کتاب ' همگرایی رسانه‌ای' از آرتور لوگمایر و دال زوتو، گرچه اولین کار در این حوزه نیست اما شاید بتوان گفت کامل ترین کار محسوب می شود. در این کتاب دوجلدی نویسندگان تلاش کرده اند تا به تمامی جنبه های همگرایی رسانه‌ای به طور مشروح بپردازند و همه دغدغه های این حوزه را پوشش دهند و این مزیت کتاب در مقابل کارهای مشایه محسوب می شود.

کتاب ' همگرایی رسانه‌ای' از آرتور لوگمایر و دال زوتو، گرچه اولین کار در این حوزه نیست اما شاید بتوان گفت کامل ترین کار محسوب می شود. در این کتاب دوجلدی نویسندگان تلاش کرده اند تا به تمامی جنبه های همگرایی رسانه‌ای به طور مشروح بپردازند و همه دغدغه های این حوزه را پوشش دهند و این مزیت کتاب در مقابل کارهای مشایه محسوب می شود.
نویسندگان معتقدند، عواملی مانند دیجیتالی شدن، قانون زدایی و تغییرات در ذائقه مخاطب، فرایند همگرایی رسانه ای را شتاب می بخشد. بسته به تاثیر هر کدام از این عوامل- حتی اگر این عوامل تکمیل کننده یکدیگر باشند و مسیر تکاملی یکسانی را طی کنند- نوع متفاوتی از همگرایی ممکن است رخ دهد.در واقع همگرایی رسانه ای، نتیجه همگرایی تکنولوژیک و نیاز شرکت های رسانه ای برای دستیابی به اقتصادی با ویژگی صرفه تولید به مقیاس[1] بوده است. آنچه تاکنون شاهد بوده ایم، همگرایی تکنولوژیک باعث تکه تکه شدن رسانه ها و مخاطب-مشتری شده است. اما در نهایت، همگرایی تکنولوژیک و همگرایی صنعت باعث همگرایی اجتماعی در سطح مخاطب -مشتری و همگرایی فرایندی در سطح سازمان های رسانه ای خواهد شد.

نویسندگان کتاب اذعان دارند، برای مدیریت موفق فرایند همگرایی در رسانه ها، نه فقط همگرایی تکنولوژیک و یا حتی جنبه های اقتصادی همگرایی، بلکه نیاز است که منابع انسانی و توسعه سازمان ها و همچنین مخاطب-مشتری نیز مورد محاسبه قرار گیرند. بر همین اساس، نویسندگان تلاش دارند به همه چهار سطح همگرایی رسانه ای: تکنولوژیک، صنعت، مخاطب-مشتری و سطح سازمانی بپردازند.

جلد اول

جلد اول از این کتاب، به درستی با مفهوم چند وجهی همگرایی رسانه ای کار خود را شروع کرده است. بخش اول کتاب، بیش از همه مفهوم سازی همگرایی رسانه ای را مد نظر دارد. در فصل اول از این بخش که توسط دال زوتو و لوگمایر[2](ادیتورهای اصلی کتاب) نوشته شده، با نگاهی نزدیک بینانه به مفهوم همگرایی رسانه ای آغاز می شود و با ارائه همزمان دیدگاه های متفاوت به این مفهوم فصل را پیش می برد. به منظور تحلیل تاثیرات همگرایی رسانه ای بر صنعت رسانه، نویسندگان، به ارائه راه حل هایی برای چالش هایی که همگرایی برای صنعت رسانه ایجاد کرده است می پردازند.

در فصل دوم، فوررو و همکارانش [3] مطرح می کنند که با همگرایی،هم به عنوان یک مفهوم انتزاعی و هم به عنوان یک پدیده عملی در صنعت رسانه برخورد شده است. آنها اعلام می کنند چیزی که خطر آفرین است این است که یک مفهوم سازی واگرا در ادبیات این حوزه مشاهده می شود و لازم است یک تعریف عملیاتی یکسان در این حوزه صورت گیرد.

فصل سوم به قلم ماریا مونتپی[4]، سیر تکاملی همگرایی رسانه ها از قدم اول که همگرایی تکنولوژیک بود تا قدم دوم که تسریع کننده تغییرات صنعت رسانه بوده را مورد تحلیل قرار داده است. او از طریق ارائه شواهدی مبنی بر ظهور ابزار همگرایی نشان می دهد چطور همگرایی رسانه‌ای ارتباطات اجتماعی و تجریه مصرف رسانه ها را تسریع کرده است. او معتقد است تاثیرات همگرایی در صنعت رسانه از قالب رسانه آغاز و به نوع ارتباطات کاربران منجر شده است. 

