اکنون در در دنیای رسانه‌ها، ماهیت همگرایی رسانه ای غیر قابل اجتناب است. همگرایی بر رسانه‌ها/روزنامه نگاری تاثیر کلان گذاشته است و ما به وضوح شاهد این تغییرات هستیم. ساختارهای رسانه ای تغییر کرده‌­اند و شیوه سنتی رسانه­‌ها/روزنامه‌نگاران در گرداوری و ارائه مطالب تغییر کرده است. همگرایی در وهله اول وابسته به فناوری است. با رشد روز افزون فناوری، فرآیند همگرایی بصورت مشابه شکل تازه پیدا کرده است. این فرآیند بر حرفه و سازمان‌های رسانه ای تاثیر گذاشته است. در این مقاله سعی شده است مفهوم همگرایی، تغییرات جزئی فرایند همگرایی، تغییراتی که همگرایی در رسانه ها/روزنامه‌نگاری ایجاد کرده است بررسی گردد. مفهوم همگرایی در بستر رسانه­‌های لیبرال رقابتی شکل گرفته است و یکی از اهداف کلیدی آن جذب مخاطب بیشتر است. جهت نقد این مقاله ما انواع همگرایی و علل آن را در رسانه های خبری ایران بویژه موسسه همشهری که قبلا روزنامه بود را بررسی کرده‌ایم.

1.1 مقدمه
عبارت همگرایی تقریبا در دو دهه اخیر سر خط خبرها بوده است. دلایل مختلفی برای توسعه همگرایی وجود دارد. توسعه فناوری ارتباطات، ترقی در فناوری دیجیتال و اینترنت محرک همگرایی هستند. همگرایی بصورت قابل توجه بر ماهیت روزنامه نگاری تاثیر گذاشته است. امروزه، روزنامه نگاران با چندین چالش در بازار و محل کار روبرو هستند. ضروری است آنها مهارت هایی جهت خلق عناصر وب از جمله محتوای صوتی-تصویری، اطلاعات تصویری، گرافیک، فایل صوتی، ابزار تدوین و غیره کسب کنند. رسانه ها در حال کاربر پسندتر و فرا تعاملی تر شدن هستند. با پیشرفت فناوری دیجیتال، همگرایی در حال پیچیده تر شدن است. ضروری است که این رویه جدید در حال رشد، تاثیر آن بر  عملکرد روزنامه نگاری و تاثیر آن بر ساختارهای سازمانی رسانه ها را بشناسیم.
اکنون رسانه ها قادرند ویژگی های ساختاری مختلف رسانه ها را با هم ادغام کنند و به یکدیگر پیوند زنند و با کمک آن از کلیه مرزهای زمینی که برای رسانه خاصی است عبور کنند. در واقع به نظر می رسد این موضوع شبیه 'محو کردن مرزهای رسانه ها' است. با کمک اینترنت فرصت های استثنائی برای شاغلان رسانه ها جهت گردآوری برنامه و سپس پخش برنامه در سراسر دنیا بوجود آمده است. این موضوع در گذشته تصور ناپذیر بود. امروزه ساختار دیجیتال رسانه ها جهت رسیدن اخبار به مخاطب سرعت غیر قابل تصوری بوجود آورده است. گسترش شبکه های رسانه های اجتماعی، ساختار دیجیتال و پایگاه های اینترنتی موجود در وب همه این امور را میسر ساخته است. فناوری در حال حاضر پژوهش را به راحتی پیش می برد. ممکن است فناوری سبب گردد همگرایی، رابطه، محتوا و ارتباطات تبدیل به محرک یا ابزارهای اصلی پژوهش گردند. در این زمینه رسانه های اجتماعی، استفاده از اینترنت و  تلفن همراه استانداردهای مهمی جهت تعیین مخاطب همواره در حال تغییر یا الگوهای رفتاری و تقاضای مشتریان می باشد. همه اَشکال رسانه های اجتماعی یا رسانه های نوین به عنوان انشعاب همگرایی همواره به کانال دائما مهمتر ارتباطات تبدیل می گردند.  

