روزنامه نگاری کارآفرین

 روزنامه نگاری کارآفرین[1]، حوزه ای از رسانه را تشریح می کند که در آن تمرکز اساسی بر محتوا و خدمات تولید شده است؛ البته با هدف رونق کسب و کار و نیز تولید پول و درآمد. نکته اینجاست که این دیدگاه، برخلاف دیدگاه رایج گذشته است که روزنامه نگاری و هدفش را نوعی خدمت عمومی برای شهروندان جهان تصور می کرد. روزنامه نگاری کارآفرین این فرصت را برای روزنامه نگاران ایجاد می کند تا به این ایده که ضمن تولید محتوا، می توان به شرایط کسب و کار و پول درآوردن هم توجه کرد، فکر کنند.

با وجود تعریفی که در بالا ارائه شد، هنوز اندیشمندان حوزه روزنامه نگاری و ارتباطات، تعریف دقیق و جامع و مانعی از روزنامه نگاری کارآفرین ارائه نداده اند. این مسئله شاید مربوط به ماهیت روزنامه نگاری کارآفرین باشد که بین رشته ای و ترکیبی از روزنامه نگاری، کارآفرینی، تجارت و حتی فناوری ارتباطات و اطلاعات است. (World Journalism Education Congress,2010)

فعالین حوزه روزنامه نگاری و رسانه، هر یک تعریف خود را از روزنامه نگاری کارآفرین ارائه می دهند. اندرسون[2]، مدرس روزنامه نگاری کارآفرین می گوید، روزنامه نگاری کارآفرین شاید پاسخی به تغییرات ایجاد شده در سبک و ابزارهای تولید خبر و گزارش باشد. وی این مفهوم را ترکیبی از ایده های جدید و در حال ظهور مربوط به فعالیت های دیجیتالی جدید می داند که منجر به کسب و کار و تجارت و درآمدزایی می شود. اندرسون همچنین با اشاره به تغییرات در عملکرد روزنامه نگاری حرفه ای با توجه تحولات تکنولوژیک در صنایع خبری، حرکت به سوی روزنامه نگاری کارآفرین را تلاش برای بقا و ماندن در فضای کاری روزنامه نگاری، توصیف می کند. (Youtube,2012)

در کنار این تعریف، سیبریک بنت[3]، روزنامه نگار و استاد دانشگاه بلمونت[4]، روزنامه نگاری کارآفرین را یک طرز تفکر[5] قلمداد می کند که جریانی از درآمد را برای فرد روزنامه نگار به ارمغان می آورد. بنت معتقد است که روزنامه نگاری کارآفرین چیز جدیدی نیست چرا که با تحولات در هر دوره تاریخی و تغییر در تکنولوژی های آن دوره، خلاقیت و کارآفرینی لازمه روزنامه نگاری در همه زمان ها بوده است. وی می گوید استفاده درست و در مسیر درست از ابزارها، روزنامه نگاری کارآفرین را می سازد. بنت معتقد است در مسیر روزنامه نگاری کارآفرین باید درآمدزایی اتفاق بیفتد. (Youtube,2009)

فعالان روزنامه نگاری کارآفرین معتقدند در این شیوه از روزنامه نگاری، می توان مستقل بود، البته نه لزوما به معنای آن‌که در عملی کارآفرینانه، دست به ایجاد یک شرکت رسانه ای یا کمپانی خبری و خبرگزاری بزنید - که هر چند می توانید- اما، به این معنا که در روزنامه نگاری کارآفرین، شما خود، رئیس خود هستید. لذا تلاش کنید برای مطلبی که می خواهید روی نت منتشر کنید یا ویدئویی که قرار است بارگذاری کنید و یا مصاحبه ای که در انحصار شماست، یک اسپانسر پیدا کنید. در این معنا، روزنامه نگاری کارآفرین یعنی، قادر باشید، بدون وابستگی به یک رسانه بزرگ و یا کمپانی رسانه ای، در قبال تولید روزنامه نگارانه تان، پول دربیاورید.

برخی معتقدند که این شیوه از روزنامه نگاری، حتی می تواند مرز حوزه های خبری را نیز درنوردد و هر روزنامه نگار کارآفرین این امکان را داشته باشد تا در حوزه های خبری مختلف ورود کرده و با تهیه مطلب، به دنبال کسب درآمد نیز باشد.