شانتنو دی [5]در چهارمین فصل و آخرین فصل از این بخش،به دیدگاه های سیاستگذارانه در مورد همگرایی می پردازد.او با برجسته کردن اینکه همگرایی رسانه ای لزوما منجر به همگرایی قدرت نمی شود، معتقد است قدرت اقتصادی به لحاظ تمرکز مالکیت رسانه ای لزوما به قدرت فرهنگی ختم نمی شود. او ادعا می کند که معماری و ساختار اینترنت اجازه می دهد تا قدرت های واگرا در این حوزه شکل بگیرد و یک سیاستگذاری مالکیت عمومی در زیرساخت شبکه را پیشنهاد می کند که مفاهیمی مانند دسترسی به رسانه ها و آزادی بیان را بیش از پیش تقویت کند.

این جلد از کتاب،بر سه قالب[6] رسانه ای چاپ،پخش رادیو-تلویزیونی و رسانه های اجتماعی تمرکز می کند که در سه بخش بعدی و در قالب فواصل مختلف به آن می پردازد. بخش دوم کتاب، تمرکز بر چالش هایی که همگرایی رسانه ای در حوزه صنعت چاپ بوجود آورده است؛ بخش سوم، تاثیر همگرایی بر پخش رادیو-تلویزیونی؛ و چهارمین بخش، به تاثیر همگرایی رسانه ای بر رسانه های اجتماعی که درواقع زاییده پدیده همگرایی هستند را مد نظردارد.
کریستین ولبروک[7] استدلال می کند که پدیده همگرایی مانع از شکل گیری رسانه های چاپی پرمخاطب شده است و اجازه نمی دهد که این رسانه ها عملکرد اجتماعی خود(اگاهی بخشی)را مانند قبل در جوامع دموکراتیک انجام دهند.او پیشنهاد می کند که رسانه های چاپی خدمت عمومی باید فعالیت آنلاین خود را گسترش دهند تا بتوانند در این فضای رقابتی باقی بمانند. در همین راستا، در فصل دیگری از این بخش،سیرید [8]با بحث درباره مفاهیم همگرایی و تاثیر آن در منابع انسانی و شرایط کار روزنامه ها، معتقد است مهارتهای همگرایی در حال ظهور، خودمختاری حرفه ای و استقلال عملکرد روزنامه نگاران را کاهش می دهد.

بخش سوم بر همگرایی و تاثیرات آن بر پخش رادیو-تلویزیونی متمرکز است.به طور خاص متیوسی[9]در فصل اول از این بخش، حقوق مالکیت فکری تلویزیون دیجیتال اتحادیه اروپا و تاثیر پذیری آن از پدیده همگرایی را مورد بحث قرار می دهد. او نشان می دهد که چگونه استراتژی های ثبت حق بهره برداری از پخش و کنترل حقوقی آن تبدیل به عنصری مرکزی برای رقابت در پخش رادیو-تلویزیونی همگرا شده است.

وجه نوظهور رسانه های اجتماعی که حاصل پدیده همگرایی است، موضوع بخش چهارم کتاب است. در اولین فصل از این بخش، ویلی و همکارانش [10]در مورد تکنولوژی رسانه های اجتماعی که اجازه حضور فعال کاربر در این رسانه ها را می دهد، بحث می کنند. اینکه چگونه همگرایی رسانه ای کاربر را قادر می سازد، محتوای خبری را در شبکه های اجتماعی منتشر سازد. مطالعه آنها متمرکز برتجزیه و تحلیل 15 رسانه خبری در هفت کشور مختلف بوده که میزان خبرهای کاربر ساخته را مورد نظر قرار داده اند. در همین مسیر، دو و همکارانش [11]در فصلی دیگر، امکان استفاده از شبکه های مختلف رسانه های اجتماعی را برای ایجادجریان رسانه ای اجتماعی -تعاملی بررسی می کنند.

جلد دوم

در حالی که اولین جلد از کتاب بیش از همه به همگرایی تکنولوژیک و تاثیر آن بر قالب های مختلف رسانه ای می پردازد، جلد دوم کتاب، مسائلی که همگرایی در اقتصاد و بازار رسانه ایجاد کرده است و تاثیر آن بر گرایشات مخاطب-مشتری می پردازد. بخش اول از جلد دوم کتاب، تاثیر همگرایی بر سازمان های رسانه ای و بازار رسانه را بررسی می کند. بعد از مقدماتی که لوگ مایر و دال زوتو(ادیتورهای اصلی کتاب) در این جلد نیز در رابطه با همگرایی بیان می کنند. دردومین مقاله از بخش اول جرسون[12] توانمندی اثرات همگرایی رسانه ها برای طراحی فرایند های هوشمند و ایجاد سازمان های تعاملی رسانه ای را بررسی می کند. جرجیاس [13]در فصل بعدی با در نظر گرفتن مسئله مهم مشارکت کارکنان در طراحی و عرضه محصولات رسانه ای،مشکل عدم تفاهم مدیران در رابطه بامشارکت کارکنان در فرآیندهای همگرای سازمانی رابرجسته می کند.

