سلطه آمریکایی در زرورق اقناع رسانه‌ای

جلسه استماع کنگره آمریکا با حضور مدیرعامل تیک‌تاک، حامل پیام‌ها و تحلیل‌های فراوانی است. یکی از مهم‌ترین درس‌آموخته‌های این جلسه 5 ساعته برای ما و همه دنیا آن است که آمریکایی‌ها چگونه از ظرفیت رسانه برای روتوش تصمیمات خود استفاده می‌کنند. آن‌ها بارها نشان داده‌اند که با حرفه‌ای‌گری فراوان از پیوست‌های رسانه‌ای بهره می‌گیرند تا تصمیمات‌ مهم‌شان مورد پذیرش ملی قرار گیرد.

به نظر می‌آید این جلسه استماع که بیشتر به یک بازجویی چین‌هراسانه شبیه شده بود قطعه‌ای از همان نظام‌واره حکمرانی آمریکایی است، به‌نحوی‌که تصمیمات سلطه‌طلبانه خود را در زرورقی از اقناع رسانه‌ای کادوپیچ کرده و رأی‌دهندگان خود را مجاب کنند که ما در تمام احوال حکمرانی به منفعت و خواست شما تمکین می‌کنیم.

این جلسه کنگره با پخش مستقیم رسانه‌ای، به‌صورت عریان و واضح نشان داد که نظام حکمرانی آمریکا چه در سطح قانون‌گذاری، چه در سطح اجرایی و چه در سطح قضایی به‌صورت ویژه توجه دارد که تصمیمات و احکام آنان حتما باید در منظر عمومی مردم مورد پذیرش قرار گیرد. این جلسه در حکم دالان طراحی‌شده‌ای بود که آمریکایی‌ها با معماری رسانه‌ای آن کوشیدند گام‌بندی تصمیمات‌شان را به صورت منطقی، صبورانه و علمی بازنمایی کنند؛ و این روند را حتی در مورد تصمیماتی که از قبل گرفته‌اند اعمال می‌کنند تا این‌جنس از تصمیمات عمومی پیش از ابلاغ و رونمایی، ریز ریز در ذهن مردم کاشته شود، که مبادا به اعتراض عمومی و یا واکاوی حقیقت‌طلبانه منجر شود.

ایالات متحده با فاصله بسیار در صدر قدرت‌های جهانی است که بر نظام اطلاعات و تبادل داده جوامع حکومت دارد و با تسلط بی‌چون و چرا بر شبکه‌های اجتماعی اصلی، هژمونی خود را در ابعاد اقتصادی، تجاری، امنیتی و سیاسی حفظ می‌کند. اما جالب آنکه همین کشور در جلسه‌ای سرکوبگرانه مدیرعامل یک شرکت خارجی را احضار کرده و او را در موضوعات مختلف مورد فشار سیاسی و قانونی قرار می‌دهد؛ با این خط داستانی که احساس می‌کنیم شرکت تو در حال جمع‌آوری اطلاعات مردم ماست و عنقریب است که این اطلاعات حیاتی را در اختیار حکومت کمونیستی چین قرار دهی؛ ولی ما هرگز به تو اجازه اینچنین خبط و خطایی نمی‌دهیم!

به نظر می‌آید تصمیم نهایی پیش از این گرفته شده است و این جلسه صرفا نقش تسهیلگر ذهنی و پز دموکراسی به خود گرفته است. آنچنان که رئیس جلسه پیش از آغاز دفاعیات مدیرعامل تیک‌تاک در نطقی که از روی کاغذ قرائت می‌کند می‌گوید «پلتفرم شما باید ممنوع شود» و البته پیشتر از آن نیز اظهارنظرهای دیگری نیز با همین محور از مقامات رسمی آمریکایی شنیده شده است؛ وزیر امور خارجه ایالات متحده در مصاحبه‌ای می‌گوید کار تیک‌تاک باید به هر طریقی پایان یابد و البته راه‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد.

پندآموز آنکه در کل گفتگوهای جنجالی و حتی گاه بی‌ادبانه اعضاء کنگره، روی محورهایی تأکید می‌شود که مردم نسبت به آن حساس هستند و عموما خوش‌شان می‌آید سیاست‌مداران، سینه‌چاک استیفای همان حقوق و مطالبات باشند. تأکید بیش از حد بر امنیت ملی و اینکه نمی‌خواهیم اجازه دهیم به خاطر گردآوری اطلاعات انبوه، سرنوشت مردم مظلوم ما در اختیار یک قدرت دیگر جهانی قرار گیرد از این محورهاست. ضمن آنکه به‌رغم پیش‌بینی‌ها که این جلسه عمدتا بر مسائل امنیت ملی استوار خواهد بود بخش‌های جدی از پرسش‌ها و اظهار‌نظرهای گویندگان بر محور حقوق کودکان و نوجوانان متمرکز شده است. برای مثال فرانک پالون، نماینده دموکرات نیوجرسی در جلسه‌ می‌گوید: «تحقیقات نشان داده است که الگوریتم‌های تیک‌تاک ویدیوهایی را به نوجوانان توصیه می‌کنند که احساسات پریشانی عاطفی را ایجاد و تشدید می‌کنند، از جمله ویدیوهایی که خودکشی و خودآزاری را تبلیغ کرده است». او و دیگر نمایندگان ابراز نگرانی می‌کنند که ما نباید اجازه دهیم کودکان‌مان در معرض محتوایی قرار بگیرند که به خود آسیب بزنند. همزمان با این تأکیدات محور دیگری نیز در جلسه پررنگ است و آن حمایت از آزادی بیان در سطح جهان است و اعتراض به این موضوع که چرا تیک‌تاک محتواهایی را که علیه حکومت چین است سانسور و حذف می‌کند. اتهاماتی که مکرر توسط مدیرعامل رد می‌شود اما بارها میان حرف او پریده و او را متهم به فرار از پاسخ می‌کنند. همین مسئله نیز باعث می‌شود بعد از اتمام جلسه شرکت تیک‌تاک در بیانیه‌ای اظهار می‌کند کنگره علاقه‌ای به گوش دادن به پاسخ‌های ما ندارد و در بیانیه دیگری سخنگوی وزارت امور خارجه چین اعلام می‌دارد: ایالات متحده باید به رقابت منصفانه احترام بگذارد و سرکوب شرکت‌های خارجی را متوقف کند.

منطقی است که هر حکومتی باید فرایندهای تصمیم‌گیری خود را شفاف کند و خواست عموم مردم را در تصمیمات راهبردی خود لحاظ کند، اما سخن بر سر فاصله حقیقت و نمایش است؛ کدام فرایند حقیقی و کدام اقدام مزورانه است؟