هر چند ممکن است برای برخی، اصطلاح روزنامه نگاری کارآفرین کمی عجیب و دور از ذهن به نظر برسد و حتی آن را در تقابل با ایده سنتی روزنامه نگاری، که پرهیز از تجاری شدن سرلوحه آن است بدانند؛ اما باید به این نکته نیز توجه داشت که این دیدگاه سنتی، در دنیای امروز، آینده ای مبهم و نگران کننده را برای روزنامه نگاری به ارمغان خواهد آورد.

ممکن است کمی اغراق به نظر بیاید، اما این حقیقت دارد که فرصت های شغلی، امروزه برای روزنامه نگاران کاهش پیدا کرده است و این کاهش در حالی اتفاق می افتد که به نظر می رسد، تعداد تقاضا در بازار کار روزانه افزایش می یابد.

همه ما شاهد بوده ایم که گه گاه، تعداد زیادی از روزنامه نگاران تعدیل و یا به واسطه مسائل مالی و یا تخلفات حرفه ای نشریه، از کار بیکار شده و به انبوه روزنامه نگاران بیکار دیگر پیوسته اند. ضمن آن‌که با اضافه شدن به تعداد روزنامه نگاران در جستجوی کار، روزنامه نگاران تازه کار، باید تلاشی مضاعف در مقابل همکاران کهنه کار و با تجربه خود داشته باشند تا بتوانند فرصت های شغلی اندک را از آن خود کنند.

اینجاست که روزنامه نگاری کارآفرین، این امید و احتمال را پیش روی روزنامه نگاران به ویژه روزنامه نگاران جوان، قرار می دهد تا از طریق تفکر کارآفرین، با ایجاد شغل های جدید درآمدزایی کنند و بار سنگین مشکلات را از دوش خود و همکاران خود بردارند.

اکنون مدتی است، پرسش هایی نظیر «الگوی تجاری جدید برای روزنامه نگاری در شرایطی که شهروندان بیش از پیش توقع ارائه خدمت رایگان دارند، چیست؟» مطرح می شود و هر گاه جمع کوچکی از روزنامه نگاران، گرد هم می آیند، نگرانی هایی از این دست را ابراز می کنند. (Bhargava,2011)

برای سال ها، رسانه های حرفه ای، اصطلاح، دیوار چین را به منظور جدا کردن اتاق های خبر از بخش تجاری کمپانی های رسانه ای خود استفاده می کردند؛ اما حالا زمان در حال تغییر است و این دیوار در حال کوتاه شدن. (Ejo,2012)

آنچه باید مورد توجه قرار گیرد آن است که تنها، حرفه روزنامه نگاری و رسانه ها با موج تحولات اجتماعی و نیز تکنولوژیک تصادم نکرده اند، بلکه بسیاری حوزه ها و زمینه های شغلی و اجتماعی دیگر نیز، دستخوش این امواج پرتلاطم شده اند. با این همه، بهره برداری از پتانسیل تحولات تکنولوژیک در احیا و ساخت تولیدات رسانه ای و ایجاد شغل های جدید در این حوزه است، که باید مد نظر قرار گرفته شود.

به طور مثال در این زمینه می توان به ایجاد نسل جدیدی از روزنامه نگاران کارآفرین اشاره کرد که لازمه ی تربیت و آموزش آنها، برگزاری دوره های آموزشی و تحصیلات مقدماتی و تکمیلی برای همپا شدن نسل جدید روزنامه نگاران، با تحولات است. مثال عملی و اجرا شده آن برگزاری دوره های آموزشی و ترمیک CUNY (The City University of New York) با همکاری یک بنیاد رسانه ای[6] دیگر است که به تربیت روزنامه نگاران کارآفرین از سال 2010 تا کنون اقدام کرده اند و دوره های آموزشی خود را به طور مرتب برگزار می کنند. این خود مثالی از ایجاد کار از طریق روزنامه نگاری کارآفرین است؛ ضمن آن که به واسطه آموزش این نیروها، تفکر و خونی تازه به کالبد روزنامه نگاری و رسانه دمیده می شود و عاملی برای خلق فضاهای کاری جدید و رسانه های جدید با تفکری کارآفرینانه می شود.( CUNY,2010)

