این مقاله به منظور بررسی عملی فرآیند کارآفرینی در رسانهها ابتدا مفاهیم کارآفرینی و کارآفرینی رسانهای را مرور می کند، سپس ویژگیهای شرکت مشاوره Technically media و ناشر وب سایت فناوری Technicallyphilly را در قالب کارآفرینانه تشریح خواهد کرد.
در پایان با قرار دادن چنین تجربیاتی در یک چارچوب ،مجموعهای از خروجیها و ویژگیهای کارآفرینی را ارائه میدهد که میتوان آنها را در برنامههای آموزشی روزنامهنگاری لحاظ کرد.
از اتاقهای خبر این جملات خطاب به روزنامهنگاران به گوش میرسد: ما قبلا وقت و منابع شغلی را برای پرورش شما تلف میکردیم. درحالیکه باید ابتدا کاری را انجام میدادید و بعد از اثبات توانایی در خلق اثر ، امکانات را در اختیارتان میگذاشتیم.
جان مایه و ضرورت کارآفرینی رسانهای ریشه در این عبارات دارد.
مقدمه:
کارآفرینی
کارآفرینی قدرت کاربرد مجموعهای از رفتارها، برداشتها و مهارتها در راهاندازی یک کسب و کار موفقیتآمیز است. لازر[1] میگوید یک کارآفرین باید در طیف گستردهای از مهارتها سر رشته داشته باشد.
'گیب'[2] یک چارچوب آموزشی برای کارآفرینی ترسیم میکند که حاصل آن دوازده قابلیت کلیدی کارآفرینانه است. مواردی مانند: جستوجوی فرصت، به دست گرفتن ابتکار عمل، قابلیت توسعه کار، تحقق بخشیدن به تعهدات، تعیین موضع کنترل شخصی، تصمیمگیری حسی با اطلاعات محدود، قابلیت شبکهسازی، تفکر استراتژیک، قابلیت مذاکره، قابلیت متقاعد سازی و فروش، گرایش به پیشرفت و خطر پذیری بیشتر از جمله این موارد است.
کارآفرینی رسانهای[3]
کارآفرینی رسانهای به معنای خلق و مالکیت یک شرکت و سازمان رسانهای کوچک است که فعالیتهای آن حداقل یک نوآوری در بازار کسب و کار ایجاد کند.
در بسیاری از دانشگاههای معتبر دنیا کارآفرینی یک هدف اعلام شده آموزش روزنامهنگاری است. واحدها و مدارک پیشرفته در روزنامهنگاری کارآفرین در بسیاری از دانشکدهها پیشنهاد میشود. هدف کارگاهها، کتب و سایر منابع آموزشی، فراهم کردن مهارتهای شغلی و آموزشی برای دانشجویان روزنامهنگاری و آموزش ضمن خدمت است. بنابراین صرف آماده کردن دانشجویان روزنامهنگاری برای استخدام در صنایع خبر در این چشمانداز جایگاهی ندارد و بیشتر پیشگامی در تولید محصولات جدید بر اساس مدلهای کسب و کار مد نظر است. 'هانتر' و 'نل'[4] بحث میکنند که آموزش روزنامهنگاری کارآفرین چیزی بیش از افزودن واحدهای کسب و کار به برنامههای آموزشی است و بر اهمیت ایجاد فرصتهایی برای دانشجویان و تمرین گرایشهای کارآفرینانه در نشریات و سایر رسانهها تأکید میکنند.
Technically media
در سال 2009 سه روزنامهنگار جوان به نامهای ' کریستوفر وینک'[5] ، 'سین بلاندا'[6] و 'برایان جیمز کرک'[7] در اوان بیست سالگی با یک واقعیت ناخوشایند روبرو شدند: مدرک تحصیلی، دورههای کارورزی و جوایزی که کسب کرده بودند،برای بهدست آوردن یک شغل روزنامهنگارانه تمام وقت- حداقل برای شغلی که آنها میخواستند - کفایت نمیکرد. این سه فارغالتحصیل دانشگاه 'تمپل'[8] یک دامنه وب سایت خریدند ، مجوز یک کسب و کار کوچک گرفتند و کسب و کار خبری بر خط خود را راه اندازی کردند.