کارماسین و همکاران[14] در فصول بعدی استدلال می کنند که با ظهور همگرایی رسانه ای، صنعت رسانه نیازمند توسعه مدل های جدید کسب و کار است و پیشنهادات خود را در این خصوص ارائه می کند. ووکانوویک [15]این بخش را با تجزیه و تحلیل این مسئله که چگونه همگرایی رسانه ای می تواند فرصت کسب و کارهای موفق را ایجاد کند، به پایان می رساند.

بخش دوم از این جلد، عمدتا درمورد همگرایی و تاثیر آن بر فعالیت های مرتبط با تولید محصول رسانه ای است. مشارکت نظری که دنوارد[16] در فصل اول از این بخش ایجاد می کند، این نکته است که چگونه همگرایی، رسانه ها را قادر به تولید محصول می سازد. وی با تجزیه و تحلیل مراحل طراحی و تولید فیلم در سوئد، به انواع مختلف همگرایی صنعتی، تکنولوژیکی، فرهنگی و اجتماعی و مسائل ایجاد شده در فرایند تولید نزدیک می شود.

بخش سوم، بر دیدگاه ها و تجربه های کاربر از همگرایی تمرکز کرده است. فلوری [17]این بخش را با تحقیقی در مورد رویکرد مخاطب- مشتری به همگرایی تکنولوژیک تلفن همراه و تلویزیون شروع می کند که چگونه در جوامع توسعه یافته تجربه می شود. او به بررسی رویکردهای فعلی مخاطب در دانمارک و ژاپن می پردازد و رویکردهای آینده کاربر به همگرایی رسانه ای را شناسایی می کند.

آخرین اما نه کم اهمیت ترین، بخش از این جلد، بخش چهارم است که مقالات متعددی درباره روند همگرایی رسانه ها و آینده کسب و کارهایی که بیش از همه از این تکنولوژی بهره مند می شوند را، ارائه می دهد. گروبر[18] در فصل اول از این بخش،به مفهوم سازی چگونگی طراحی مدل های کسب و کاربرای ارائه اطلاعات و داده های همگرا از منابع مختلف و ایجاد ارزش برای شرکت می پردازد. با تجزیه و تحلیل تئوری های موجود در حوزه همگرایی رسانه ای، وان و همکارانش[19]به ارائه مدلی همگرا از کسب و کار برای اهداف تبلیغاتی می پردازند.

همانگونه که ادیتورهای اصلی کتاب آغازگر فصول بودند، در فصل آخر نیز با تمرکز بر این نکته که همه چیز در همگرایی تعریف نمی شود و همکاری و تعامل مفاهیم همگرایی و واگرایی است که می تواند برای صنعت رسانه مفید واقع شود، کتاب را به پایان می برند.

این کتاب، با یک مرور کلی از مهم ترین مسائل و همچنین رویکردهای موجود در همگرایی رسانه ای، مسیری ارزشمند را در حوزه همگرایی رسانه ها برای محققان، کارشناسان و علاقه مندان فراهم می کند. این کتاب نه تنها به بحث در مورد علل و اثرات روند تکاملی همگرایی رسانه ها می پردازدبلکه با برجسته کردن روند کلی تحقیقات، شکاف های تحقیقاتی موجود در زمینه همگرایی رسانه ها را ارائه می کند. از این جهت مطالعه این کتاب به محققان و دانشجویان علاقه مند به حوزه همگرایی رسانه ای توصیه می شود.

مشخصات کتاب:

Media convergence handbook (Vol 1. Vol 2)

Edited by: ArturLugmayr and Cinzia Dal Zotto

London, Springer, 2016, 430 pp(vol 1) , 468(vol 2) pp

---

[1]- economics of scale

[2]Cinzia Dal Zotto and ArturLugmayr

[3]Arango-Forero, Roncallo-Dow and Uribe-Jongbloed

[4]Marie-Jose Montpetit

[5]Shantanu Dey

[6]platform

[7]Christian Wellbrock

[8]Spyridou and Veglis

[9]Matteucci

[10]Villi,Matikainen and Khaldarova

[11]Duh, Meznaric and Korosak

[12]Gershon

[13]Georgiades

[14]Karmasin, Diehl andKoinig

[15]Vukanovic

[16]Denward

[17]Alexandre Fleury

[18]Grublbauer

[19]Svahn, Wahlund, Denward, Rademaker