یکی از راه‌های شناخت اخبار جعلی و نادرست، جستجوی اطلاعات مربوط به آنها در پایگاه‌های «واقعیت‌سنج» است. این پایگاه‌ها با استفاده از کارشناسان حوزه‌های مختلف، به بررسی ابعاد یک خبر و تایید صحت یا رد آن می‌پردازند. اما آنچه در این رابطه مهم است، چگونگی روش این سنجش و همچنین جامعه‎ی مورد مطالعه‌ی آن است...

مقدمه:

یکی از راه‌های شناخت اخبار جعلی و نادرست، جستجوی اطلاعات مربوط به آنها در پایگاه‌های «واقعیت‌سنج» است. این پایگاه‌ها با استفاده از کارشناسان حوزه‌های مختلف، به بررسی ابعاد یک خبر و تایید صحت یا رد آن می‌پردازند. . اما آنچه در این رابطه مهم است، چگونگی روش این سنجش و همچنین جامعه‎ی مورد مطالعه‌ی آن است.  در ادامه ترجمه و تلخیص مقاله‌ای با همین موضوع و همچنین بررسی یکی از رویدادهای «واقعیت سنجی» در آفریقا آمده است.

***

آیا چیزی عجیب در مورد بررسی واقعیت (واقعیت سنجی) وجود دارد؟

بسیاری از تحقیقات درباره‌ی مبارزه با اطلاعات نادرست با استفاده از «واقعیت سنجی» در کشورهایی در آمریکای شمالی، اروپا و استرالیا انجام شده است. اما آیا محققان با اتکای بیش از حد به کشورهای غربی، تحصیل کرده، صنعتی و ثروتمند، ادعاهایشان در مورد «واقعیت سنجی» در سایر کشورها قابل قبول نیست؟!

دو محقق، «اتان پورتر» از دانشکده رسانه و روابط عمومی دانشگاه جورج واشنگتن و «توماس جی وود» از گروه علوم سیاسی دانشگاه ایالتی اوهایو، به تحقیق درباره‌ی این موضوع پرداختند.

آنها در مطالعه‌ی خود، نحوه‌ی آزمایش همزمان «واقعیت سنجی» را در چهار کشور (آرژانتین، آفریقای جنوبی، نیجریه و انگلستان) که 'از لحاظ آموزشی، اقتصادی و نژادی با یکدیگر تفاوت زیادی دارند' بیان کردند تا ببینند «واقعیت سنجی» در کاهش باورهای غلط تاثیر داشته است یا خیر.

آنها بیست و دو اظهارنظر متفاوت، از جمله دو ادعای غلط در مورد «از بین روفتن ویروس کووید 19 با آب نمک» و «سرمایش جهانی» را به گروه‌های متمایز شرکت‌کنندگان در هر چهار کشور ارائه دادند.

آنچه از این آزمایش به دست آمد، تا حد زیادی امیدوار کننده بود:

- بررسی‌های «واقعیت سنجی» موثر بود. شرکت‌کنندگانی که به دنبال اطلاعات نادرست، اظهارات «واقعیت‌سنجی» را دریافت کردند، «دستاوردهای قابل توجهی در دقت واقعی» در کشورهای مختلف نشان دادند. به طور متوسط، «واقعیت سنجی»، دقت واقعی را 0.6 نمره در مقیاس 5 درجه‌ای افزایش داد.

- نتایج نیز بادوام بود. بیش از دو هفته پس از اینکه شرکت‌کنندگان با نتایج «واقعیت سنجی» مواجه شدند، حداقل برخی از تأثیرات این مواجه هنوز در اطلاعات آن‌ها قابل تشخیص بود.

- پس از انجام آزمایش، قرار گرفتن شرکت کنندگان در معرض اطلاعات نادرست، موجب کاهش «دقت واقعی» آن‍ها نشد (فقط 0.07 در همان مقیاس 5 درجه‌ای). با این حال، نویسندگان به این نکته نیز اشاره کردند که نتایج آنها به احتمال زیاد همه‌ی ابعاد آثار اطلاعات غلط بر روی عقیده‌ی شرکت‌کنندگان را منعکس نمی‌کند، برای مثال مواردی که به صورت طبیعی با اطلاعات نادرست همراهی می‌کند و منبعی که شرکت کننده می‌شناسد، در این تحقیق بررسی نشده است.

- اگرچه این مطالعه نشان داد که «واقعیت سنجی» بیش از آنکه اطلاعات غلط آن را تضعیف کند، دقت را بهبود می‌بخشد، محققان خاطرنشان کردند که تأثیر اطلاعات غلط درباره‌ی کووید 19، از تمامی مواردی که تا به حال مطالعه کرده بودند، بیشتر بوده است.

- در این گزارش آمده است: «آنچه از اهمیت ویژه‌ای در حال حاضر برخوردار است این است که اطلاعات غلط در مورد کووید 19، باعث کاهش دقت عموم، در مورد این ویروس در سه کشور از چهار کشور شده است. (انگلستان استثنا بود.)

این یافته اخیر تنها یکی از دلایلی است که بزرگترین «بررسی کنندگان واقعیت» در آفریقا را برآن داشت تا بر مبارزه با اطلاعات غلط در مورد ویروس کووید 19 در کشورهای خود متمرکز شوند.

