مولفه‌های اجتماعی و روا‌ن‌شناختی موثر روی وبلاگ‌نویسی

مولفه‌های اجتماعی و روان‌شناختی موثر روی وبلاگ‌نویسی:
یک نظرسنجی آنلاین از وبلاگ‌نویسان در ژاپن

آساکو میورا ‌(Asako Miura)، دانشگاه کوبه گاکوین (Kobe Gakuin)
کیومی یاماشیتا (Kiyomi yamashita)، دانشگاه سن‌شو (Senshu)

ما از تعدادی نویسنده وبلاگ‌های شخصی (1434 نفر) یک نظرسنجی به صورت پرسشنامه به‌عمل آوردیم و برای روشن ساختن فرآیند اجتماعی و روان‌شناختی مربوط به دلایل ادامه وبلاگ‌نویسی با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، مدل های فرضی را بررسی کردیم. در نهایت دو مدل مناسب به دست آمد:

اول؛ رضایت فردی از وبلاگ‌نویسی

دوم؛ ارتباط با دیگران و دستیابی به مهارت مدیریت اطلاعات

در این بررسی تأثیر بسزای  هر دو مورد در ادامه وبلاگ‌نویسی ثابت شد. همچنین تایید شد که ویژگی‌های روان‌شناختی مربوط به خود‌آگاهی، اطمینان‌جویی و نیاز اطلاعاتی، در ایجاد آگاهی از فواید وبلاگ‌نویسی است.
البته در مورد رضایت مربوط به مهارت مدیریت اطلاعات، فقط بازخورد مثبت، تأثیر داشت. این مطلب بیانگر این است که ارتباط با بازدیدکنندگان، بازخوردی مثبت در برداشته و  وبلاگ‌نویسان را تا حد زیادی به ادامه کار تشویق می‌کند.
در پایان مقاله نیز در مورد تفاوت‌ها و تشابه‌ها میان این دو مدل بحث کرده و راهکارهایی برای تحقیقات بعدی ارائه داده‌ایم.

مقدمه

اینترنت و خصوصا تارنمای جهان‌گستر (World Wide Web) از همان مراحل اولیه، مکانی برای ارتباط میان مردم به شمار می‌آمد. دورینگ (Doring, 2002) می‌گوید ابزار اولیه برای تبادل اطلاعات میان افراد در وب، ایجاد وب‌سایت‌ها یا Home Page است. در اواسط دهه 1990 ایجاد و انتشار وب‌سایت‌های شخصی در جهان افزایش یافت. به گفته هاشیموتو (Hashimoto)، تی‌سوجی (Tsuji)، فوکودا (Fukuda)، موری (Mori) و یاناگی ساوا (Yanagisawa) در سال 1996 به طور هم‌زمان در ژاپن نیز تعداد زیادی وب‌سایت‌ شخصی ایجاد شد. دورینگ می‌گوید وب‌سایت‌های شخصی برای افراد فرصتی بی‌نظیر فراهم می‌آورد تا از طریق رسانه گروهی کم‌هزینه با قابلیت انعطاف بسیار بالا، تقریباً هر چیزی را که می‌خواهند، به مخاطبان جهانی ارائه دهند. برخی از وب‌سایت‌های شخصی به مرور زمان به یکدیگر متصل شدند و جوامعی الکترونیکی ایجاد کردند و این بیانگر قدرت نظریه پیوندهای ضعیف است که گرانوتر (Granovetter, 1973) ارائه داد.

گاسلینگ و وازایر (Gosling & Vazaire, 2004) وب‌سایت‌های شخصی را به دو نوع تقسیم کردند:

اول خودتوصیفی است که مانند نوعی صحنه نمایش برای مالک وب‌سایت به شمار می‌آید. چنین وب‌سایت‌هایی تقریباً به طور کامل، شامل ادعاهای هویتی هستند. محتوای وب‌سایت‌های خود‌توصیفی می‌تواند شامل پروفایلی مانند شغل، عادات یا مهارت‌های خاص باشد. بیشتر وب‌سایت‌های خودتوصیفی فقط توسط مالک آنها تهیه و به روز می‌شوند.

نوع دیگر، وب‌سایت‌هایی برای ارتباط با دیگران است. در این وب‌سایت‌ها که می‌تواند با سیستم بولتنی (Bulletin board system)، کتاب مهمان (guest book)، اتاق‌های گفت‌وگو (Chat rooms) و غیره ادغام شود، مالک وب‌سایت نیز مانند دیگران، یک شرکت‌کننده است. به عبارت دیگر، این نوع وب‌سایت فقط زمانی می‌تواند وجود داشته باشد که شرکت‌کنندگانی دیگر به غیر از مالک وب‌سایت، حضور داشته باشند. تعامل در چنین وب‌سایت‌هایی به شکل‌های گوناگون صورت می‌گیرد، مانند گفت‌وگو میان دو نفر یا بیشتر که در آن شرکت‌کنندگان یک انجمن تلقی می‌شوند.