آنها میگویند ما خود را بالاتر از روزنامه نگاران متوسط میدیدیم، اما کسی نبود که به ما سفارش کار بدهد. بنابراین احساس کردیم باید خودمان کاری انجام دهیم.
ایده اولیه'Technically media' از عوامل متعددی ریشه گرفت. بنیانگذاران به روزنامهنگاری فناوری علاقه داشتند. آنها به عنوان دانشجو درباره آن مطالبی نوشته و وبسایتهاییدر ظرفیتهای مختلف ایجاد کرده بودند. آنها تشخیص دادند که برای یک نشریه بر خط 'online' که مسائل فناوری محلی را پوشش میدهد، مخاطب وجود دارد. بعد از مشاهده تمام این مسائل، وب سایت 'Technically philly' را راهاندازی و یک برنامه کاری سخت را طراحی کردند.
مراحل کارآفرینی رسانهای پایدار بر اساس مشخصههای Technically media
در این قسمت تجربیات 'Technically media' به عنوان نمونهای از کارآفرینی رسانهای ذکر میشود:
توسعه محتوی
'Technically media' به عنوان نمونهای از مفاهیم آموزشی روزنامهنگاری کارآفرین توصیف میشود.این شرکت پایهگذار http://technical.ly/philly ، وب سایت فناوری منطقهای محدوده 'فیلادلفیا' است و نقش قابل توجهی در فضای خبری 'فیلادلفیا' بازی میکند. این شرکت ضمن فراهم کردن اخبار کسب و کار محلی و منطقهای ، برای مشاغل، سازمانهای خبری و مجموعههای غیر انتفاعی استراتژیهای محتوایی و تحریری تهیه و در زمینه طراحی و ایجاد وب سایت، وب لاگ و حضور در دیگر رسانه های اجتماعی با آنها همکاری میکند.
همچنین به عنوان رابط بخش قابل توجهی از انتشارات برخطمحلی و موضوعی فعالیت دارد. یک نشریه پنج روز درهفته با حدود 2 هزار و پانصد بازدید کننده در ماه منتشرمیکند، به انتشار سریع آن تأکید دارد و امکان دسترسی مجازی به آموزش ریاضی، علوم و فناوری را مهیا میسازد.
-آنها برای بررسی محتوی، اقدام به برگزاری نشستهای گفت و شنود آزاد کردند که در آن افراد ایدههای بکر و سازنده خود را مطرح می نمایند که بسیاری از این موضوعات در ادامه تبدیل به مأموریتهای شرکت و مبنایی برای شناسایی متقاضیان خدمات آن می شود.
- این شرکت همچنین هفته 'philly Tech' را با بیش از 4 هزار مشارکت کننده مالی در زمینه انتشارات برخط ، سازماندهی کرده است.
- یکی از نوآوری های شرکت پرداختن به زوایای خبری و گزارش موضوعاتی است که تاکنون پوشش داده نشده است. برای مثال چند قرارداد با مرکز ملی قانون اساسی[9] منعقد کرده است. این مرکز یک مؤسسه غیرانتفاعی بیطرف است که با هدف گسترش دسترسیها، جذب بازدیدکنندهها و نهایتا آموزش مردم درباره مسائل قانونی فعالیت میکند. شرکت یک وبلاگ برای موزه ایجاد کرده، جایی که کارشناسان قانونی، تاریخنگاران و کارکنان موزه میتوانند درباره مسائل قانونی روز و رخدادهای جاری بنویسند. هدف Technically media القای تدریجی برخی از ارزشهای یک نشریه جدید در حوزه فرهنگ موزهداری و کمک به گسترش برنامههای آن در قالب مجازی بود. شرکت در بررسیها به این نتیجه رسید که جریان اخبار درباره مسائل قانونی کم است، پس چرا نتوان آنها را در قالب روزنامه نگاری یا قالبهایی همانند آن گنجاند؟ در همین راستا، اطلاعات محدودههای پوشش داده نشده مسائل قانون اساسی را مورد توجه قرار داد و به تهیه مطلب در این حوزه پرداخت.
