روزنامه‌نگاری علمی در جهان سابقه‌ای بس طولانی دارد. این سابقه طولانی که با تغییر و تحولات بسیار در روند انتشار این نشریات همراه بوده است سرشار از نکته‌ها و درس‌ها برای روزنامه‌نگاری علمی نوپای کشور است. با چنین هدفی مدرسه همشهری با همت و تلاش همکار و پژوشگر ارزنده پوریا ناظمی - که خود از روزنامه‌نگاران علمی پرسابقه و فعال است. تلاش کرده است طی مجموعه مقالاتی به معرفی مجلات علمی معتبر جهان بپردازد.

اشاره: روزنامه‌نگاری علمی در جهان سابقه‌ای بس طولانی دارد. این سابقه طولانی که با تغییر و تحولات بسیار در روند انتشار این نشریات همراه بوده است سرشار از نکته‌ها و درس‌ها برای روزنامه‌نگاری علمی نوپای کشور است. با چنین هدفی مدرسه همشهری با همت و تلاش همکار و پژوشگر ارزنده پوریا ناظمی - که خود از روزنامه‌نگاران علمی پرسابقه و فعال است. تلاش کرده است طی مجموعه مقالاتی به معرفی مجلات علمی معتبر جهان بپردازد. اولین شماره از این مجموعه به معرفی مجله 'پاپیولارساین' اختصاص داشت و اکنون در دومین مقاله، مجله 'وایرد (Wired)' معرفی شده است.

***

مجله وایرد، یکی از مجلات موثر و چشمگیر انگلیسی‌زبان است. مجله‌ای که اگرچه به‌طور مستقیم ماموریت خود را توضیح درباره علم قرار نداده است اما سعی می‌کند تاثیرات علوم و فناوری را بر زندگی انسان‌های این زمانه بررسی کند. مجله وایرد، ماموریت خود را بررسی تاثیرات فناوری بر فرهنگ، سیاست و اقتصاد قرار داده است.

این مجله با شمارگانی بیش از 850 هزار نسخه به‌صورت ماهانه و در دو قالب چاپی و دیجیتال منتشر می‌شود. البته نسخه‌های  ویژه انگلستان، ایتالیا، آلمان و ژاپن و همچنین ویژه‌نامه‌های موردی نیز در کنار نسخه اصلی منتشر می‌شود. ضمن اینکه وب‌سایت خبری این مجله به نام وایرد نیوز، از ابتدای تاسیس تاکنون با مدیریت مستقل در حال فعالیت بوده است و از گروه سردبیری خود بهره می‌برد.

مجله وایرد در سال 1993 انتشار خود را آغاز کرد و یکی از نشریات زیرمجموعه شرکت رسانه‌ای عظیم «کنده نست»یاConde Nast است. شرکت انتشاراتی عظیمی که در سال 1909 تاسیس شده و ناشر مجلات متعدد و معروفی ازجمله ونتی‌فیر، نیویورکر، ووگ، دابلیو، جی‌کیو و بون‌اپتی است.

لوییس روزتو و جین مت‌کالف موسسان این مجله بودند. این مجله که خود را وامدار ایده‌های مارشال مک‌لوهان نظریه‌پرداز ارتباطات کانادایی می‌دانست، نقش خود در دنیای رسانه را به‌عنوان رولینگ استون مجلات معرفی می‌کرد و قصد داشت بتواند همانند این مجله مخاطب گسترده‌ای را با تمرکز بر آینده فناوری جمع کند و در این راه موفق هم بود.

انتشار این مجله تمام‌رنگی با استقبال بسیار زیادی مواجه شد و چندین جایزه رسانه‌ای را به خود اختصاص داد و به نشریه‌ای مرجع بدل شد. برخی از واژه‌هایی که گزارشگران وایرد برای توصیف رویدادهای فناوری ساختند به لغات رایجی در زبان عمومی و فناوری بدل شد که معروف‌ترین آن واژه جمع سپاری یا کراودسورسینگ بود.

