و پایین، استدلال های مخالف و تاثیرات کوتاه و بلند مدت است. بسیار مهم است درحالیکه گزارشی در حد ممکن بی طرف را آماده می‌کنید، ریسمان واسطی را برای کل داستان از ابتدا تا انتها در نظر بگیرید و آن را در کل داستان بسط دهید. اغلب اوقات این کار مساله مهمی است که باید آن را حل کنید.

برای مثال، دولت چین برای بازگرداندن ستاره های آکادمیک خود از خارج به چین، پرداخت های اغوا گرانه ای صورت می‌داد. مجله ساینس گزارشی از این موضوع تهیه کرد که نمونه ای از این سبک گزارشگری است و در دل خود فراز و فرودهای طبیعی دارد. این داستان را می‌توانید در این نشانی پیدا کنید:

http://www.scidev.net/en/features/academic-moonlighting-chinas-hunt-for-glory.html

گزارش ها درباره سیاست های علمی لازم نیست به اندازه گزارش هایی که درباره کشفیات علمی نوشته می‌شود دربردارنده اصطلاحات تخصصی باشند، اما این به آن معنی نیست که شما نیازی به  آگاهی از اطلاعات علمی ندارید. بر خلاف سیاست گذاری های عرصه سیاست یا تجارت، سیاست های علمی اغلب اوقات بر مسایلی تمرکز دارند که در حوزه های تحقیقاتی قرار گرفته است. به همین دلیل نگاه کردن به تحقیقات علمی در آن حوزه  برای انجام درست گزارشگری درباره سیاست های علمی لازم است. بر خلاف داستان های علمی، در این مورد لازم است تا پیش زمینه های آکادمیک به طور عمومی تری شرح داده شود.

برای مثال به گزارشی نگاه کنید که در آن آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا استفاده از نوعی ماده شیمایی را تایید کرد که دانشمندان گمان می‌کردند خطرناک است.

http://www.rsc.org/chemistryworld/News/2007/October/10100702.asp

با ادیتورهای خود با دقت این موضوع را بررسی کنید که مناظره ها درباره برخی از سیاست های خاص از نظر سیاسی خطرناک و پر ریسک یا چالش برانگیز نباشد. ادیتورها معمولا درک بهتری از این موضوعات نسبت به گزارشگران دارند. هر وقت احساس نیاز کردید نقل قولی که حساس است را با مصاحبه شونده ها بررسی کنید. برخلاف داستان های در مورد علم، برخی از نقل قول ها بر علیه برخی از سیاست های خاص می‌تواند عواقب ناگواری برای گوینده آن نظر به همراه داشته باشد. اگر دیدید آنها از بیان اولیه خود ناراضی هستند به آنها کمک کنید تا همان اطلاعات را به زبانی نرم تر و یا روشی پنهان تر ارایه کنند.

با همین حساسیت خود را آماده کنید که تغییرات بزرگ و یا بازبینی جدی و اساسی در مقاله خود انجام دهید. بهترین راه برای پایان داستان این است که قبل از مهلت تحویل آن را تمام کنید تا فرصت کافی برای اعمال تغییرات، مرور اطلاعات، و متعادل کردن بخش های حساس داستان داشته باشید.