همگرایی در رسانه‌ها: شناخت مسبب‌ها و تاثیرات آن

1.1 مقدمه
عبارت همگرایی تقریبا در دو دهه اخیر سر خط خبرها بوده است. دلایل مختلفی برای توسعه همگرایی وجود دارد. توسعه فناوری ارتباطات، ترقی در فناوری دیجیتال و اینترنت محرک همگرایی هستند. همگرایی بصورت قابل توجه بر ماهیت روزنامه نگاری تاثیر گذاشته است. امروزه، روزنامه نگاران با چندین چالش در بازار و محل کار روبرو هستند. ضروری است آنها مهارت هایی جهت خلق عناصر وب از جمله محتوای صوتی-تصویری، اطلاعات تصویری، گرافیک، فایل صوتی، ابزار تدوین و غیره کسب کنند. رسانه ها در حال کاربر پسندتر و فرا تعاملی تر شدن هستند. با پیشرفت فناوری دیجیتال، همگرایی در حال پیچیده تر شدن است. ضروری است که این رویه جدید در حال رشد، تاثیر آن بر  عملکرد روزنامه نگاری و تاثیر آن بر ساختارهای سازمانی رسانه ها را بشناسیم.
اکنون رسانه ها قادرند ویژگی های ساختاری مختلف رسانه ها را با هم ادغام کنند و به یکدیگر پیوند زنند و با کمک آن از کلیه مرزهای زمینی که برای رسانه خاصی است عبور کنند. در واقع به نظر می رسد این موضوع شبیه 'محو کردن مرزهای رسانه ها' است. با کمک اینترنت فرصت های استثنائی برای شاغلان رسانه ها جهت گردآوری برنامه و سپس پخش برنامه در سراسر دنیا بوجود آمده است. این موضوع در گذشته تصور ناپذیر بود. امروزه ساختار دیجیتال رسانه ها جهت رسیدن اخبار به مخاطب سرعت غیر قابل تصوری بوجود آورده است. گسترش شبکه های رسانه های اجتماعی، ساختار دیجیتال و پایگاه های اینترنتی موجود در وب همه این امور را میسر ساخته است. فناوری در حال حاضر پژوهش را به راحتی پیش می برد. ممکن است فناوری سبب گردد همگرایی، رابطه، محتوا و ارتباطات تبدیل به محرک یا ابزارهای اصلی پژوهش گردند. در این زمینه رسانه های اجتماعی، استفاده از اینترنت و  تلفن همراه استانداردهای مهمی جهت تعیین مخاطب همواره در حال تغییر یا الگوهای رفتاری و تقاضای مشتریان می باشد. همه اَشکال رسانه های اجتماعی یا رسانه های نوین به عنوان انشعاب همگرایی همواره به کانال دائما مهمتر ارتباطات تبدیل می گردند.  

1.2 همگرایی رسانه ها: واقعا معنای آن چیست؟

لغت همگرایی یعنی 'کنار یکدیگر قرار گرفتن دو یا چند چیز'. همگرایی یعنی ترکیب شدن محصولات سابق رسانه ها از جمله محصولات چاپی، رادیو، تلویزیون و غیره که نیروی این ترکیب را اینترنت و کامپیوتر فراهم می کنند. همگرایی رسانه ها عمیقا بر صنعت اخبار تاثیر گذاشته است. علاوه بر آن، صنعت خدمات مثل سرگرمی، کسب و کارهای مخابراتی و اینترنتی، پهنای باند و غیره  شاهد سنت شکنی اساسی نیز بوده اند.
 
1.3 مدل های برگزیده همگرایی رسانه ها

1. مدل زنجیره همگرایی

به عقیده آنها، این مدل مدلی پویا است و می کوشد همگرایی را به صورت زیر توصیف نماید:
مجموعه فعالیت های رفتار محور که تعامل و سطح همکاری بین کارمندان روزنامه ها، ایستگاه های تلویزیونی و شرکت های وب را با شرکاء هیات تحریریه به تصویر می کشد. سطوح زنجیره تبلیغ بین رسانه ای، همسان سازی، رقابت همکارانه، به اشتراک گذاشتن محتوا و همگرایی به عنوان معیاری برای افراد متخصص رسانه ها بکار می رود که ائتلاف با شرکاء خبری مختلف را گسترش می دهد (دیلی، دمو و اسپیلمن، 2003)
 

2.مدل همگرایی هنری جنکینز

از نظر جنکینز (2001) 'همگرایی رسانه ای واقعا موضوعی فراتر از دگرگونی فناورانه است. همگرایی روابط بین فناوری های کنونی، صنایع، بازار، ژانرهای مختلف رسانه ها و مخاطب را تغییر می دهد. همگرایی رابطه علّی و معلولی است که از طریق آن صنایع رسانه ای دایر هستند و مصرف کنندگان از طریق آن شیوه پردازش رسانه ها، اخبار و سرگرمی را تغییر می دهند. همگرایی به فراگرد اشاره می کند، نه به یک نقطه پایانی' (شکل 2)

شکل 2. مدل همگرایی جنکینز

 

3. مدل همگرایی فلین] [Flynn
از نظر فلین همگرایی زمانی شکل می گیرد که ابزارهای رسانه ای با هم ادغام شوند؛ این ادغام چالشی ایجاد می کند که آیا مصرف کنندگان از آن وسیله رسانه ای استفاده خواهند کرد یا خیر. همچنین، اگر مصرف کنندگان خود را با آن ابزار رسانه ای؛ که ابزار پیوندی نامیده می شود؛ وفق ندهند همگرایی ایجاد نمی گردد (شکل 3)
 

شکل 3. مدل همگرایی فلین
 

4. مدل همگرایی گوردُن (Gordon)
گوردن همگرایی را به پنج دسته طبقه بندی کرده است که عبارتند از: همگرایی مالکیت، همگرایی در نحوه اجرا، همگرایی ساختاری، همگرایی در جمع آوری اطلاعات و همگرایی داستانسرائی. از نظر گوردن همگرایی مالکیتی یعنی ادغام شرکت ها، که اختلاط شرکت ها نیز نامیده شده است. همگرایی در نحوه اجرا به معنی تولیدات بین رسانه ای است. از نظر او همگرایی ساختاری در بخش های تحریریه نمود یافته است، در حالی که می توان جمع آوری اطلاعات را نمونه ای از روزنامه نگاری  کوله پشتی نامید، که می تواند کانال های پخش اخبار چند پایگاهی ایجاد کند (شکل 4).

روزنامه نگاری کوله پشتی حالتی است که در آن خبرنگار مثل یک طبیعت گرد تنها، همه وسایل مورد نیاز برای گردآوری، ضبط و ارسال خبر را در هر مکانی همراه خود دارد که عبارتند از: دوربین فیلمبرداری دیجیتال، میکروفن، رایانه روپایی دارای قابلیت اتصال به اینترنت پرسرعت، با نرم افزارهای ویرایش و تصویرآرایی مورد نیاز (قربانی، 1399).   

 

شکل 4. مدل همگرایی گوردن