وبلاگ‌های شخصی در وب

وب‌سایت‌های شخصی در مراحل اولیه یا خودتوصیفی بود و یا برای ارتباط با دیگران به کار می‌رفت، اما در حدود سال 1995 با ترکیب این دو نوع، دفترچه خاطرات روازانه آنلاین ایجاد شد. دفترچه خاطرات آنلاین، یک دفتر خاطرات یا دفتر وقایع روزانه شخصی است که بر روی وب‌سایت شخصی یا وب‌سایت میزبان دفترچه خاطرات منتشر می‌شود. نویسندگان به صورت دائمی گزارش‌هایی از زندگی شخصی خود در دفترچه‌های خاطرات آنلاین می‌نویسند. این دفاتر آنلاین را می‌توان از لحاظ ساختاری نوعی وب‌سایت تعریف کرد که مطالب آن از لحاظ ترتیب زمانی به طور معکوس ایجاد و نمایش داده می‌شود. کاوایورا (Kawaura)، کاواکامی (Kawakami, 1998)، یاماشیتا و مک‌نیل (MC Neill, 2005) می‌گویند وب‌سایت‌هایی که دفترچه خاطرات (در زبان ژاپنی Niki) و مانند آن نامیده می‌شوند، از روزهای آغازین وب وجود داشتند. مالک این وب‌سایت‌ها افرادی هستند که خاطرات روزانه خود را به صورت آنلاین می‌نویسند و در عین حال به طور فعال با دیگران ارتباط برقرار می‌گنند. هنگامی که این نویسندگان در مورد یکدیگر اطلاعاتی کسب می‌کنند، حلقه‌های وب (Webring) برای ارتباط با دیگر دفترچه‌های خاطرات آنلاین ایجاد می‌شود. این دفترچه‌ها که بر اساس عنوان فهرست شده‌اند، به افراد امکان می‌دهد وب‌سایت‌هایی که از برخی لحاظ به یکدیگر مربوط می‌شوند را بیابند. کاوایورا (1998) خاطرنشان کرد که وب‌سایت‌های شخصی در ژاپن بیش از سایر کشورها شامل دفترچه‌های خاطرات یا مضامین مشابه است. وی معتقد است که پایه و اساس تفاوت‌ها در خودافشایی بر روی وب، تفاوت‌های فرهنگی است. اما به نظر می‌رسد تاکنون هیچ تحقیق تجربی در مورد این تفاوت‌ها انجام نگرفته است.

ابزار و سیستم‌ها هم‌زمان با نیاز کاربران به استفاده از آنها، ارتقاء می‌یابند. دفترچه خاطرات آنلاین همیشه ابزاری برای خودتوصیفی و ارتباط با دیگران بوده است. در سال 1998 نوع جدیدی از وب‌سایت به نام وبلاگ (بلاگ) ایجاد و به تدریج با دفترچه‌های خاطرات آنلاین یکی شد. بلاگ نوعی سیستم برپایه وب است که در آن از ابزارهای گوناگونی برای سهولت در خود‌توصیفی و ارتباط با دیگران استفاده می‌شود.