در همین راستا، در رویدای که از سوی ''Code For Africa (موسسه‌ی سنجش واقعیت در آفریقا)، با همین موضوع برگزار شد، کارشناسانی از موسسات «واقعیت سنج» همچون ''Ann Ngengere از 'Viral Facts'، 'Rabiu Alhassan' از 'GhanaFac't و 'Rose Lukalo-Owino' و 'Enock Nyariki' از PesaCheck'' در مورد چالش‌های جدی - و درس‌هایی که تاکنون آموخته‌اند- صحبت کردند. کتی ایمانی، ناظر این رویداد و ویراستار 'PesaCheck'، در این رویداد تاکید کرد که ابهامات پیرامون ویروس ممکن است ما را بیشتر به باورهای نادرست در این موضوع سوق دهد.

ایمانی گفت: 'ما مشاهده کردیم که دولت‌ها، مقامات و افراد تأثیرگذار، اطلاعات متضاد و حتی غلط ارائه می‌دهند حتی گاهی اوقات باورهای عجیب و یا ادعاهای عجیب و غریب را به اشتراک می‌گذارند. در واقع، همانطور که در مورد چیزهای اسرار آمیز صادق است، عموما ما تمایل داریم خلاء چیزهایی را که مرموز می‌دانیم، با استفاده از اطلاعاتی که در حال حاضر داریم پر کنیم. در این شرایط، مواردی مانند مفروضات، باورها و سوگیری‌ها مطرح می‌شوند که ما می‌دانیم اگر صحت این موارد کنترل نشوند، در نهایت همچون ویروس به سرعت در فضای اطلاعاتی مخاطبان منتشر شده و رشد می‌کنند.'

اطلاعات غلط می‌تواند به همان سرعت ویروس «کووید 19» گسترش یابد و کمپین‎های بهداشت عمومی، اقتصاد، انتخابات و (البته) زندگی فردی را مختل کند.

در ابتدای همه‌گیری، بسیاری از اطلاعات غلط در مورد کووید 19، به حقایقی مانند نحوه انتقال ویروس ، علائم آن ، محل سرچشمه و نحوه بهترین درمان آن مربوط می‌شد. اما «آن نگنگر» (Ngengere) از موسسه‌ی ''Viral Facts از شرکت کنندگان در این رویداد در این خصوص گفت: 'امروزه بیشتر اطلاعات غلط بر واکسن‌ها متمرکز است'. او توصیه کرد در بهترین حالت «بررسی‌کنندگان واقعیت» باید سعی کنند سوالات مخاطبان را در مورد اطلاعات نادرست منتشر شده درباره این ویروس، پیش بینی کنند.

«نگنگر» ادامه داد: 'اگر شکاف اطلاعاتی را در هنگام بوجود آمدن برطرف نکنید، با این مشکل روبرو خواهید شد که پس از آنکه اطلاعات نادرست منتشر شدند، اقدام به حذف آنها کنید. تلاش برای انتشار اطلاعات دقیق، هنگامی که اطلاعات نادرست شروع به انتشار کرده است بسیار بسیار دشوار است. در این صورت برای شما بسیار دشوار می‌شود که همزمان با انتشار اطلاعات دقیق، به بررسی، تصحیح و افشای اطلاعات نادرست بپردازید. '

بررسی کنندگان واقعیت در این رویداد همچنین بر اهمیت مشارکت با یکدیگر و همچنین دیگر نهادها‌ در این فرایند تأکید کردند و از جمله به همکاری با روزنامه‌نگاران رادیویی محلی اشاره کردند که برای تشخیص اطلاعات غلط و برنامه‌های سواد رسانه‌ای برای عموم مردم آموزش دیده اند. آنها همچنین از مقایسه آنچه دیگر بررسی کنندگان واقعیت در مناطق خود مشاهده می‌کنند، به عنوان راهی برای بررسی اینکه باورهای غلط ممکن است در جوامع خود ریشه داشته باشد، استفاده می‌کنند.

در پایان نیز موضوعی که به عنوان یک تهدید در سوگیری اطلاعات نادرست به آن اشاره شد، ویدیوهایی است که از کشورهای غربی - در اصل به زبان انگلیسی - آمده است و در آنها اطلاعات نادرست به زبان‌های محلی ترجمه می‌شوند و یا توضیحاتی به آنها اضافه می‌شود. اکثر فناوری‌های هوش مصنوعی برای شناسایی اطلاعات غلط در رسانه‌های اجتماعی و WhatsApp با انگلیسی و فرانسوی کار می‌کنند اما کمتر با زبان‌هایی مانند سواحیلی کار می‌کنند که این موضوع، تشخیص خودکار اطلاعات غلط در زبان‌های محلی را دشوار می‌کند.

و براساس آنها خبرنگار باید به صراحت بیان کند که آیا از طرف خود یا از طرف سازمان رسانه‌اي مورد نظر سخن می گوید. به‌عبارت دیگر: ديدگاه‌هايی متفاوت درباره چگونگي مديريت استفاده از حساب‌هاي كاربري/ پروفايل‌هاي شخصي، در مقابل حساب‌هاي كاربري / پروفايل‌هاي حرفه‌اي، در سازمان‌هاي خبري وجود دارد.

 

منبع:

To link to this article: https://www.niemanlab.org/2021/09/misinformation-is-a-global-problem-one-of-the-solutions-might-work-across-continents-too