همه ما خوب می‌دانیم که برای انجام هر کاری باید مقدماتی را از پیش در نظر گرفت .تهیه مصاحبه مثل رفتن به سفر، برای خودش مقدماتی دارد و اگر کسی بی‌گدار به آب بزند نتیجه مطلوبی عایدش نخواهد شد. شکست و یا کامیابی مصاحبه‌کننده در گرو اعمال و رفتاراش است ،همانطور که قبلا گفتیم مصاحبه کننده باید نقش بازیگر - کارگردانی‌اش را به خوبی ایفا کند تا به اهداف رسانه‌ای خود برسد.
اشاره: بهاره جلالوند- خبر، مصاحبه و گزارش، فرقی نمی‌کند که یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار چه می‌نویسد، مهم این است که چگونه می‌نویسد و برای خلق نوشته‌هایش از چه راهکارهایی بهره می‌گیرد و از همه مهم‌تر نوشته باید به مذاق خواننده خوش بیاید. بیراه نرفته‌ایم اگر بگوییم نویسندگی با هر شکل و شگردی که باشد یک هنر است و برای ماندگاری یک اثر باید مهارت‌های لازم را کسب کرد. باز هم با استاد' فریدون صدیقی' همراه شدیم تا بر آموخته های قبلی بیافزاییم، این بار می‌خواهیم درباره مصاحبه شونده بگوییم.
***
همه رقم موجود نیست!
انتخاب مصاحبه شونده یکی از مواردی است که خیلی جای بحث دارد، با این حال شاید در ذهن بسیاری از مصاحبه کنندگان جوان این سوال وجود داشته باشد که در بین مصاحبه شوندگان مختلف برای یک موضوع خاص چه کسی را باید انتخاب کنیم؟! اولین نکته‌ای که باید به مصاحبه کنندگان گفت این است که انتخاب مصاحبه شونده خیلی دست ما نیست. بخشی از این انتخاب تابع رسانه است و همین مسئله کمی موضوع را پیچیده تر می‌کند. فرض کنید شما می‌خواهید با افردی مصاحبه بگیرید که آن ها همسو با رسانه شما نیستند، نتیجه این می‌شود که نیمی از انتخاب هایتان را از دست می‌دهید. نکته دوم این است که شما می‌خواهید با فردی خاص مصاحبه بگیرید ولی اوبه دلیل عدم اعتماد حاضر به همکاری نیست با این‌که شما و رسانه‌تان را می‌شناسد؛ در نتیجه اینجا هم دایره انتخاب هایتان محدودتر می‌شود. این‌که مصاحبه کننده اراده کند و فردی خاص را برای مصاحبه انتخاب کند کافی نیست و باید ظرفیت‌های روحی، روانی و تجارب مصاحبه کننده را هم در نظر گرفت. عوامل زیادی بر روی انتخاب مصاحبه شونده تاثیر می‌گذارند بنابر این مصاحبه کننده برای انتخابش چندان آزاد نیست. کارکرد و موقعیت رسانه ، موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مصاحبه شونده از عواملی هستند که دست ما را برای انتخاب خیلی باز نمی گذارند. پس در یک فضای رسانه ای ملتهب انتخاب ها هم به حداقل می‌رسد.
مصاحبه با چند نفر؟
با این حال فرض را بر این می‌گذاریم که امکان انتخاب مصاحبه شونده برای مصاحبه کننده وجود دارد،در چنین شرایطی باید به سراغ بهترین ها رفت.توصیه ام به مصاحبه کنندگان این است که همیشه یک نفر را به عنوان مصاحبه شونده در نظر نگیرند و حداقل 3 نفر را برای یک موضوع خاص در نظر داشته باشند . وقتی 3 گزینه پیش رو داشته باشید با خیال راحت تری می‌توانید کار خود را انجام دهید. همیشه این مسئله را در نظر بگیرید که احتمال این‌که نفر اول و یا دوم حاضر به مصاحبه نشوند و یا در شرایطی قرار بگیرند که امکان مصاحبه کردن نداشته باشند، وجود دارد.
به من اعتماد کن!
انتخاب مصاحبه شونده را کنار می‌گذاریم و به بحث جلب اعتماد مصاحبه شونده می‌رسیم که از همه مهم تر است. تا زمانی که یک مصاحبه کننده موفق به جلب اعتماد مصاحبه شونده نشود مصاحبه‌ای هم انجام نخواهد شد.
نداشتن شناخت از مصاحبه کننده و سازگار نبودن با رسانه می‌تواند برخی از دلایل عدم اعتماد مصاحبه شونده باشد، ولی راه حل‌هایی برای این مشکل وجود دارد که مصاحبه کننده با دانستن آن ها می‌تواند اعتماد مصاحبه شونده را جلب کند.