بلاگ‌‌ها در تسهیل خودتوصیفی، بسیار مؤثرند. نویسندگان برای ایجاد بلاگ یا به روزکردن محتوای آن، فقط کافی است یک عنوان و پس از آن یک جمله به زبان ساده بنویسند. نیازی به اضافه کردن کدهای HTML یا ارسال فایل به وب‌سایت نیست. بلاگ‌نویسان با استفاده از این سیستم، می‌توانند روند مورد نیاز برای خودتوصیفی آنلاین را به طور قابل ملاحظه‌ای ساده کنند. علاوه بر این، سیستم‌های بلاگ به نویسندگان امکان می‌دهد تا مطالب خود را بر اساس نوع مطلب نام‌گذاری و طبق تاریخ و موضوع طبقه‌بندی کنند. این عمل بلاگ‌نویسان را قادر می‌سازد تا خودتوصیفی خود را بر اساس تاریخ و موضوع بازبینی کنند. بلاگ‌ها ابزار گوناگونی برای ارتباط با دیگران فراهم می‌آورند. شاخص‌ترین آنها اظهارنظر (Comment) و بازتاب (TrackBack) است. افرادی که مطالب بلاگ را می‌خوانند، می‌توانند در مورد آن نظر دهند و نویسندگان بلاگ نیز می‌توانند با اظهارنظر متقابل یا نوشتن مطلبی جدید یا بازبینی شده، به نظرات خوانندگان پاسخ دهند. بازتاب، مکانیزمی برای ارتباط برقرار کردن میان بلاگ‌هاست. هنگامی که نوسینده در مورد مطالبی که در یک بلاگ خوانده است، مطلب جدیدی در بلاگ خود می‌نویسد، این مطلب به طور خودکار در بلاگ اولی نیز می‌آید و هر دو ابزار به کار رفته در بلاگ‌ها، پروتکل بازتاب را پشتیبانی می‌کنند. بنابراین شخصی که نظر خود را می‌نویسد، می‌تواند از طریق بازتاب، فرد دیگر را آگاه کند. بلاگی که نظر را دریافت می‌کند، به طور معمول می‌تواند خلاصه مطلب را نمایش دهد و با تمام مطالبی که در زیر مطلب اصلی آمده است، ارتباط برقرار کند. هر دو ابزار به بلاگ‌نویسان و بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا از راه‌های گوناگونی با یکدیگر ارتباط آنلاین برقرار کنند. باجر (Badger, 2004) می‌گوید: گسترش ارتباط میان بلاگ‌نویسان و خوانندگان بلاگ تحت عنوان 'محیط بلاگی' (blogosphere) شناخته می‌شود؛ یعنی محیطی که در آن بلاگ‌نویسان در عین حال که به کار خود ادامه می‌دهند، با دیگران نیز ارتباط برقرار می‌کنند.

خصوصیات نرم‌افزاری بلاگ، روند انتشار دفترچه‌های خاطرات آنلاین را برای تعداد بیشتری از افراد غیرمتخصص عملی می‌کند. در ژاپن تعداد استفاده‌کنندگان از بلاگ از سال 2003 افزایش قابل توجهی داشته است. این افزایش که انفجار بلاگ (blogboom) نامیده شده است، به دنبال توسعه برخی ابزارهای بلاگ ژاپنی و آغاز خدمات رایگان بلاگ از 2002 تا 2003 رخ داد. به گفته وزیر امور داخلی و ارتباطات ژاپن)2006(، تحقیقی بر روی استفاده از اینترنت نشان می‌دهد که 8 میلیون و 680 هزار ژاپنی تا پایان ماه مارس سال 2006 در سیستم‌های بلاگ ثبت‌نام کرده‌اند.

پرسیوز (Perseus, 2003) می‌گوید اگرچه بلاگ‌های زیادی ایجاد می‌شوند، نسبت قابل توجهی از آنها پس از مدت‌زمان کوتاهی رها می‌شوند. در این تحقیق، توجه ما بر روی افرادی است که بلاگ‌نویسی را آغاز کرده و ادامه می‌دهند. هدف از آن، مشخص کردن فرآیندهای اجتماعی و روان‌شناختی است که به بلاگ‌نویسان انگیزه می‌دهد تا به نوشتن بلاگ‌های شخصی ادامه دهند. برای این کار، از بلاگ‌نویسان ژاپنی نظرسنجی کردیم و با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، دو مدل فرضی از عوامل درونی و روان‌شناختی (ویژگی‌های فردی، فواید، رضایت) و عوامل بیرونی و اجتماعی (بازخورد بازدیدکنندگان بلاگ) را بررسی کردیم. مدل‌های فرضی هرچند به طور ضعیف، تأیید شدند و این بیانگر آن است که علاوه بر متغیرهای فرضی، سایر متغیرهای انگیزشی حساب‌نشده نیز می‌تواند هدف بلاگ‌نویسان را تحت تأثیر قرار دهد.

پیشینه

مطالعات قبلی در مورد بلاگ‌های شخصی و دفترچه‌های خاطرات آنلاین

بسیاری از محققان مانند هرینگ (Herring)، شیدت (Scheidt)، کوپر (Kouper, 2004) و رایت (Wright, 2006)، لانگلیر (Langellier) و پترسون (Peterson, 2004)، یاماشیتا و فوجی نامی (Fujinami, 2000) ویژگی‌های دفترچه‌های خاطرات آنلاین وبلاگ‌های شخصی را بررسی کرده‌اند. ممکن است تصور کنیم بلاگ‌های شخصی عمدتاً برای خودتوصیفی استفاده می‌شوند. در واقع بلاگ‌های شخصی اغلب شامل اطلاعاتی است که شخص تمایل ندارد آنها را به صورت رودررو و حتی نزد اقوام و دوستان نزدیک فاش کند. این مطلب بیانگر آن است که بلاگ‌ها و دفترچه‌خاطرات سنتی، ویژگی‌های مشترکی دارند؛ مثلاً این که اطلاعات در فضایی بسته، مخفی نگاه‌داشته می‌شوند. اما انتشار این نوشته‌ها بر روی وب بدون ذکر نام، بدین معنی است که افراد زیادی می‌توانند این مطالب را ببینند و بیانگر این است که نویسنده می‌خواهد دیگران از آن مطالب با خبر شوند. بنابراین به گفته کاوایورا، یاماشیتا و کاواکامی (1999) بلاگ‌ها چندجنبه‌ای و دارای ویژگی‌های خودمحوری و خواننده‌محوری هستند. در مطالعات قبلی، دفترچه‌های خاطرات آنلاین یا بلاگ‌ها براساس محتوای آنها طبقه‌بندی شده‌اند، مثلاً کاوایورا (1998) بلاگ‌ها را براساس جهت فکری نویسنده و نوع محتوا به 4 نوع تقسیم می‌کند:

