حریم شخصی و هوش مصنوعی؛ چالش‌های جدید و تلاش‌های نوآورانه

قسمت اول:

هوش مصنوعی چه چالش‌هایی را در حفظ حریم شخصی افراد به وجود می‌آورد و چه تبعاتی را به دنبال دارد؟

مقدمه:
در دنیای انبوه اطلاعات، تجزیه و تحلیل‌های سریع و آنی در کنار فناوری هوش مصنوعی و کاربردهای حاصل از آن، اهمیت حفظ حریم شخصی افراد و معیارهای اخلاقی برای استفاده از این نوع اطلاعات، اهمیت حیاتی پیدا کرده است.
حدود سال 2010 بود که شرکت تارگت، یک شرکت خرده‌‌فروشی زنجیره‌ای معروف در آمریکا، با استفاده از الگوریتمی که با بررسی الگوی خرید افراد، زنان باردار را شناسایی کرده و به منظور تشویق و مشتری‌مداری برای آنها کوپن ارسال می‌کرد، به دردسر افتاد.
یکی از این کوپن‌ها برای خانمی ارسال شد که هنوز بارداری خودش را به پدرش اعلام نکرده بود و به‌واسطه این کوپن، پدر زودتر از زمان برنامه‌ریزی‌شده از بارداری دختر مطلع شد. (Teich, 2020)
در مورد دیگر و البته حساس‌تر و گسترده‌تر، یک شرکت فناوری، قوانین حریم شخصی کانادا را نقض کرده بود. شرکت کلیر ویو هوش مصنوعی[1]  متهم به انتشار و به کارگیری بدون مجوز اطلاعات زیست‌سنجی (بیومتریک) افراد در کانادا شد. این شرکت آمریکایی بدون اجازه افراد، تصاویر افراد بزرگسال و حتی کودکان را برای دوربین‌های نظارتی، تشخیص چهره و حتی به منظورهای فروش و تجارت جمع‌آوری کرده بود. (Pearce, 2021)
ادعای این شرکت مبنی بر استفاده از تصاویر افراد، در دسترس بودن آزادنه آنان در اینترنت بوده است و در پی خود یک چالش حقوقی به دنبال داشت.
این موارد و سایر چالش‌های مشابه، مباحث اخلاقی زیادی را پیرامون استفاده هوش مصنوعی در تجزیه و تحلیل داده‌ها و حفظ حریم شخصی افراد به‌وجود آورد. سوال مهم‌تر این است که شرکت‌های کسب‌وکار هوشمند اساساً مجاز به دانستن چه چیزهایی درباره افراد هستند ؟ (در قسمت بعد به این موضوع می‌پردازیم)
در اصل، کسب‌وکارهایی که با داده‌های افراد و پردازش آنها سروکار دارند،  کسب‌وکارهای هوشمند[2] هستند و باید به طور ویژه‌ای مسائل اخلاقی پیرامون استفاده از اطلاعات شخصی افراد را در نظر بگیرند. متاسفانه در این زمینه همچنان خلاءهای قانونی به شکل محسوسی در بسیاری از حوزه‌ها به قوت خود باقی مانده است.
افراد در اقصی نقاط جهان هم ترس‌های به‌جا و مشترکی دارند، حدود 98 درصد مردم آمریکا احساس می‌کنند که باید کنترل بیشتری بر  اشتراک‌گذاری داده‌های‌شان داشته باشند، حدود 79 درصد ساکنان هندوستان همچنان نسبت به ارائه داده‌های‌شان به طرف ثالث احساس ناخوشایندی دارند و به طور کلی هنوز 74 درصد مردم جهان در خصوص داده‌های شخصی‌شان ابراز نگرانی می‌کنند. (Pearce, 2021)
 
چالش‌های هوش مصنوعی علیه حریم شخصی
کسب‌وکارهای هوشمند یا شرکت‌های فناوری که به مدد هوش مصنوعی با داده‌های اشخاص سروکار دارند، چه در زمان دسترسی مستقیم به انواع داده‌ها و چه در زمان پردازش داده‌ها باید حواس‌شان به معیارهای اخلاقی باشد.
اما چرا و یا اساساً چه‌طور پیشرفت هوش مصنوعی می‌تواند بلای جان حریم شخصی افراد شود، مگر هدف اولیه بسیاری از کسب‌وکارها در استفاده از هوش مصنوعی، شناخت بهتر مشتری‌ها نیست؛ پس چه نگرانی‌های در این‌باره به‌وجود می‌آید؟
به طور کلی هوش مصنوعی به سه شکل می‌تواند حریم شخصی افراد را مورد چالش قرار ‌دهد:

1. ماندگاری داده‌ها[3]: هوش مصنوعی ذخیره‌سازی داده‌ها را کم هزینه می‌‎کند، از این رو، شرکت‌های فناوری قادر خواهند بود که  داده‌های ایجاد شده افراد را در بازه‌های زمانی طولانی‌تری ذخیره و نگه‌داری کنند.
2. استفاده مجدد از داده‌ها[4]: داده‎‌‌ها توسط افراد علاوه بر اینکه در یک زمان خاصی تولید شده‌اند، قطعا هم برای خود دارای هدف خاصی بنیادین هستند، هوش مصنوعی می‌تواند به داده‌های از پیش موجود، کاربری‌های جدید ببخشد بی‌آنکه مولد اولیه داده روح‌َش هم خبردار شود.
3. سرریزی داده‌ها[5]: یکی از اولین کابردهای جذاب هوش مصنوعی، توانایی جمع‌‌آوری داده‌هایی انبوه در حجم بسیار بالا بوده است، گاهی این توانایی می‌تواند منجر به کسب بیش از حد داده‌های هدف مورد نیاز شود و آن شرکت فناوری به داده‌هایی دسترسی پیدا می‌کند که لزوما نباید در دست داشته باشد. (Pearce, 2021)