نتایج بدست آمده نشانگر آن است که سرآمدان جامعه، از رسانه ها توقعاتی دارند و وظایفی برایش متصورند که اصولا در حوزه کاری رسانه ها نیست و امکان انجام دادنش برای یک رسانه وجود ندارد. مواردی نظیر: تربیت یا دیندار کردن انسان ها،اخلاقی کردن جامعه، مقابله با دشمنان، اصلاح فرهنگ و اعتقادات جامعه و ...، که این کارویژه ها در حوزه کار رسانه ای نمی گنجد وهرکدام شان وظیفه نهادهای دیگری در یک جامعه است.
اشاره: سمانه بامشاد- جامعه، از اقشار وگروه های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نظر وعقیده خاصی دارند، این عقاید، می تواند براساس نگرشهای آنها بوجود آمده باشد. آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که چه عواملی می توانند برنگرشها و گرایش های مردم در بهره مندی از رسانه ها تاثیر بگذارند؟ برای پاسخ به این قبیل سئوالات به سراغ دکتر امیر عبدالرضا سپنجی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مدرس و پژوهشگر ارتباطات و رسانه رفتیم که اخیرا کتابی با عنوان مخاطب پنداری در ایران معاصر نوشته اند و با او به گفت وگو نشستیم.
***
- عنوان کتاب شما و مخاطب پنداری اولین سوالی است که ذهن هر فعال رسانه ای یا دانش آموخته ارتباطات را به خود مشغول می کند ، تعریف و تلقی شما از مخاطب پنداری چیست؟
اما در این کتاب که مستنداتش از رساله دکتری من استخراج ، بحث 'مخاطب پنداری' در قالب یک الگوی نظری-مفهومی ارائه شده است، دیدگاه ها و سخنان سرآمدان جمهوری اسلامی در دهه ١٣٨٠ درباره مخاطبان و رسانه ها مورد بررسی های تحلیل و عمیق قرار گرفته است. این که چه نگاهی به مخاطبان دارند، چه ویژگی هایی برای رسانه ها متصور هستند و ...
در خصوص این پژوهش، قابل ذکر است که حدود ده هزار سند و خبر موجود در اینترنت، شامل: سخنرانی ها، اخبار، مصاحبه ها و ...، از سطح اول سران نظام تا مدیران رسانه ای و روحانیان خارج از حکومت، در دوره مذکور، مورد بررسی قرار گرفت و از مجموع این موارد، 371 گزاره، استخراج و به روش های کمی و کیفی ارزیابی و تحلیل شد.
نتایج بدست آمده نشانگر آن است که سرآمدان مذکور، از رسانه ها توقعاتی دارند و وظایفی برایش متصورند که اصولا در حوزه کاری رسانه ها نیست و امکان انجام دادنش برای یک رسانه وجود ندارد. مواردی نظیر: تربیت یا دیندار کردن انسان ها،اخلاقی کردن جامعه، مقابله با دشمنان، اصلاح فرهنگ و اعتقادات جامعه و ...، که این کارویژه ها در حوزه کار رسانه ای نمی گنجد وهرکدام شان وظیفه نهادهای دیگری در یک جامعه است.
- آیا طرح مفهوم مخاطب پنداری می تواند بستر ساز یک نظریه بومی در حوزه رسانه ها باشد؟
- از نظر شما بر چه مبانی نظری متکی است؟
- اکنون و در عصر انفجار اطلاعات و فضای سایبری ، مخاطب پنداری مسولان چه محلی از اعراب دارد؟
نمودهای دیگر پدیده مخاطب پنداری در نیمه های قرن بیستم وجود داشته و به ابداع نظریات تزریقی و گلوله جادویی منجر شده است، اما اکنون این نظریات مورد پذیرش نظریه پردازان و اندیشمندان ارتباطات و رسانه نیست. چنین نظریاتی مخاطبان را منفعل، با چشمانی بسته و دهانی باز تصور می کرد، اما طبیعت کاربران و مخاطبان هوشمند امروزین دیگر چنین نیست.