1- ثبت واقعیات مورد علاقه خود شخص (خاطرات)

2- ثبت واقعیات مورد علاقه خواننده (مجلات)

3- بیان احساسات مورد علاقه خود (شرح دقیق خاطرات روزمره)

4- بیان احساسات مورد علاقه خواننده (دفترچه خاطرات باز)

کریشنا میورتی (Krishnamurthy, 2000) بلاگ‌ها را براساس شخصی یا موضوعی بودن و فردی یا گروهی بودن به 4 نوع تقسیم کرد. دو بعد ارائه شده توسط کریشنا میورتی، همانند طبقه‌بندی کاوایورا از دفتر خاطرات آنلاین است.

بلاد (Blood) معتقد است که تعامل آزاد باعث شده که بلاگ‌ها از سبک فیلتری به سبک ژورنالی تغییر یابند و هر دو سبک در وب وجود دارند. هرینگ، شیدت، بنوس (Bonus) و رایت ()2004) در پیروی از بلاد، محتوای 357 بلاگ را که به طور تصادفی انتخاب شده بود، تحلیل و بر اساس اهداف بلاگ‌ها، 3 زیر مجموعه برای آنها مشخص کردند: روزنامه‌های شخصی، فیلترها و گزارش‌های علمی که روزنامه‌های شخصی رایج‌ترین آنهاست. هرینگ و پائولیلو (Paolillo, 2006) نیز بر روی  محتوای بلاگ‌هایی  که بر اساس جنسیت نویسنده و دو عدد از سه زیرمجموعه بلاگ‌ها (دفترچه خاطرات یا فیلترها) به طور تصادفی انتخاب شده بود، تحلیل متفاوتی انجام دادند. آنها دریافتند نوع نوشتن افرادی که بلاگ‌های فیلتری می‌نویسند، با کسانی که خاطرات روزانه می‌نویسند، متفاوت است. سبک خاطره‌نویسی با سبک نویسندگی افراد مؤنث، و سبک فیلتری با سبک نویسندگی افراد مذکر مرتبط است.

ناردی (Nardi)، شیانو (Schiano)، گامبرکت (Gumbrecht) و سوارتز (Swartz, 2004) انگیزه‌های مختلفی که موجب می‌شود افراد بلاگ را ایجاد و حفظ کنند، بررسی کردند. آنها تعدادی از بلاگ‌نویسان مشهور را که بلاگ آنها خوانندگان بسیاری داشت، در نظر گرفتند اما نویسندگان معمولی با مخاطبان کم را نیز مورد توجه خاص قرار دادند. طبق مصاحبه‌ای که از 23 بلاگ‌نویس در ایالات متحده به عمل آمد، آنها 5 انگیزه اصلی را عامل بلاگ‌نویسی می‌دانستند: سندیت دادن به زندگی فرد، ارائه عقاید و نظرات، بیان عمیق احساسات، ابراز کامل عقاید از طریق نوشتن، ایجاد و حفظ مکان‌هایی برای گردهمایی و تبادل نظر.

کاوایورا از خاطره‌نویسان آنلاین در ژاپن، یک نظرسنجی به عمل آورد و به طور عملی، فرآیند اجتماعی و روان‌شناختی رفتار خاطره‌نویسان آنلاین را بررسی کرد. او در مورد دلیل این که افراد به خاطره‌نویسی آنلاین ادامه می‌دهند، مدلی علّی تهیه کرد. در این مدل، یک رابطه علّی اجتماعی و روان‌شناختی فرض کرد: برخی از فواید خاطره نویسی، نویسندگان را ارضاء می‌کند و این رضایت آنها را به ادامه نوشتن ترغیب می‌کند. علاوه بر این، کاوایورا فرض کرد که خودآگاهی نویسندگان و بازخورد خوانندگان در میان این رابطه علّی واقع می‌شود. نتایج این بررسی حاکی از آن بود که خاطره‌نویسان آنلاین به نوشتن ادامه می‌دهند زیرا آنها از این طریق خودافشایی می‌کنند. آنها از این که می‌توانند خودشان را ابراز کنند، احساس رضایت می‌کنند و همیشه هنگام نوشتن، خوانندگان در ذهن آنها حضور دارند. علاوه بر این، بازخورد خوانندگان تمامی عواملی را که موجب ترغیب نویسندگان می‌شود، تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نتایج نشان می‌دهد که در ژاپن، دفترچه‌های خاطرات آنلاین تنها برای خودافشایی نیست، بلکه برای ارتباط فعال با دیگران نیز به کار می‌رود.

