تکنولوژی‌های نو و رسانه

تکنولوژی جدید رسانه‌ای عبارت است از کاربرد فن‌آوری‌های دیجیتال ( کامپیوتر ) در ارتباطات جمعی. امروزه فن‌آوری‌ دیجیتال بخش جامعی از تولید و پخش رسانه‌ای را دربرمی‌گیرد. این نوع فن‌آوری‌، بستر جدیدی برای رسانه‌های ارتباطی در حال رقابت با رسانه‌های چاپی و الکترونیک فراهم کرده است. فن‌آوری‌ دیجیتال را می‌توان به‌عنوان نوع خاصی از فن‌آوری‌ رسانه‌ای برای امروز و فردا دانست.

از نظر تاریخی، فن‌آوری‌های رسانه‌ای در حال طی مراحل مختلف پیشرفت است. تئوریسین‌ها هنوز قادر به پیشگویی مسیر تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و یا تاثیرات آن نیستند و این درحالیی است که تغییرات در این عرصه به سرعت در حال انجام است. این تغییرات در نحوه‌ی نمایش تولید رسانه و در خود تولیدات رسانه‌ای به وقوع می‌پیوندد.

تولیدات رسانه‌ای مجموعه فرایندهایی است که شامل کسب خبر و اطلاعات، کامل کردن اطلاعات، تقسیم و پخش خبر و ذخیره سازی آن است. امروزه تکنولوژی دیجیتال در هر یک از این فرایندها مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از فاکتورهای اصلی در این زمینه که توانسته است در طی چند سال بستر رسانه‌ای را تغییر دهد، اینترنت است. اگر چه اینترنت هنوز در آغاز راه است، اما تأثیرات آن در اجتماع، بازرگانی و حکومت به نحو چشمگیری قابل مشاهده است.

نگاه جامعه شناختی به پدیده اینترنت در پی بررسی تاثیرات اجتماعی آن بر روابط اجتماعی و تجزیه و تحلیل عوامل سیاسی - اقتصادی موثر بر رفتار کاربران است. در واقع این نگاه بر طیفی از اثرات اجتماعی تکنولوژی‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی تاکید دارد که باعث ایجاد معنا و مفهوم جدیدی از ارتباط می‌شوند و روش‌های جدید مشارکت‌های اجتماعی را شکل می‌دهند.

رسانه‌های جمعی با سرعتی غیر قابل تصور برای مخاطبان در حال تغییر است، کمتر مخاطبی این تغییرات را درک می‌کند، چرا که مردم به شکل روزمره با رسانه‌‌های همگانی در ارتباط هستند، بنابراین تغییرات آن را کمتر احساس می‌کنند. امروزه صرفاً روزنامه و تلویزیون نیستند که اطلاعات را به عموم مردم انتقال می‌دهند، بلکه اینترنت رسانه‌ی مهمی است که بسیاری از مخاطبان رادیو و تلویزیون را جذب کرده است. امروزه آنچه عموم مردم را جذب می‌کند ' خبر' نیست، بلکه 'روش طرح خبر' است. به همین منوال باید تاکید کرد که در دنیای امروز صرف 'سخن گفتن' بر آدم ها تاثیرگذار نیست، بلکه تاثیرگذاری با استفاده از فیلم و برنامه‌های کامپیوتری و اینترنتی شکل می‌گیرد.

دیجیتالی کردن رسانه‌ها در جامعه‌ی امروزی دستاورد مهمی است که می‌تواند سبب تحولی جدی در حوزه رسانه‌های شنیداری- دیداری شود. در روش های نوین ارتباطی، از فیبرهای نوری استفاده می‌شود که می‌توانند مجموعه داده‌ها را به شکل رمزهای دیجیتالی در کمترین زمان ممکن به هر مکان دلخواه ارسال کنند. فیبر های نوری مرکب از 'رشته‌های شیشه‌ای بسیار نازکی‌اند که از نور برای ارسال اطلاعات استفاده می‌کنند'. پیام‌های دیجیتالی را می‌توان با استفاده از علائم نوری ارسال کرد. این کابل‌ها در قیاس با کابل‌های مسی اطلاعات بیشتری را حمل می‌کنند و امکان ارتباطات دوسو یا ' متعامل' را فراهم می‌کنند. این تعامل از طریق فیبرهای نوری صورت می‌گیرد، به همین دلیل به عنوان زیربنای' رسانه های تعاملی' به خدمت گرفته می‌شوند. در این روش دسترسی مخاطبان به پیام سریع‌تر از روش‌های فعلی خواهد بود. علاوه بر آن به استثنای هزینه‌های سرمایه گذاری اولیه، تهیه و ارسال داده‌های رسانه ای با کمترین هزینه و امکانات فنی امکان پذیر خواهد بود. به عبارت دیگر هر فرد یا خانواده می‌تواند به صورت یک استودیوی سیار پخش تلویزیونی مطالب و برنامه خود را برای سایر مخاطبان جهانی ارسال کند.