شیوه انجام کار
- رویه اصلی این شرکت راه اندازیکار و بعد تثبیت و تبیین آن است. کارکنان شرکت میگویند ما زیاد در باره محتوایی که در نظر داشتیم، صحبت نمیکردیم. میگفتیم بگذار ابتدا آن را انجام دهیم. به این ترتیب ایده کار در9 فوریه 2009 مطرح شد. سپس دامنهای را خریدیم و گفتیم بیایید کار را آغاز کنیم و ببینیم چه اتفاقی میافتد. بعد از یک ماه گفتیم حالا بیایید در باره آن صحبت کنیم. در اوایل 2009 تمام ایدهها رویمیز بود ولی در آن مرحله به این نتیجه رسیدیم موارد و شیوههایی را که پاسخگو نیست، رها کنیم.
- کارمندان این شرکت تأکید میکنند که مهارتها و دانش مورد نیاز برای کار منحصر به فرد نیست. بسیاری از مهارتهای روزنامهنگاری مورد استفاده آنها مانند روزنامهنگاری سنتی است. مهارتهایی مانند تفسیر اخبار، کار تحت ضربالاجل، مصاحبه، جمعآوری منابع، نگارش، کنترل حقایق، غلطگیری و توجه به صحت اطلاعات. ضمن اینکه توجه به اصول بهینهسازی موتور جستجوی وب، استفاده از یک سیستم مدیریت محتوای متن باز، ایجاد وب سایت و استراتژیهای شبکه اجتماعی برای کار در یک نشریه برخط مستقل ضروری هستند.
-دیگر مهارتهای مورد نیاز با جنبه انتشاراتی صنعت خبر پیوند میخورد، مواردی از قبیل برقراری ارتباط با تبلیغکنندگان، ملاقات با مشتریان بالقوه ، بودجهبندی و برنامهریزی استراتژیک. علاوه بر این کارکنان درگیر جنبههای مختلف امور بودجه ای میشوند، مانند تهیه گزارش برای حامی مالی و مدیریت پروژهها. کارکنان همچنین برای رویدادهای آینده برنامهریزی میکنند، درمواردی مانند بحث حمایت و تبلیغ در کار به عنوان مشاور ، راهاندازی نشستهای گروهی با مشتری و هماهنگیبا شرکتهای توسعه دهنده وب سایت و... .
- مسئولان شرکت بر نحوه عملکرد بیش از تولید زیاد تأکید دارند. کارمندان بین 50 -70 ساعت در یک هفته کار میکنند و این کار را در محلهای متفاوت مانند منزل، اداره یا حضور در محل رخداد انجام میدهند. در حالی که شرکت یک نشریه بر خط را 5 روز در هفته منتشر می کند، کارمندان بخش قابل توجهی از ایام کاری را به عملیات زمان بندی برای مشاوره، بررسی رویدادها و کمکهای مالی اختصاص میدهند.
- تهیه اطلاعات مورد نیاز برای انجام کار در شرکت به روش زیر است:
- وقتی که کارکنان شرکت نمیتوانند اطلاعات یا تخصص مورد نیاز را پیدا کنند، نشستهایی را تشکیل میدهند که انتقال یا مشارکت دانش را تسهیل میکند. آنها میگویند: 'در مقطعی ما میخواستیم از دیگران یاد بگیریم، اما هیچ زیر ساختی برای این مسئله مهیا نبود.بنابراین مجبور شدیم خودمان چنین نشست هایی را ایجاد کنیم.
