- ترجمه وحید رضا نعیمی
- 1393-03-31 07:51:00
- کد مطلب : 3734
عجیب به نظر میرسد که صفت خارجی با گزارشهایی درباره رویدادهایی مرتبط شده است که فرای مرزهای ملی رخ میدهد اما قرابت فرهنگی، جغرافیایی یا کارکردی با مخاطبان دارد؛ ویژگیهایی که عوامل تعیینکننده اصلی رخدادهایی است که در اخبار خارجی پوشش داده میشود.
عجیب به نظر میرسد که صفت خارجی با گزارشهایی درباره رویدادهایی مرتبط شده است که فرای مرزهای ملی رخ میدهد اما قرابت فرهنگی، جغرافیایی یا کارکردی با مخاطبان دارد - ویژگیهایی که عوامل تعیینکننده اصلی رخدادهایی است که در اخبار خارجی پوشش داده میشود. سی ان ان نخستین شبکه خبری جهانی از این صفت سنتی دست شست و کلمهای را که متضمن بار معنایی کمتری است، سر زبانها انداخت یعنی بینالمللی. تد ترنر که قابلیتهای فناوریهای ماهوارهای را برای ایجاد پیوندهای جهانی پیشبینی میکرد، در سال 1980 سی ان ان را راه اندازی کرد. وی که از تعارض میان پیوند متقابل و آشنایی آگاه بود، این امر را روشن کرد که سیاست شبکه پرهیز کردن از کلمه خارجی است، زیرا این کلمه متضمن 'چیزی ناآشنا' است.
با وجودی که مفهوم 'اخبار خارجی/بینالمللی' کاملاً مبهم شده است، دیدگاه سنتی این است که این مفهوم به اخبار 'سختی' درباره رویدادهای سیاسی و اقتصادی اطلاق میشود که در خارج اتفاق میافتد. مثلا جیمز اف هاج روزنامهنگار کهنهکار و سردبیر فعلی نشریه فارین افرز میگوید که پوشش خبری مرگ شاهزاده دایانا خبر خارجی نبود. هاج مدعی است: 'ماده اولیه روزانه اخبار خارجی متشکل از رویدادهای سیاسی و اقتصادی است که مسائل مربوط به سیاستگزاری را مطرح میکند و دولتها و افراد را وادار به انتخاب کردن میکند.' تمایز جدی میان اخبار و سرگرمی از بین رفته است، اما دیدگاه هاج همچنان مبین دیدگاه متعارف است.
'اخبار خارجی' مقولهای است که تولیدکنندگان برنامههای خبری از آن استفاده میکنند تا گزارشها را در نقاط از پیشتعیینشده در نشریات و برنامههای رادیو و تلویزیونی خود قرار دهند. از این رو، آنچه به عنوان این نوع خبر به شمار میرود، به آنچه در مغز تولیدکنندگان است، بستگی دارد - نه در مغز مخاطبان. در چارچوب یک نظرسنجی موسسه پیو از 218 سردبیر مسئول انتخاب اخباری که در نشریات بزرگ (دارای تیراژ 30 هزار نسخه به بالا) آمریکا درج میشود، خواسته شد که 'اخبار بینالمللی' را تعریف کنند. یافته مطالعه این بود: از هر 10 نفر سردبیر خبری 7 نفری این عبارت را با الفاظی مانند 'رویدادهای خارج از ایالات متحده'، 'اخباری که خارج از مرزهای ما رخ میدهد'، 'اخبار فوری از سراسر جهان'، و 'اخبار از هر کشوری به جز ایالات متحده' تعریف کردند. از هر 6 نفر سردبیر، فقط یک نفر تعریفی نزدیک به آنچه ما اخبار بینالمللی میخوانیم، ارائه کردند: آنان این اخبار را ' گزارشهای بینالمللی تعریف کردند که تأثیری بر ایالات متحده دارد' و ' رویداد یا موضوعی که جای دیگری رخ میدهد اما دارای تأثیر داخلی است.'