همچنین با بهره گیری از فرصتی که روزنامه نگاری کارآفرین نامیده می شود، رسانه های قدیمی ناچار به تکامل، تغییر و تحول همگام با ظهور ایده های جدید هستند. مثال عملی این ادعا، راه اندازی سایت روزنامه نگاری تجربی، تحت عنوان درست/ خطا (True/Slant) در اواسط سال 2009 است که توسط کمپانی قدیمی رسانه ای فوربز[7]، صورت گرفت. این وبسایت می کوشد تا مفهوم روزنامه نگاری کارآفرین را ترویج دهد. لویس دورکین، از کهنه کاران رسانه، این سایت را با هدف کمک به خبرنگاران برای پیوستن به یک سازمان خبری صاحب نام و دارای اعتبار و حقوق ثابت دایر کرد. نویسندگان مطابق قرارداد ملزمند که با خوانندگان در تعامل باشند و بخش اظهارنظر مطالب خود را شخصا مدیریت کنند. برخی از خبرنگاران این سایت حقوق ماهانه ثابت می گیرند و سایرین بر اساس میزان مخاطبی که به سمت سایت می کشند، دستمزد دریافت می کنند. آنها همچنین این فرصت را دارند که در درآمد آگهی سهیم باشند و بخشی از سهام شرکت را در اختیار داشته باشند. این نیز، مثال دیگری از ایجاد کار از طریق روزنامه نگاری کارآفرین است که توسط دورکین محقق شده است. (Trueslant,2009)

روزنامه نگاری کارآفرین همان طور که پیشتر اشاره شد، فقط به این معنا نیست که شما یک کمپانی یا شرکت تجاری رسانه ای برای خودتان راه اندازی کنید؛ بلکه به معنی خلق محصولات جدید، بازار جدید، ایده های جدید و تجارت جدید به منظور کسب سود اقتصادی بیشتر، برای ارتقای محصولات آینده تان، بازارتان و ایده هایتان است؛ آن هم در دنیایی که به سرعت چشم انداز رسانه های دیجیتال در آن در حال تغییرند. (NewsU,2012)

روزنامه نگاری کارآفرین به شما خواهد آموخت که چگونه کسب و کارهای رسانه ای موفق، از طریق کارآفرینی به تجارت و درآمدزایی رسیده اند و شما چگونه می توانید با نوآوری و اخبار پایدار به همین مسیر قدم بگذارید. این که چگونه یک روزنامه نگارِ هوشیار بوده و از فرصت ها استفاده کنید. این که چگونه ایده خود را تبدیل به یک محصول، خدمت و یا تولید درآمد کنید.

مارک بریگز[8]  نویسنده کتاب روزنامه نگاری کارآفرین می گوید برخلاف تصور عموم، صنعت خبر، یک تجارت ورشکسته نیست و یا نیاز به تعمیر و بازسازی ندارد. بلکه در دهه دوم این قرن، ما در اکوسیستم جدیدی از خبر زندگی می کنیم که سرزمینی از فرصت ها، برای روزنامه نگاری کارآفرین است. همان‌گونه که بسیاری از ناشران روزنامه پیش از این گفته بودند: «ما نمی خواهیم روزنامه را برای پول منتشر کنیم، ما با کسب پول و درآمدزایی، قادر خواهیم بود، روزنامه منتشر کنیم.» و لذا این همان وظیفه ای است که برعهده کارآفرینان خبری در عصر دیجیتال است. (Mark Briggs,2011)

منابع:

Bhargava, Rohit (2011),How Entrepreneurial Journalism Will Change Our World http://www.rohitbhargava.com

CUNY(2010), Entrepreneurial Journalism. http://www.journalism.cuny.edu

European Journalism Observatory (2012), Entrepreneurial Journalism in Europe http://en.ejo.ch

Mark Briggs (2011) Entrepreneurial Journalism: How to Build What's Next for News

NewsU  (2012), Six Traits of Successful Entrepreneurial Journalists. http://www.newsu.org

World Journalism Education Congress (2010) Entrepreneurial Journalism.  July 5-7, Grahamstown, South Africa

Trueslant(2009), about trueslant, http://trueslant.com

Youtube (2009), Entrepreneurial Journalism, http://www.youtube.com/watch?v=UQs9GzRqaTE

Youtube (2012), Teaching Entrepreneurial Journalism, http://www.youtube.com/watch?v=L4QZFMASca8

[1] entrepreneurial journalism

[2] CW Anderson

[3] Dr Sybril Bennett

[4] Belmont University

[5] mindset

[6] John S. and James L. Knight Foundation

[7] Forbes

[8] Mark Briggs