نظرسنجی کاوایورا در سال 1997 انجام شد. در آن زمان واژه «بلاگ» هنوز در ژاپن شناخته نشده بود. تعمیم دادن نتیجه این بررسی به بلاگ‌های شخصی سبک ژورنالی نیز قابل قبول به نظر می‌رسد.

فرآیندهای اجتماعی و روان‌شناختی که در ادامه بلاگ‌نویسی نقش دارند

افراد نسبت به رسانه‌های گروهی، قابلیت کمتری برای انتشار اطلاعات دارند اما با این وجود، آنها می‌توانند آزادانه از طریق اینترنت و به وسیله بلاگ‌ها اطلاعات را منتقل کنند. بلاگ‌ها به همراه ابزارهایی مانند سیستم‌های شبکه اجتماعی و ویکی‌ها (Wiki) می‌توانند نقش مهمی در نسل بعدی وب یعنی وب 2 ایفا کنند. اگر بلاگ‌ها واقعاً بتوانند در اینترنت، فضایی با اطلاعات ذخیره شده گوناگون فراهم کنند، هر بلاگ‌نویس باید در بلاگ خود تا حد ممکن اطلاعات فراوان و گوناگون ارائه دهد و برای دست یافتن به این مطلب، بلاگ‌نویسان باید بدون وقفه به نوشتن ادامه دهند. آنها هرچقدر بیشتر بنویسند و بلاگ خود را حفظ کنند، اطلاعات بیشتری در بلاگ آنها جمع‌آوری می‌شود. اما در واقع بیشتر بلاگ‌نویسان، مطالب کمی در بلاگ خود می‌نویسند و سپس از نوشتن دست می‌کشند. طبق نظرسنجی که در سال 2003 توسط پرسیوز در ایالات متحده انجام شد، 66 درصد از 12/4 میلیون بلاگ طی 2 ماه به روز نشده بودند، یعنی 72/2 میلیون بلاگ به طور دائمی یا موقت رها شده بودند. چه مکانیزمی سبب می‌شود که بلاگ‌نویسان شخصی به نوشتن خود ادامه دهند؟

به طور کلی وبلاگ، یک وب‌سایت شبیه دفترچه خاطرات روزانه است که طبق اصول منظمی به روز می‌شود. مطالب بلاگ با به روز‌رسانی‌های مکرر، پربارتر و معنی‌دارتر می‌شود. بنابراین منطقی به نظر می‌رسد که بیشتر افراد بلاگ‌نویسی را با این هدف آغاز کنند که آن را تا حد ممکن ادامه دهند. اما همانطور که مطالعات پرسیوز نشان می‌دهد، برخی از آنها بلاگ‌نویسی را در همان هفته‌ها یا روزهای اول رها می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر، طی سال‌ها یا تمام عمرشان به این کار ادامه می‌دهند. تفاوت میان این دو گروه در چیست؟ برای تحقیق در این مورد، فرض می‌کنیم هم عوامل اجتماعی و هم عوامل روان‌شناختی در انگیزه افراد برای ادامه بلاگ‌نویسی نقش دارد. یک مدل علّی فرض کردیم که در آن عوامل اجتماعی و روان‌شناختی، به منزله متغیرهای مستقل و اهداف شخصی برای ادامه بلاگ‌نویسی به منزله متغیر وابسته بود.

هنگام تصمیم گرفتن در مورد این که آیا فعالیت جدیدی را آغاز کنیم یا به فعالیت قبلی ادامه دهیم، فوایدی را که از این فعالیت‌ها در آینده عاید ما می‌شود، در نظر می‌گیریم. هر کدام از فعالیت‌ها را که برای ما منفعتی داشته باشد، انجام داده و ادامه می‌دهیم. در غیر این صورت، آن را آغاز نمی‌کنیم یا از ادامه آن دست می‌کشیم. اگر این مطلب در مورد بلاگ‌نویسی نیز صدق کند، افرادی که انتظار دارند بلاگ‌نویسی برای آنها منفعتی داشته باشد، این کار را آغاز می‌کنند و آنهایی که از آن فایده برده و احساس رضایت می‌کنند، به این کار ادامه می‌دهند و در غیر این صورت، آن را رها می‌کنند.