در چنین نشستهایی ،گفتوگوها و بحثها آنقدر روزآمد و مفید بود که ازهیچ جای دیگری چنین اطلاعاتی را نمی توان بدست آورد. استادان برجستهای در صنعت خبر فیلادلفیا حضور دارند، اما آنها کار مشاوره انجام نمیدهند و در سازمانهای کوچک حضور پیدا نمیکنند. بنابراین یادگیری از دیگران تبدیل به یک معضل شده بود. در این زمینه اولین رخداد نوآوریخبری 'بارکمپ' بود که[10] در سال 2009 سازماندهی شد. این برنامه کنفرانسی یک روزه سالانه با ساختار آزاد در مورد روزنامه نگاری برخط است که شرکتکنندگان در آن به طور غیر رسمی در باره رخدادها، تحولات، رویهها و نوآوریهای خبری بحث و گفتوگو میکنند'. به این ترتیب مسئولان Technically media توانستند با کسانی مانند خودشان که روزنامهنگاری برخط را راه انداخته بودند و با همان چالشها دست و پنجه نرم میکردند.رو در رو ملاقات نموده و تجربیاتشان را در جهت بهبود و اصلاح کار به اشتراک بگذارند و تبادل نظر کنند.
- یک شیوه تأمل برانگیز در کار این شرکت ، پایبندی به انجام کار و ایجاد خروجی است. آنها میگویند، هرگاه کاری را که به کسی محول میکنیم و او آن را انجام نمیدهد، ما خود موضوع را پیگیری میکنیم و کار را با استمرار و مداومت به سرانجام می رسانیم.
- ضمنا هنگامیکه کارکنان بحث جدیدی را تجربه میکنند، مطلب را در وبلاگهای شخصی خود به اشتراک میگذارند.
جذب مخاطب
یکی از شعارهای Technically Meedia این است : ' ما مخاطب میسازیم'
برای اثبات این ادعا شرکت اقدامات زیر را انجام میدهد:
- حضور در شبکههای اجتماعی و معرفی خدمات
- شناخت نیازهای جامعه
برخی از سؤالات اولیه شرکت در باره این موارد چنین است:
- افراد مستعدی که باید با آنها صحبت کنیم، چه کسانی هستند؟ منابع برخط معتبر و مورد استفاده آنها چیست؟
- تهیه گزارش از اعضای تأثیرگذار و کلیدی جامعه یکی از راهکارها در موارد فوق است. بررسی خوانندگان در سال 2011 مشخص کرد، مخاطب هدف شرکت، جوانانی هستند که در زمینه فناوری وعلوم و صنایع رسانهای کار میکنند و تقریبا 70 درصد خوانندگان در سنین 20 و 30 سالگی هستند.
- فروش ارزشهای روزنامهنگارانه مانند یک محصول: در سال 2010 ایدههای شرکت عبارت بود از ایجاد نشریات ، رشد مخاطبان با ارائه محتوی و اطلاعات برخط و توسعه استراتژیهایی مبنی بر اینکه مشاهده کننده وب سایت را به حامی آن تبدیل کنند.
- گردانندگان شرکت به این موضوع فکر نمیکردند که یک سایت خبری کوچک هستند یا یک موسسه غیر انتفاعی. چون در هر حالت ایده یکسان بود . آنها افراد و مخاطبان را برای خواندن و استفاده از مطالبی که می نوشتند تشویق و ترغیب میکردند. سپس از آنها میخواستند کاری انجام دهند: خدمات را خریداری کنند! چون هر مخاطبی وقتی مطلبی را بازیابی میکند، میخواند و مورد استفاده قرار میدهد، برای ادامه بهرهبرداری باید مشترک خدمات مربوطه شود. در این فرایند طبیعتا برای محتوایی که ارزش روزنامهنگارانه داشته باشد، بازاریابی هم انجام میشود.
-در ضمن همانطورکه در قسمتهای قبل گفته شد، طرح ایدهها در نشستهای گفت و شنود و دنبال کردن آنها به نوعی منجر به شناسایی مخاطبان میشد.
حرکت به سوی درآمدزایی
بنابر تجربیات این شرکت فعالیت شرکتهای رسانهای طبق فرمول زیر شکل میگیرد:
- از سرمایهگذاران پرسیده میشود، در چه صورتی حاضرید برای شرکت سرمایهگذاری کنید؟ آنها میگویند بر این اساس که بتوانید کار را مانند نشریات معتبر انجام دهید.
- این شرکت یک مدل شغلی پایدار دارد که متکی به سرمایهگذاری بیرونی یا اعطای وام از سوی بنیادهای بزرگ نیست. بنیانگذاران میگویند ما یکی از چند سایت خبری کوچک و سودآور هستیم، از ابتدا بعید میدانستیم که بتوانیم سرمایه بیرونی قابل توجه و یا بودجه اهدایی زیادی را دریافت کنیم.