هموار‌سازی مسیر
مصاحبه کننده باید فهم و دانستگی عمیقی نسبت به موضوع مصاحبه داشته باشد و از طرفی هم شناخت مصاحبه شونده ضروری است.این‌که مصاحبه کننده بداند مصاحبه شونده کیست، چه سابقه و پیشینه ای دارد به او کمک می‌کند ولی در کنار آن، ادبیات و گفتار مصاحبه کننده در جلب اطمینان مصاحبه شونده تاثیر بسزایی دارد.برای مثال وقتی می‌خواهید از یک استاد دانشگاه وقت مصاحبه (به صورت تلفنی) بگیرید می‌توانید این جمله را به کار ببرید:'استاد ارجمند ،من و رسانه ام علاقمندیم که فرصتی را در اختیار ما بگذارید که به طرح چند پرسش بپردازیم. ' لحن صدا و ادبیات گفتاری در اینجا خیلی مهم است چرا که مصاحبه شونده حرفه ای با شنیدن صدا می‌تواند وضعیت شما را درک کند. وزین بودن یکی دیگر از مواردی است که نباید آن را نادیده گرفت .یک مصاحبه کننده موفق باید لحن و صدای تاثیر گذاری داشته باشد به گونه ای که مصاحبه شونده به او اعتماد کند. در کنار موارد یاد شده باید گفت که مصاحبه کنندگان موفق گنجینه واژگان زیادی دارند که با کارگیری این واژگان، کارجلب اعتماد مصاحبه شوندگان را برای خود راحت‌تر می‌کنند.
ترفندهای دام گستر
مواردی که به آن ها اشاره شد می‌تواند تا حدود زیادی به مصاحبه کننده کمک کند ولی بازهم امکان این‌که مصاحبه شونده ای حاضر به گفت‌وگو نشود ،وجود دارد. این مسئله بیشتر در مصاحبه شونده‌هایی به چشم می‌خورد که مصاحبه‌کننده را نمی‌شناسند در چنین مواردی باید ترفند و سناریو داشت. وقتی مصاحبه شونده برای بار اول حاضر به مصاحبه نشد باید برایش طرح و توطئه چید و او را به دام انداخت. برای مثال می‌توانید 2-3 روز بعد مجددا تماس بگیرید و با تغییر ادبیات و جنس صدای خود او را راضی به مصاحبه کنید. یکی از ترفند های دام گستر دیگر این است که به مصاحبه شونده بگویید: 'ادامه کار من در این رسانه در گرو مصاحبه با شماست'. البته این نکته را به یاد داشته باشید که لحن صدا و نوع گفتار باید به گونه ای باشد که مصاحبه شونده آن را باور کند.
رد شدن از موانع
در برخی موارد مصاحبه شونده می‌خواهد با رسانه شما مصاحبه کند ولی ادبیات شما به گونه ای است که او را از برقراری ارتباط مایوس می‌کند. کار مصاحبه کننده این است که موانع در پیش روی خود را بر دارد نه این‌که جلوی راه خودش مانع بگذارد. بازهم تاکید می‌کنم داشتن صدا و گفتار خوب به مصاحبه کننده کمک بسزایی می‌کند. اگر مصاحبه‌کننده‌ای هستید که صدای شما نمی تواند اعتماد مصاحبه شونده را جلب کند باید به شکل حضوری وقت مصاحبه بگیرید شاید شخصیت و نوع برخوردتان این فرصت را برایتان به وجود بیاورد که اعتماد مصاحبه شونده را جلب کنید. پیشنهاد دیگرم برای مصاحبه کنندگانی است که مجبورند به طور مداوم با تلفن وقت مصاحبه هایشان را هماهنگ کنند و صدای خوبی هم ندارند، این دسته از افراد می‌توانند در کلاس های بازیگری و تئاتر روی صدای خود کار کنند.
من مصاحبه نمی‌کنم!
شاید خیلی از شما در ذهنتان این سئوال به وجود آمده باشد که اگر راهکارهای یاد شده جواب نداد چه کنیم؟!
مصاحبه گرفتن و کار روزنامه‌نگاری صرف نظر از تکنیک و تجارب به ظرفیت شخصی مصاحبه کننده بر می‌گردد. گفتیم مصاحبه کننده بازیگر است و این بازیگر باید خلاق باشد، در نقش‌های مختلف ظاهر شود و نقشش را هم به خوبی ایفا کند. با به کارگیری از صدای تاثیرگذار، ادبیات و گفتار خوب، داشتن گنجینه واژگان، خلاقیت، هوش و استعداد می‌توانید اعتماد هر کسی را برای مصاحبه جلب کنید.