1.2 همگرایی رسانه ها: واقعا معنای آن چیست؟

لغت همگرایی یعنی 'کنار یکدیگر قرار گرفتن دو یا چند چیز'. همگرایی یعنی ترکیب شدن محصولات سابق رسانه ها از جمله محصولات چاپی، رادیو، تلویزیون و غیره که نیروی این ترکیب را اینترنت و کامپیوتر فراهم می کنند. همگرایی رسانه ها عمیقا بر صنعت اخبار تاثیر گذاشته است. علاوه بر آن، صنعت خدمات مثل سرگرمی، کسب و کارهای مخابراتی و اینترنتی، پهنای باند و غیره  شاهد سنت شکنی اساسی نیز بوده اند.
 
1.3 مدل های برگزیده همگرایی رسانه ها

1. مدل زنجیره همگرایی

لری دیلی (Larry Dailey)، لاری دمو (Lori Demo) و مری اسپیلمن (Mary Spillman) مدل زنجیره همگرایی (شکل 1) را در سال 2003 ارائه نمودند.

  5. مدل همگرایی لوسن-بوردرز  [ [Lawson-Borders
لوسن-بوردرز هفت یافته در مدل خود ارائه نموده است تحت عنوان 7سی [7Cs]: ارتباطات [Communication[، تعهد ]Commitment[، همکاری [Cooperation]، جبران خسارت [Compensation]، فرهنگ [Culture]، رقابت [Competition]، مشتری [Customer]. این هفت پارامتر به یکدیگر وابسته هستند. از نظر این نویسنده این 7سی همگرایی را به عنوان فرایند و مفهوم تعیین می کنند (شکل 5).     6. مدل قدرت نفوذ دیجیتال همگرایی 'فرایند همگرایی بنیان گذار تاثیرات مختلف وابسته به یکدیگر است. برخی  از این تاثیرات عبارتند از جریان کاری جدید در اتاق خبر، محیط رسانه های اجتماعی، حضور رسانه های آنلاین و تغییرات ساختاری در سازمان های خبری. اتاق های خبری که ما اکنون مشاهده می کنیم چند رسانه ای و چند تریبونی هستند. هنگامی که میز تحریر جدید اضاف شود، بی تردید ما شاهد تغییر جهت در روند عادی کار روزنانه نگار خواهیم بود.. اتاق خبری که ما اکنون مشاهده می کنیم چند رسانه ای و چند پایگاهی است. با میزهای تحریر که اضاف شده اند، بی تردید روزنامه نگار شاهد تغییر جهت در جریان های عادی کار روزنامه نگاری اش است. اکنون طراحی، توسعه و ویرایش محتوا برای پایگاه وب مهم است'(خان، 2019)
 