- گردانندگان شرکت موفقیت سرمایهگذاری را به اجرای ایدههای به اشتراک گذاشته شده نسبت میدهند و میگویند شیوه کار این است که سعی می کنیم اطلاعات مورد نیازی را که در دسترس نیست، پیدا کنیم. این کار خسته کننده است، اما هر تصمیم شغلی که تا بحال گرفتهایم و تمام آنچه انجام دادهایم با استفاده از همین فرآیند بوده است.
- درآمد ناشی از مشاوره در شرکت به کارکنان اجازه میدهد وقت و منابع بیشتری را در شرکت سرمایهگذاری کنند. متولیان شرکت میگویند:' ما پول حاصله از مشاوره و وقت خود را سرمایهگذاری کردیم تا شرکت را به نقطه پایداری برسانیم. با اجرای برخی از برنامهها، تبلیغات و بودجههای اهدایی ما برای پروژههای روزنامه نگاری پول می سازیم.'
- در رخدادهای بزرگ تر مانند philly tech week به خصوص در دومین سال این هفته، حضور حامیان و برخی از بودجههای اهدایی آنقدر قابل توجه بود که شرکت توانست به کارمندان دستمزد بیشتری بپردازد و گزارشگران بیشتری استخدام کند.
-گسترش نفوذ در بازارهای دیگر - چالش شرکت در سال 2011 رسیدن به ثبات بود و باید به این نتیجه میرسید که قدم بعدی چیست؟ شرکت یا باید یک کسب و کار سبک و کوچک محلی میشد، مشاوره میداد، تعدادی مشتری میداشت و یا اینکه واقعا مخاطره میکرد و فراتر از سطح ملی میرفت. بعد از سه سال، بنیانگذاران شرکت، برای جلوگیری از رکود و ادامه رشد، دست به یک مخاطره جدید زدند. آزمایش بعدی آنها در مورد مدل کسب و کارشان، تکرار علامت تجاری و وبلاگ فناوری محلی در بازارهای دیگر بود. در تابستان 2012، شرکت در 'بالتیمور' گسترش یافت.
- اکنون و بعد از طرح توسعه ،سؤالات این بود: این ما هستیم؟ این بازار است؟ آیا محل مناسب است؟ زمان مناسب است؟ دستاندرکاران شرکت، وضعیت در بالتیمور را مشابه Technically media در سه سال پیش میدانستند و طبق رویه خود، کار را آغاز کردند تا ببینند چه میشود!
- تجربه این شرکت نشان میدهد که با توجه به احتمال عدم دریافت بودجه بیرونی میتوان از طریق مجموعه متنوعی از فعالیتها ایجاد درآمد کرد. مواردی مانند مقاله نویسی، برقراری ارتباط با افراد و رخدادها و تهیه مطالب مختلف از آنها، برخی اقدامات در این زمینه بود.
-کشف و مکانیابی جریانهای درآمد یکی دیگر از اقدامات برای کسب بودجه در مواقعی است که چالشی با مسائل مالی وجود دارد و راههای سنتی مانند تبلیغات پاسخگو نیست. چنین شرایطی شرکت را به گفتوگوی بیشتر با شرکتهای خبری محلی که چالشهای مشابه داشتند، هدایت کرد. یک راه حل ممکن ارائه خدمات شغلی بود که میتوانست فشار هزینه را برای یک وب سایت چندمنظوره کاهش دهد. کارمندان این ایده را تبدیل به یک برنامه پیشنهادی که اصطلاحا 'انکوباتور ' نامیده می شود ،کردند و آن را برای نایت نیوز[11] فرستادند. . بنیاد 'نایت'[12] روی بهترین ایدهها و نوآوریهای رسانهای که منجر به دستیابی موفقیتآمیز و سریع به اطلاعات و اخبار شود، سرمایه گذاری میکند. این طرح موفق به دریافت بودجه اهدایی نشد اما نهایتا شرکت را به سمت کار مشاوره هدایت کرد.
