سرور قاضی زاده هاشمی

هدف از اين تحقيق، بررسي مرجعیت چهره های شاخص(سلبریتی) در مقایسه با یک سال گذشته از نظر شهروندان تهراني است. این نظرسنجی با استفاده از نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌بندي شده در قالب مصاحبه تلفني با 776 نفر از شهروندان تهراني 18 تا 44  سال در اردیبهشت  ماه سال 1402  بين ساعات 10 صبح تا 17 بعدازظهر به اجرا درآمده است

مقدمه

برساخت گرایان اجتماعی، معتقدند فرایند دیالکتیک جامعه در مرحله نخست توسط دیگران مهم آموخته می‪شود، چرا که به اعتقاد آنها، انسانی که در حال رشد و نمو است تنها با محیط های طبیعی خاصی در ارتباط نیست، بلکه با نظم اجتماعی و فرهنگی در پیوند است که با میانجی گری دیگران مهمی که بر وی تسلط دارند  به او منتقل می شود. در فرایند اولیه رشد که انسان از موجودی زیستی به موجودی اجتماعی تبدیل می شود عموماً دیگری مهم را، اعضای خانواده شکل می دهد، اما در اجتماعی شدن ثانویه نقش سایر نهادهای جامعه بزرگتر پررنگ می شود. نهادهایی که هنجارها و ارزش های اجتماع را انتشار می دهند. این نهادهای اجتماعی کننده اولیه و ثانویه، همان هایی هستند که در ادبیات  روانشناسی اجتماعی به آنها گروه مرجع می گویند. مفهوم گروه مرجع اذعان می دارد که از نظر اجتماعی، نگرش ها و رفتار افراد تحت تاثیر گروه هایی  قرار می گیرند که به گمان آنها اهمیت زیادی دارند. در همین راستا، افراد گروه های مشخصی را به عنوان راهنما و الگوی رفتار خود انتخاب می کنند و گروه های را به عنوان مبنایی برای مقایسه خود با دیگر افراد و گروه ها در نظر می گیرند. گروه های مرجع دو کارکرد عمده ایفا می کنند: 1) هنجارها، رویه ها، ارزش ها و باورها را به دیگران القا می کنند و به اصطلاح کارکرد هنجاری دارند 2) استانداردها و معیارهایی را در اختیار  کنشگران قرار می دهند که کنش و نگرش خود را با آنها محک می زنند و اصطلاحاً کارکرد مقایسه ای و تطبیقی دارند. این مسیر تفسیری ما را به نقطه ای در تحلیل می رساند که چنین نتیجه گیری نماییم که همین نهادهای اجتماعی کننده اولیه و ثانویه هستند که بر مسند ترویج و اشاعه ساحات ارزشی در جامعه هستند تا انسان زیستی به انسان فرهنگی بدل شود

بیان مسئله و اهمیت موضوع
امروزه سلبریتی‌ها، تبدیل به بخشی جدایی‌ناپذیر از حیات اجتماعی و فرهنگی کشور شده‌اند. سلبریتی‌ها عمدتاً چهره‌هایی شاخص و شناخته‌شده هستند که در حوزه‌های مختلف مرتبط با سبک زندگی فعالیت می‌کنند. برخی از این افراد هم در رسانه‌های رسمی و هم در رسانه‌های غیررسمی و برخی دیگر، فقط در رسانه‌های غیررسمی حضور داشته و فعالیت می‌کنند. اینکه این افراد تا چه اندازه مورد توجه و مرجعیت مردم و به ویژه جوانان قرار دارند، تا حدود زیادی محل بحث و تبادل نظر به ویژه در سال‌های اخیر بوده است.
عده‌ای معتقدند که به واسطه داشتن تعداد زیادی از طرفداران و شهرت خارق‌العاده، سلبریتی‌ها تبدیل به افرادی اثرگذار در حوزه عمومی هستند که می‌توانند منشأ تحولات زیادی باشند. در مقابل، عده‌ای دیگر معتقدند که سلبریتی‌ها هر چند که افرادی شناخته شده و معروف هستند، اما مردم در عمل و هنگام تصمیم‌گیری، چندان به نظرات ایشان توجهی نداشته و هر کس بر اساس چارچوب فکری و شخصیتی خود رفتار می‌کند.
ما به منظور بحث و تحلیل جایگاه واقعی سلبریتی‌ها در عرصه عمومی، اقدام به طراحی یک نظرسنجی تلفنی نمودیم تا بتوانیم میزان اقبال مردم به سلبریتی‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
 
سوال های تحقیق
سوال اصلی

• وضعیت مرجعیت چهره های شاخص(سلبریتی) در مقایسه  با سال گذشته چگونه است؟

سوال فرعی

• چند درصد  از شهروندان بالای 18 سال تهرانی دارای سلبریتی هستند؟

• این چهره ها بیشتر در چه حوزه هایی فعالیت می کنند؟

• میزان اعتماد شهروندان تهرانی 18 تا 44 سال  نسبت به این افراد چقدر است؟

اهداف تحقیق
هدف اصلی

• بررسی مرجعیت چهره های شاخص(سلبریتی) در مقایسه  با سال گذشته

اهداف فرعی

• سنجش میزان داشتن سلبریتی میان شهروندان تهرانی بین 18 تا 44 سال

• شناسایی حوزه های پرطرفدار در  میان چهره های شاخص

• شناسایی میزان اعتماد شهرندان تهرانی18 تا 44 سال  نسبت به یک سال گذشته

روش‌شناسی تحقیق
در این نظرسنجی، از روش پیمایش استفاده شده است. روش پیمایش، یکی از روش‌های مناسب درخصوص جمع‌آوری داده‌هاست چرا که امکان تعمیم نتایج به‌دست آمده به کل جامعه آماری را فراهم می‌کند.
آنچه پیمایش را از سایر روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی متمایز می‌کند، شیوه گردآوری داده‌ها و نحوه تحلیل داده‌هاست (دواس، 1384: 13). ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه محقق‌ساخته بوده که مشتمل بر 8سؤال بسته است.

جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش، تمامی افراد 18تا 44سال ساکن تهران است. طبق سرشماری سال 1395، تعداد این افراد در شهر تهران برابر است با 834/115/4نفر.

روش نمونه‌گیری
در این تحقیق، با توجه به ماهیت موضوع، از بین جمعیت ساکن در مناطق تهران22گانه تهران که دارای شماره تلفن ثابت و حاضر به پاسخگویی بوده‌اند، 776نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب و از آنها به‌صورت تلفنی نظرسنجی به عمل آمده است.

حجم نمونه
براساس، محاسبات انجام شده در بخش قبل، .حجم نمونه در این نظرسنجی، متناسب با فرمول کوکران محاسبه، و 776نفر از مردم تهران که در سنین 18تا 44سال بودند تعیین شده‌اند.

یافته‌های پژوهش:
تفکیک جنسیت پاسخ دهندگان از میان 776نفر پاسخگو به پرسشنامه، به نسبت مساوی 50درصد  زن و 50درصد  مرد بوده‌اند.
داشتن چهره شاخص (سلبریتی)
نتایج نشان می دهد 52 درصد پاسخگویان اعلام کردند  در زندگی شان چهره های شاخصی دارند  که فعالیت آنان را از طریق رسانه‌ها پیگیری می‌کنند و 48 درصد از پاسخگویان نیز سلبریتی ندارن
 

عنوان	فراوانی	درصد
سلبریتی دارند	402	%52
سلبریتی ندارند	374	%48
کل	776	%100

   

عنوان	فراوانی	درصد
مشارکت نمیکنم	167	%42
فرقی نکرده	151	%38
کمتر شده	61	%15
بیشتر شده	23	%6
کل	402	%100

عنوان	فراوانی	درصد
راه خودم	323	%80
راه چهره شاخص	31	%8
نظری ندارم(بستگی دارد)	48	%12
کل	402	%100

جمع‌بندی یافته‌های تحقیق:
مهمترین یافته های این پژوهش حاکی است که:

•  52 درصد پاسخ گویان در زندگی شان دارای چهره شاخص (سلبریتی) هستند و 48 درصد از این افراد نیزسلبریتی ندارند.
• همچنین زنان و مردان تقریباً به یک میزان در زندگی‌شان علاقه‌مند به چهره شاخص (سلبریتی )هستند.
• سلبریتی‌های مورد علاقه پاسخگویان بیشتر در حوزه سینما و تئاتر(38 درصد)، ورزش (27 درصد) و موسیقی(21 درصد) فعالیت می‌کنند.
• نتایج نشان می دهد از میان پاسخگویانی که سلبریتی‌ داشتند؛ 41 درصد میزان پیگیری اخبار و فعالیت های آنها از سلبریتی  مورد علاقه شان نسبت به یک سال گذشته فرقی نکرده است. این میزان برای 22درصد از پاسخگویان نسبت به سال گذشته کمترشده است و برای 20 درصد نیز بیشتر شده است. 10درصد از پاسخگویان نیز اخبار و فعالیت‌های سلبریتی مورد علاقه خود را پیگیری نمی کنند.
• از میان 402 نفر پاسخگویانی که دارای چهره شاخص بودند، 42 درصد در برنامه ها،خیریه ها و کمپین های سلبریتی ها مشارکت نمی‌‌کردند. مشارکت 38درصد از پاسخ گویان نسبت به یک سال گذشته فرقی نکرده و این مشارکت برای  15 درصد کمتر و فقط برای 6 درصد بیشتر  شده بود.
• در مواجه با اختلاف مسئله میان خودشان و سلبریتی مورد علاقه، 80درصد افراد راه خود را برمی گزینند.
• در مجموع، پاسخگویان میزان قابل اعتماد بودن سلبریتی ها را متوسط و رو به کم ارزیابی کردند، بدین صورت که بیشترین فراوانی41درصد، میزان اعتماد به سلبریتی ها را( کم،خیلی کم، اصلاً) عنوان کردند و این اعتماد برای 39درصد از پاسخگویان در حد متوسط بود و تنها 12درصد از پاسخگویان به میزان زیاد و خیلی زیاد  چهره های شاخص را افراد قابل اعتماد می دانستند. همچنین از افرادی که پاسخ کم،خیلی کم و اصلا داده‌ بودند، پرسیده شد که این بی اعتمادی از همان ابتدا بوده یا در حال حاضر به دلایلی بی اعتماد شده اید، پاسخ ها نشان داد 54درصد، از همان ابتدا بی اعتماد بودند و 46درصد در گذشته اعتماد داشته ولی اکنون اعتماد ندارند.

• نتایج نشان می دهد از نظر پاسخگویان، میزان اعتماد مردم نسبت به چهره های شاخص (سلبریتی ها) در یک سال گذشته 46 درصد کمتر شده است که بیشترین فراوانی را به خود اختصاص می‌دهد.

• با توجه به آزمون کای اسکوئر، رابطه معناداری بین جنسیت و اعتماد به  سلبریتی‌ها وجود دارد. به طور متوسط مردان بیشتر از زنان، سلبریتی‌ها را افراد قابل اعتماد می‌دانستند.

• در مجموع 57 درصد پاسخگویان تحصیلات بالای دیپلم داشتند.