استیون بی کرافتس دانشپژوه با تیزبینی استدلال میکند که در تحقیقات مربوط به ارتباطات، مفهوم 'کشور ' در مقام نقطه ارجاع اساسی است که دیگر ساختارها و فرایندها در ارتباط با آن به عنوان محلی، بینالمللی یا جهانی تعریف میشود.' میتوان با بسط دادن دیدگاه وی به اخبار، متوجه شد که دولت ملت نقطه ارجاع در تعریف اخبار خارجی است. اما در چند سال گذشته، فناوریهای جدید این امکان را به شهروندان عادی و سازمانهای خبری نسبتاً کوچک مانند الجزیره داده است که اخبار را برای مخاطبان گروهی که در چندین کشور هستند، جمعآوری، تولید و توزیع کند. جغرافیای این مخاطبان نه بر پایه مرزهای ملی که بر پایه مرزهای مربوط به قومیت (مثلاً 30 میلیون کردی که جامعه هدف مد تی وی است)، قرابت (مثلاً 11 میلیون عضو فرقه احمدیه که جامعه هدف تلویزیون اسلامی احمدی اینترنشنال هستند) یا علایق (مثلا امور مالی، گرم شدن آب و هوای جهان یا حقوق بشر) است.
جهانی شدن به طور غیر رسمی خطوط میان بسیاری از کشورها و تمایز متعارف بین اخبار 'خارجی' و 'محلی' را مبهم کرده است. گلن گازو سردبیر سابق نشریه دنور پست استدلال میکند که از آنجایی که 'تعریف اخبار محلی تغییر کرده است'، نشریات منطقهای باید گزارشهای بینالمللی را پوشش دهند. گازو میگوید: 'در حالی که ماجراهای زیادی در شهرهای آمریکا به شکل جداییناپذیری با رویدادهای افغانستان، عراق یا مکزیک پیوند یافته است، احاطه پیدا کردن بر اخبار محلی دشوارتر و جمعآوری آن پرهزینهتر شده است. اما بدون تعهد برای درست انجام دادن آن، اخبار محلی بیمحتواتر میشوند و خوانندگان راحتتر از آن صرف نظر میکنند.' برای ما، شاید بهتر باشد رویدادهای محلی که 'پیوند جداییناپذیری' با نقاطی فراتر از مرزهای ملی دارند، فراملیتی خوانده شوند.
سایر مفسران بر این اعتقادند که آنچه تغییر کرده است، ماهیت اخبار خارجی است. ویلیام پاورز ستوننویس رسانهها میگوید که 'اخبار خارجی این روزها به وفور در اختیار همگان است به خصوص در اینترنت، اما این اخبار، نوع متفاوتی از اخبار خارجی است. در قدیم، اخبار خارجی نوعی حالت فوریت داشت که محصول جنگ سرد و محدودیتهای فناوری بود، اما این اخبار خارجی پراکنده، چندلایه، گسترده، بینظم و به طور وحشتناکی پیچیده است ... مانند خود جهان.'
ابتکارهای خبری در رسانههای غالب نشان میدهد که نوعی بیهمتا و متفاوت از اخبار ظهور کرده است. گویاترین نمونه آن صفحه موسوم به 'گذر از مرزها' در نشریه سینسیناتی اینکوایرر است، اما تلاشهای بسیار دیگری در جریان است تا شهروندان عادی را از ارتباط رخدادهای فراملیتی با زندگی روزمره خود آگاه کند. سایت انجمن سردبیران نشریات آمریکا سندی با عنوان 'آشنا شدن با جهان' دارد که دارای لینک گزارشهایی است که فرد را با بهترین روشهای آنچه میتوان خبرسازی فراملیتی خواند، آشنا میکند. همان طور که در ادامه بحث میکنیم، رسانههایی که مهاجران جامعه هدفشان است، همواره توجه ویژهای به اخیار فراملیتی کردهاند. مثلاً در رسانههای مختص مهاجران با اخبار مربوط به موطن مخاطبان - که اخبار فراملیتی برای مخاطبشان محسوب میشود - به شکل متفاوتی نسبت به اخبار دیگر کشورها برخورد میشود.