از طرف دیگر 'تلویزیون اینترنتی' شبکه های تلویزیونی سنتی را به چالش می‌طلبد. آنچه بیش از هر چیز اسباب نگرانی غول‌های رسانه‌ای را درباره‌ی تقابل نسل جدید و قدیم فراهم می‌کند، شکل ارائه محتوا ( وب ، کابل ، ماهواره و ... ) نیست، بلکه نحوه تولید برنامه‌ها است. بهر حال نه رادیو منجر به خاموشی ماشین چاپ شده است و نه اختراع تلویزیون رادیو را به سکوت ابدی فرو برده است، اما آنچه بیش از همه انقلاب نوین رسانه‌ای را از دیگر دگرگونی‌های عرصه‌ی رسانه‌ای متمایز می‌سازد، تحول خاستگاه تولید محتوا و خارج شدن احتمالی کنترل اخبار از دست رسانه‌های سنتی و انتقال آن به حوزه‌ی عمل مخاطبان است.

تکنولوژی‌های ارتباطی نوین در کنار انواع قدیمی آن، عملاً سبب از بین رفتن مرزهایی شده‌اند که مردم و فرهنگ‌های مختلف را از جهت اقتصادی، جغرافیایی و سیاسی از هم جدا می‌ساخت. باید گفت که در یک محیط برانگیزنده از نظر تکنولوژی، آینده از آن کسانی است که خود را مهیای آن ساخته‌اند و این آمادگی را باید هم برای نسل حاضر و هم برای نسل آینده به‌وجود آورند. تکنولوژی‌های عصر اطلاعات از یک طرف به شکاف اطلاعاتی بین 'داراها' و 'ندارها' یا 'ثروتمندان اطلاعاتی' و 'فقرای اطلاعاتی' دامن زده است و از طرف دیگر فرصتی استثنایی برای بسیاری از گروه‌های حاشیه‌ای پدید آورده است تا بتوانند حرف‌های خود را از طریق کانال‌های ارتباطی جهانی و فراگیری هم‌چون اینترنت منتشر سازند.

مزایا و معایب رسانه‌های نوین و برتری یکی بر دیگری، مسائلی هستند که شاید هنوز به واسطه‌ی قرار گرفتن در دوران آغازین عصر جدید رسانه‌ای نتوان با قاطعیت در مورد آنها اظهار نظر کرد. قرار گرفتن در معرض فرهنگ‌ها و شیوه‌های زندگی بیگانه از طریق رسانه‌ها می‌تواند هم برانگیزنده و هم سست کننده باشد، اما نگرانی در این باره که تسلط رسانه‌ها موجب تجانس فرهنگی و لطمه زدن به فرهنگ های بومی می‌شود، صرفاً محدود به کشورهای غیرغربی می‌شود.
آنچه در این میان مسلم به‌نظر می‌رسد اجتناب ناپذیری حرکت به سوی نسل جدید رسانه‌ها و غرق شدن در هجوم و طغیان بی وقفه‌ی اطلاعات است، اما در این میان کشورهای در حال توسعه‌ای همچون ایران، برای نیل به پیشرفت یا حتی رقابت با کشورهای توسعه یافته‌ای چون ژاپن باید خود را با الگوهای تغییر یابنده جهانی منطبق با فرهنگ بومی هماهنگ سازند. آنها باید ضمن تماس با روند جاری و آتی تکنولوژی‌های ارتباطی پدید آمده، به تواناییهای خود آگاهی یابند و به ابداع روش‌هایی برای آموزش، یادگیری، کار، تفریح و فعالیت در عرصه جهانی بپردازند.

جهانی که به‌سوی کوچکتر شدن و در عین حال پیچیدگی بیشتر سیر می‌کند، جهانی که در آن اطلاعات، محرک عمده دانش، به‌وجود آورنده قدرت هستند و رسانه‌های جمعی نیز درآن نقشی کلیدی دارند، به نحوی که گفته می‌شود: ' قدرت رسانه‌ای همانا قدرت سیاسی است.'

منابع:

- ماهنامه‌ی شبکه. مرداد ماه 1385 شماره 67. پرهام ایزد پناه ( عصر جدید رسانه ها ... )
- رسانه های متعامل در عصر جدید . سینا قربانلو 18 اکتبر 2003
- محمد سعید ذکائی ( Iranian futurist) . 15 بهمن 1383

http://www.sjsu.edu/depts/masscomm-grad/new_media/final_report5.html

http://www.isu.ac.ir/publication/

http://ayandenegar.org