همانطور که ذکر شد، یک بلاگ هم شامل اطلاعاتی در مورد نویسنده آن و هم دارای ویژگی‌های تعاملی است. کاوایورا (1999) توجه خود را بر روی کاربرد تعاملی دفترچه‌های خاطرات آنلاین متمرکز کرد. او به این نتیجه دست یافت که این کاربرد، موجب خودافشایی نویسنده شده و وی را به ادامه این کار ترغیب می‌کند. نویسندگان بر اساس مطالعات قبلی که درلگا (Derlega) و گریزلاک (Grezelak, 1979) در مورد خوافشایی انجام دادند و با توصیف دفترچه‌های خاطرات آنلاین به عنوان رفتاری خودافشاگرانه، دو فایده برای خودافشایی در دفترچه‌های خاطرات آنلاین ذکر کردند: یکی فواید برای خود شخص و دیگری فواید مربوط به ارتباط با دیگران.

فواید برای خود شخص

بیشتر مقالات نوشته شده در بلاگ‌های شخصی، براساس تجارب شخصی نویسنده آن است. در یک نظرسنجی که در سال 2006 توسط لن‌هارت (Lenhart) و فاکس (Fox) انجام شد، مشخص شد که محبوب‌ترین عنوان‌ها در بلاگ‌ها، تجارب و زندگی نویسندگان آنهاست. همانطور که مطالعات قبلی مانند مطالعات پن‌بیکر و بیل (Pennebaker & beall) در مورد روان‌شناسی نشان می‌دهد، نوشتن درباره تجارب شخصی به فرد کمک می‌کند تا خود را بیشتر شناخته و بتواند با مسائل و مشکلات بزرگ کنار آید. بنابراین انتظار می‌رود که بلاگ‌نویسان از طریق نوشتن در مورد خود و خودافشایی در بلاگ‌ها، بتوانند درک عمیق‌تری از خود داشته باشند. آنها هرچقدر از این طریق فایده بیشتری ببرند، احساس رضایت بیشتری از بلاگ‌نویسی دارند و این مطلب موجب می‌شود به ادامه این کار ترغیب شوند.

فواید مربوط به ارتباط با دیگران

بلاگ‌ها کاربرد ارتباطی نیز دارند. هنگامی که فرد در بلاگ خود مطلبی می‌نویسد، فرصتی برای دیگران فراهم می‌شود تا آنها هم از طریق اظهارنظر یا بازتاب، در این کار شرکت کنند. اگر خوانندگان بلاگ از این فرصت استفاده کنند، نویسنده می‌تواند با آنها ارتباط برقرار کند یا روابط موجود را حفظ کند. همچنین این فرصت به نویسنده کمک می‌کند تا خود را یک موجود اجتماعی بداند. هنگامی که فرد از طریق بلاگ‌نویسی به طور مستقیم با دیگران رابطه دوسویه برقرار می‌کند، انتظار می‌رود از ایجاد ارتباط با دیگران فایده ببرد و در نتیجه، مورد قبول دیگران واقع شود. هرچقدر فرد از این طریق فایده بیشتری ببرد، احساس رضایت بیشتری از بلاگ‌نویسی خواهد داشت و این مطلب موجب می‌شود به ادامه این کار تشویق شود.

تأثیر این فواید بر روی انگیزه فرد در ادامه خاطره‌نویسی، پیشتر توسط کاوایورا و براساس یک نظرسنجی از افرادی که خاطرات روزانه خود را به صورت آنلاین می‌نویسند، بررسی و تأیید شده است. هدف از مطالعه حاضر این است که ببینیم آیا این مطلب در مورد بلاگ‌نویسان نیز صدق می‌کند یا خیر. در این مطالعه، علاوه بر دو فایده قبلی، فایده دیگری پیشنهاد کرده و مدلی علّی ایجاد می‌کنیم تا بلاگ‌نویسی دائم را که شامل هر سه این فواید است، توضیح دهیم.

فواید مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات

فایده دیگری که بلاگ‌نویسی می‌تواند برای نویسندگان  داشته باشد، این است که آنها می‌توانند از این طریق مهارت‌های خود را در مدیریت اطلاعات افزایش دهند. نویسندگان هنگام نوشتن بلاگ و شرکت در محیط بلاگی، اطلاعات را انتقال می‌دهند، در مورد بلاگ‌های دیگران اظهارنظر کرده و از طریق بلاگ‌هایی که فهرست آنها در بلاگرول (blogroll) است، (فهرستی از لینک‌ها به سایر بلاگ‌ها که برای ارتباط و ایجاد پیوستگی با بلاگ‌های دیگر استفاده می‌شود)، اطلاعات جدیدی کسب کنند. نویسندگان می‌توانند از طریق چنین فعالیت‌هایی، مهارت‌های خود را در خصوص مدیریت اطلاعات افزایش دهند؛ مثلاً حساسیت بیشتری به اطلاعات نشان می‌دهند و توانایی خود را در بازیافتن اطلاعات افزایش می‌دهند.