1.5 همگرایی رسانه ها: قلمرو و دغدغه ها
در حالی که واضح است همگرایی یک گام به جلو است اما در عین حال ضروری است که همگرایی تحلیل انتقادی گردد تا مشخص شود رسانه های سنتی چگونه در حال وفق خود با عصر جدید همگرایی می باشند. گسترش همگرایی در عملکرد رسانه ها این سوال را ایجاد می کند: روزنامه نگاران به کدام نوع آموزش نیاز دارند؟ سازمان های روزنامه نگاری زیادی روزنامه نگاران خود را در کلاس های آموزشی ثبت نام کردند تا آنها خود را به تجهیزات لازم جهت تولید محتوای دیجیتال مجهز کنند. با این حال، منتقدین همچنین به این موضوع اشاره کرده اند که الزام روزنامه نگاران به اینکه در تمام موضوعات نویسنده ماهر شوند می تواند منجر به این گردد که آنها در هیچ کاری ماهر نشوند. هایمن (2001) [Haiman] روند همگرایی را با روند اتوموبیل دو زیست که هم در خشکی و هم در دریا حرکت می کند (ترکیب قایق و ماشین) مقایسه کرده است و توضیح می دهد در حالی که این ایده منحصر بفرد بود اما شکست خورد زیرا مردم به این نتیجه رسیدند که ماشین دو زیست نمی تواند ماشین مناسبی باشد زیرا مجبور است قایق باشد و نمی تواند قایق مناسبی باشد زیرا مجبور است ماشین باشد. این بحث مطرح می شود که آیا همگرایی بسیار زیاد در حال دور شدن از هنر روزنامه نگاری است یا خیر؟ و آیا همگرایی بر دوش شاغلان روزنامه ها بار جزئیات فناورانه بسیار زیاد قرار می دهد، که این موضوع به نوبه خود بر محتوایی که تولید می شود تاثیر منفی می گذارد؟.
وجهه دیگر روند متداوم همگرایی و تاثیر آن بر صنعت روزنامه نگاری اختلاف بین فعالیت های عملی دانشگاه های روزنامه نگاری و نیاز به مهارت های روزنامه نگاری دارای رویه همگرایی است. دانشگاه های روزنامه نگاری سنتی همچنان بر بهره وری از مهارت های چاپی و پخش کلان برنامه های رادیویی و تلویزیونی تمرکز کرده اند. با این حال، آموزگاران روزنامه نگاری نیز در حال کسب آگاهی نسبت به بحث آماده سازی بهتر دانشجویان برای رسانه های همگرا هستند. 'برخی از دانشگاه های روزنامه نگاری در حال آماده شدن برای پذیرش موج همگرایی رسانه ای در  برنامه های آموزشی خود از طریق ترکیب زنجیره رسانه های چاپی و الکترونیک هستند تا خود را با رویه صنعت و محیط فناورانه جدید وفق دهند' (هِماند و دیگران، 2000) [Hammond]
همگرایی در بستر رسانه های لیبرال رقابتی جهت کاهش هزینه گردآوری محتوا برای رسانه های مختلف و همچنین جلب توجه بیشتر مخاطب از طریق همگرایی فناورانه و در نتیجه کسب درآمد بیشتر گسترش یافته است. لذا، جهت تحلیل گونه های اصلی همگرایی در بستر رسانه ای کشورهای دیگر باید شیوه ارائه محتوا در رسانه های سنتی (همگرایی محتوایی[1]) و تغییر در مدیریت سازمان های رسانه ای مورد توجه قرار گیرد. جهت پاسخ به این پرسش ها که انواع رایج همگرایی در رسانه های ایران چیست و علت آن چیست؟ آیا رسانه های ایرانی مانند رسانه های لیبرال رقابتی برای جلب توجه بیشتر مخاطب به همگرایی روی آورده اند؟ ما همگرایی در رسانه های خبری را بررسی نموده ایم. ما با تحلیل شیوه ارائه اخبار در روزنامه ها به این نتیجه رسیدیم که  دوگونه رایج همگرایی در روزنامه های ایران عبارتند از: تولیدات بین رسانه ای^[2] و همگرایی فناورانه.
تحقیقات گذشته به این نتیجه رسیده اند که همگرایی سازمانی رایج ترین نوع همگرایی در رسانه های آمریکا است (کوئین،  2020). [ [Quinn به عنوان مثال وایاکام، دیزنی و اِی­اواِل تایم وارنر نمونه های بارز همگرایی سازمانی در آمریکا است. ما با روش پژوهش اسنادی^[3] و تحلیل محتوای رسانه های رایج در ایران به این نتیجه رسیدیم که 'تولیدات بین رسانه' رایج ترین گونه همگرایی در رسانه های ایران است. از نظر اِردال (2021) ] [Erdal] تولیدات بین رسانه ای به تولید محتوا برای بیش از یک پایگاه رسانه ای در یک رسانه یا یک تولید کننده محتوا گفته می شود. رابطه بین سازمان های رسانه ای در ایران جهت تولیدات بین رسانه ای است. ما با تحلیل سازمان آموزشی-پژوهشی همشهری که در وهله اول سازمان رسانه ای (روزنامه) بوده است شیوه تولید بین رسانه ای و هدف از این نوع تولید را بیان می کنیم.
 موسسه همشهری کار خود را به عنوان روزنامه فارسی زبان که توسط شهرداری تهران چاپ می شد در آذر سال 1371 آغاز نمود. این موسسه طی چند سال به سازمان چند رسانه­ای کلان تبدیل گردید. برخی از عملکردهای این موسسه که مویّد تولیدات بین رسانه ای است عبارتند از: (1) انتشار نخستین شماره روزنامه در تیراژ ۱۰هزار نسخه در سال ۱۳۷۱؛ (2) انتشار اولین کتاب سال همشهری (سالنامه ۱۳۷۲)؛ (3) انتشار اولین روزنامه تخصصی کودکان و نوجوانان ایران (آفتابگردان) به صورت مجزا؛ (4) راه‌اندازی شبکه و اینترنت سراسری همشهری و (5) انتشار ضمیمه همشهری دیپلماتیک.
موارد ذکر شده در بالا بخش کوچکی از عملکرد موسسه همشهری تهران است که نسخه کامل فعالیت های این موسسه در صفحه وب زیر قرار دارد:  بر خلاف همگرایی سازمانی در رسانه های لیبرال رقابتی که در آن رسانه های کوچک با رسانه های کلان ادغام می گردند تا هزینه گرداوری محتوای رسانه ای کاهش یابد و تعداد مخاطب افزایش یابد، در ایران یک سازمان یک رسانه به عنوان مثال روزنامه را راه­ اندازی می کند و در گذر زمان آن را به سازمان رسانه ای کلان که دارای پایگاه های پخش محتوای رسانه ای متفاوت است تبدیل می کند. رابطه بین پایگاه های رسانه ای در آن سازمان تولید محتوای بین رسانه ای است که در آن پایگاه های مختلف با یکدیگر در گردآوری محتوای رسانه ای همکاری می کنند و آن را با یکدیگر به اشتراک می گذارند. اکثر روزنامه های ایرانی پایگاه خبری آنلاین راه اندازی کرده اند و محتوای روزنامه چاپی را با تغییر فرمت در صفحه وب خود قرار می دهند و از قابلیت های فناورانه وب استفاده می کنند. این نوع همگرایی 'کنار یکدیگر قرار گرفتن بصورت وب^[4]' نامیده شده است (تورتون و کیث، 2019). [Thornton and Keith] کنار یکدیگر قرار گرفتن بصورت وب یعنی هر سازمان رسانه ای محتوای چند رسانه ای تولید کند و آن را در صفحه وب خود قرار دهد.