در سال 2001 کریس اندرسون سردبیری وایرد را بر عهده گرفت و موفق شد این نشریه را از دورانی که به حباب دات کام معروف شده بود به‌سلامت عبور دهد. تحت رهبری اندرسون مجله سعی کرد رویدادهای عام‌تر و جریان اصلی خبر را نیز موردتوجه قرار دهد و از زاویه ویژه خود به آن‌ها نگاه کند. این دوره را عصر اندرسون در مجله وایرد می‌نامند. اندرسون که تا سال 2012 سردبیری وایرد را بر عهده داشت پیش‌تر به مدت 7 سال با مجله اکونومیست همکاری می‌کرد. مجموعه مقالاتی که او با عنوان لانگ تیل، در وایرد نوشت بعدها با توسعه بیشتری به کتاب بدل شد و به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های غیرداستانی فهرست نیویورک‌تایمز بدل شد. در این مجموعه او به روند رشد صنایعی می‌پرداخت که تقاضای کمتری دارند و اینکه چطور ممکن است برخی ازاین محصولات در رقابت طولانی‌مدت موفق باشند.

در سال 2012 اسکات دادیچ جایگزین اندرسون شد. او پیش‌تر مدیریت خلاقانه مجموعه وایرد را بر عهده داشت و به دلیل توسعه اپلیکیشن مجله برای پلت فرم ای پد در سال 2010 مورد تقدیر قرار گرفته بود. البته در این مدت در برخی از شماره‌های وایرد از سردبیرهای میهمان برای برخی از ویژه‌نامه‌های خود دعوت به همکاری کرده بود و برای مثال دریکی از شماره‌های اخیر خود از بیل گیتس برای سردبیری یک شماره دعوت کرده بود. شماره‌ای که در آن تعداد زیادی از چهره‌های دنیای فناوری و سیاست ازجمله بیل کلینتون در کنار هم جمع شدند و مجموعه بی‌نظیری را از چشم‌انداز آینده فناوری و آینده‌نگری تهیه کردند.

مجله وایرد یکی از پیشگامان در ارایه چشم اندازهای آینده‌نگرانه در زمینه‌ی فناوری و تاثیر آن بر زندگی ما بوده است. یکی از ویژه‌نامه‌های این مجله  به داستان درحال‌توسعه منابع باز اشاره دارد و در آن به این مساله پرداخته می‌شود که چطور منابع باز در حال تبدیل‌شدن به رویکردی در جامعه است و قدم از دنیای طراحی نرم‌افزارها بیرون نهاده است. این موضوع چند سال بعد به تِم اصلی کنفرانس تِد بدل شد.

اعتبار این مجله از یک‌سو و استفاده از روزنامه‌نگاران باسابقه و پژوهشگر از سوی دیگر باعث شده است تا برخی از گزارش‌های دست‌اول و بی‌نظیر در این مجله منتشر شود. یکی از آخرین نمونه‌های آن مصاحبه اختصاصی این مجله با ادوارد اسنودن، افشا کننده اطلاعات محرمانه آژانس ملی امنیت آمریکا NSA بود. گروه مجله، مدت‌های طولانی در تلاش برای انجام این مصاحبه بودند و درنهایت موفق شدند با او در مسکو ملاقات کنند.

یکی از ویژگی‌های بارز این مجله غیر از محتوای جذاب ولی دقیق آن، گرافیک بی‌نظیر و خلاقانه‌ای است که استفاده می‌کند. طراحی ویژه و ساختار شکنانه این مجله عملا هر بار متناسب با موضوع تغییر می‌کند و گاه طراحان مجله، سعی می‌کنند داستانی طولانی و سالانه را در طراحی جلدهای شماره‌های متعدد خود دنبال کنند.طراحی‌های این مجله، استفاده از متن‌های شکسته، استفاده از فضاهای گرافیکی و استفاده به‌جا از داده نگاری‌های بی‌نظیر باعث شده است تا این مجله به یکی از آثار الهام‌بخش در حوزه گرافیک و نشر بدل شود.

مجله وایرد نمونه‌ای است از اینکه چطور می‌توان موضوعات علمی، فناوری و دقیق را به زبانی قابل‌فهم و چشمگیر و پرمخاطب عرضه کرد و انتظار داشت مخاطب آن را دنبال کند.