همانطور که قبلاً شرح داده شد، بلاگ‌نویسان می‌توانند با استفاده از کاربردهای مختلف سیستم بلاگ مانند Rss و طبقه‌بندی براساس عنوان، اطلاعات خود را مدیریت کنند. هرچند برای استفاده از این کاربردها، به سطح معینی از مهارت نیاز دارند، بدیهی است که از طریق بلاگ‌نویسی به تدریج می‌توانند مهارت‌های مدیریت اطلاعات را فراگیرند. هنگامی که یک بلاگ‌نویس، مهارت‌ لازم را برای مدیریت اطلاعات به دست آورد، فرصت‌هایی برای او فراهم می‌شود تا بتواند از طریق بلاگ‌نویسی، به نحوی کارآمد، اطلاعاتی کسب یا منتقل کند. هرچقدر فرد از این طریق فایده بیشتری ببرد، از بلاگ‌نویسی احساس رضایت بیشتری می‌کند و موجب می‌شود به این کار ادامه دهد.

نکته اساسی در مدل علّی ما در مورد تداوم بلاگ‌نویسی، بدین صورت خلاصه می‌شود: مهم‌ترین عواملی که موجب تداوم در بلاگ‌نویسی می‌شود، میزان رضایت نویسنده از فواید زیر است:

1- فایده برای خود شخص

2- فواید مربوط به ارتباط با دیگران

3- فواید مربوط به مدیریت اطلاعات.

هنگامی که فرد از این سه فایده آگاه است و و از آنها احساس رضایت داشته باشد، انگیزه او برای ادامه بلاگ‌نویسی افزایش می‌یابد.

همچنین ما عوامل مربوط به این فواید و رضایت‌ها را بررسی کردیم: عوامل روان‌شناختی در رابطه با این که فرد چقدر از این فواید آگاه است، مانند ویژگی‌های شخصیتی بلاگ‌نویس و عوامل اجتماعی در رابطه با این که چقدر توانسته‌اند از طریق بلاگ خود با دیگران ارتباط برقرار کنند، مانند تکرار بازخوردها از سوی دیگران.

عوامل روان‌شناختی

به نظر می‌رسد افرادی که در بلاگ خود، بیشتر به بروز و تصریح عقاید و خصوصیات خود می‌پردازند، مشتاق‌اند که خود را بشناسند. ما خودآگاهی را یک ویژگی شخصیتی در ارتباط با فوایدی برای شخص در نظر می‌گیریم. فنیگ‌استین (Fenigstin)، شیر (Scheier) و باس (Buss, 1975) می‌گویند: خوآگاهی، تمایل فرد برای آگاهی از جنبه‌های پنهان و شخصی خود است و به صورت ظاهری توسط دیگران مشاهده نمی‌شود. افرادی که از خودآگاهی بالایی برخوردار هستند، به هویت شخصی خود بیش از هویت اجتماعی بها می‌دهند و مطابق احساسات و نگرش‌های خود رفتار می‌کنند. بلاگ‌نویسانی که خودآگاهی بالایی دارند، می‌خواهند بلاگی با انگیزه درون‌گرایی داشته باشند و به وضوح، انتظار منفعت برای خود و درک عمیق‌تر از خود را دارند.

یک ویژگی شخصیتی مربوط به فواید ارتباط با دیگران، اطمینان‌جویی است. جوینر (Joiner)، متالسکی (Metalsky)، کاتز(Katz) و بیچ (Beach, 1999) و کاتسویا (Katsuya, 2004) می‌گویند اطمینان‌جویی، گرایشی است در داشتن تماس‌هایی با دیگران، برای این که بتوان ارزش خود را ثابت کرد. اطمینان‌جویی، الگویی نسبتاً ثابت از انگیزه و رفتار با دیگران به شمار می‌آید. به نظر می‌رسد افرادی که بیشتر در صدد اطمینان‌جویی هستند، از طریق رفتارهای صریح و گوناگون در پی تأیید این نکته هستند که آیا دیگران آنها را دوست دارند و یا نزد دیگران از ارزش برخوردار هستند یا خیر. این افراد از طریق بلاگ‌نویسی می‌خواهند ارزش خود را به دیگران ثابت کنند و انتظار دارند از این طریق بتوانند با افرادی که بلاگ‌های آنها را می‌خوانند، ارتباط برقرار کنند و به درک متقابل و عمیق با دیگران دست یابند.