این مقاله تلخیص، ترجمه و نقد مقاله زیر است:
Khan, A., & Din, H. (2022). Convergence in Media: Underestanding its Causes & Effect, Journal of Education: Rabindra Bharati University, 6(13), 122-130
منابع
قربانی، حسن (1399). رمز و راز خبرنگاری کوله پشتی، چاپ سوم، انتشارات سروش، تهران، ایران
Aharoni, M. (2021). When obsolete technology meets convergence culture: The case of VHS videocassettes. Convergence, 27(1), 21-35.
Bottomley, A. J. (2020). Sound streams: A cultural history of radio-internet convergence. University of Michigan Press
Erdal, I. J. (2021). Researching Media Convergence and Crossmedia News Production. NORDICOM Review, 28(2), 51-64
Grant, A. E. (2009). 'Dimensions of media convergence.' In A. E. Grant & J. Wilkinson (Eds.), Understanding media convergence: the state of the field (pp. 3-17). New York: Oxford University Press
Jenkins, H. (2001). 'Convergence? I Diverge. Digital renaissance. Technology Review, MIT, US (pp 93, June 2001)
Jensen, K. B. (2022). Media convergence: The three degrees of network, mass, and interpersonal communication. Routledge.Khan, Asif. (2019). Influence of Technology on Journalism - Working Model Digital Clout. International Journal of Knowledge Management and Practices. 7. 77-80
Khan, A. (2019). Influence of Technology on Journalism- Working Model- Digital Clout, International Journal of Knowledge Management and Practices 7 (1), 77-80
Kolodzy, J. (2006). Convergence Journalism: Writing and Reporting Across the News Media, Rowman & Littlefield Publishers, Inc
Larry, D., Demo, L., Spillman, M. (2003). The Convergence Continuum: A Model for Studying Collaboration Between Media Newsrooms, paper submitted to the Newspaper Division of the Association for Education in Journalism and Mass Communication, Kansas City, Missouri
Lawson-Borders, G. (2006). Media organizations and convergence: case studies of media convergence pioneers, Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers, New Jersey
Quinn, S. (2020). Conversations on convergence: insiders' views on news production in the twenty-first century, Peter Lang Publishing Inc., New York
Rajendra, K. (2009). Information and communication technologies, University Science Press, New Delhi, India
Thornton, L. and Keith, S. M. (2019). Convergence to Webvergence: Tracking the Evolution of Broadcast-print Partnerships through the Lens of Change Theory, Journalism & Mass Communication Quarterly, 86(2), 257-276
Tim, D. (2010). Media convergence, Open University Press, McGraw Hill Education, England