دیدگاه آموزشی شرکت
Technically media در مورد آموزش بر موارد زیر تاکید میکند:
- اگر آموزش کارآفرینی در برنامه روزنامهنگاری قرار گیرد، توان بالقوه برجسته شدن در این حوزه را دارد.
-آموزش روزنامهنگاری باید کمتر بر آموزش برای استخدام در صنعت خبر تمرکز کند و بیشتر فرصتهایی برای دانشجویان در برقراری ارتباط و تعامل با اساتید برجسته و دانشجویان فعال، فراهم نماید و امکان شناخت ابزار روزنامهنگاری و انتشار نشریات بر خط را به عنوان قسمتی از تجربیات آموزشی بوجود آورد.
- باید به دانشجویان قدرت تشخیص، تمیز و انعطافپذیری آموخته شود تا وقتی روشهای قدیمی پاسخگو نیست، آنها را مطابق با نیازها تغییر دهند و راههای جدید را تجربه کنند.
- دانشجوی روزنامهنگاری باید محصول خود را در بازار بیازماید. مانند دانشجویان مهندسی شیمی و یا مهندسی سختافزار که حاصل کار خود را در بازار امتحان میکنند. آنها به طور مستمر این فرآیند را تکرار کرده ، نکاتی را میآموزند و برخی از بهترین ذهنیتها را در سطح ملی ارائه میدهند. چرا در روزنامه نگاری این کار انجام نشود؟ این روال بسیار با ارزش است. نمیتوان به کسی یاد داد که ریسک و مخاطره بیشتر یا کمتری داشته باشد، اما میتوان آموخت کاری را انجام دهد که بتواند آن را بفروشد، بازار و احتمالات موفقیت را بشناسد. آموزش روش شناخت و کاوش مدلهای جایگزین درآمد میتواند جنبههای کارآفرینانه آموزش روزنامه نگاری را بالا ببرد. این امر، نیازی مبرم برای ایجاد تغییرات سریع در صنعت خبر است. بنابراین روزنامهنگار باید امکاناتی برای رسیدن به بازدهی داشته باشد. مثلا یک بسته رسانهای تهیه کند و آن را بفروشد. شاید حاصل کار با شکست مواجه شود، اما نتیجه بدست آمده بسیار با ارزش است و باعث میشود او در باره مسائل به طریقی متفاوت فکر کند و اگر تلاش وی تبدیل به کسب و کار ارزشمندی نشود، حداقل توانایی خلق محصولی مستقل برای بهدست آوردن کار در سازمانهای سنتی را به نمایش خواهد گذاشت.
جمع بندی
تمام رفتارها، نگرشها و مهارتهای کارآفرینانه در ایجاد و توسعه Technically media مشاهده میشود. مواردی مانند ابتکار و جستجوی فرصت در آغاز کار، تصمیمگیری بر اساس درک مستقیم و جستجوی منابع درآمد جایگزین، قابلیت توسعه یک رسانه مشاوره، قابلیت شبکهسازی با استفاده از رخدادها، مخاطره در برنامههای استرتژیک برای انتقال وبسایت فناوری به بازارهای دیگر و تمرکز بر توانمندی فردی که اگر روزی شرکتی در میان نباشد کارکنان بتوانند کاری دیگر را با اتکای به شایستگی فردی انجام دهند. آنها باید رزومهای داشته باشند که نشان دهد این افراد محصول، اثر، حاصل کار و خروجی داشتهاند و کاری نزدیک به خواستههایشان انجام دادهاند.
این مطلب با استناد بر منبع زیر تهیه شده است:
'From student journalists to local new entrepreneur: a case study of technically media'/Mark Berkey-Gerard
https://online.journalism.utexas.edu/2012/papers/BerkeyGerard.pdf
[1] Lazear
[2] Gibb
[3] Media Entrepreneurship
[4] Hunter and Nel
[5]Christopher Wink
[6] Sean Blanda
[7] Brian James Kirk
[8] Temple
[9] National Constitution Center
[10] Barcamp news Innovation
[11] KNIGHT NEWS
[12] Knight Foundation