ما معتقدیم که فواید مهارت‌های مدیریت اطلاعات به میزان نیاز به اطلاعات مربوط می‌شود. کاوایورا (1998) می‌گوید نیاز اطلاعاتی، شامل نیاز فرد به کسب و ارائه اطلاعات است. بلاگ‌ها می‌توانند بهترین وسیله برای رفع این نیاز باشند، زیرا بلاگ‌نویسان می‌توانند به راحتی اطلاعاتی در اختیار خوانندگان قرار دهند و از طریق اظهارنظر و بازتاب نیز اطلاعاتی از آنان کسب کنند. بنابراین افرادی که نیاز به انتقال دادن اطلاعات خود و کسب اطلاعات از دیگران دارند، تا حد زیادی انتظار دارند که از طریق بلاگ‌نویسی بتوانند مهارت‌های مدیریت اطلاعات خود را افزایش دهند.

عوامل اجتماعی

همانطور که بحث شد، بلاگ‌نویسی رفتاری اجتماعی است که فرد از طریق آن می‌تواند با پست‌ها و مقالات، با دیگران رابطه متقابل برقرار کند. بلاگ‌نویسان می‌توانند از طریق فرصت‌هایی مانند اظهارنظر و بازتاب، از بازخورد خوانندگان مطلع شوند. میزان بازخوردی که آنها دریافت می‌کنند، بر روی رضایت نویسنده از بلاگ‌نویسی تأثیر چشمگیری دارد. اگر بازخوردی مثبت دریافت کند (مانند همدلی، پشتیبانی، تشویق) احساس رضایت بیشتری می‌کند و برای ادامه بلاگ‌نویسی انگیزه بیشتری دارد و بالعکس، اگر بازخورد منفی دریافت کند (مانند انتقاد، نارضایتی، کنایه) احساس رضایت کمتر و در نتیجه انگیزه کمتری برای ادامه بلاگ‌نویسی دارد.

مدل‌های علّی ارائه شده در مورد هدف از ادامه بلاگ‌نویسی

به طور خلاصه، در بخش قبلی دو مدل علّی برای ادامه بلاگ‌نویسی ارائه داریم. مدل اول، به فواید بلاگ‌نویسی برای خود فرد و ارتباط با دیگران مربوط می‌شود که کاوایورا (1999) مشابه این مدل را از طریق نظرسنجی از افرادی که خاطرات روزانه را به صورت آنلاین می‌نوشتند، تأیید کرد. مدل دوم مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات می‌شود که در مطالعه حاضر از طریق نظرسنجی از بلاگ‌نویسان ژاپنی بررسی می‌شود. برای آزمودن میزان اعتبار این مدل‌ها یک نظرسنجی به صورت پرسشنامه از بلاگ‌نویسان به عمل آمد.

روش‌ها

شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی افرادی بودند که نوعی بلاگ در اینترنت داشتند. همه آنها کاربران خدمات اینترنتی هاتنا (http://WWW.Hatena.ne.jp) بودند که از ماه مارس سال 2003 برای کاربران خدمات رایگان بلاگ به نام «Hatena diary» (http://d.Hatena.ne.jp) فراهم آورده و در زمان این مطالعه، در ژاپن بیشترین کاربر را به خود اختصاص داده بود. هنگامی که در اول مارس 2004 پرسشنامه‌های این نظرسنجی توزیع شد، این عبارت: '28541 'ID روی سایت وجود داشت که نشان‌دهنده تعداد واقعی بلاگ‌های ایجاد شده بود [28 هزار و 541 نفر].

هاتنا خدمات گوناگونی ارائه می‌دهد، مانند نوعی از جست‌وجوی آنلاین (نشستی آنلاین که در آن کاربران اینترنت به طور رایگان سئوال و جواب رد و بدل می‌کنند)، محتوای وب که آنتن اطلاعاتی را به روز می‌رساند (ابزاری که یک صفحه وب را دنبال می‌کند تا ببیند به روز شده است یا خیر)، گروه‌های وب و لینک‌پراکنی‌های اجتماعی. در Hatena Diary محتوای بلاگ از صفحات وبی به روز می‌شود که فقط افراد دارا ی نام کاربری (ID)  و رمز ورود (Password) می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. هنگامی که متنی در یک تاریخ ارسال می‌شود، یک فایل HTML به طور خودکار ایجاد و موجب می‌شود آن متن به راحتی و بدون دانش فنی خاصی، منتشر شود. در یک روز می‌توان در مورد عناوین فراوانی مطلب نوشت و هنگامی که این مطالب براساس عنوان طبقه‌بندی شوند، بازدیدکنندگان نیز می‌توانند مطالب مختلف را مطالعه کنند. علاوه بر این، از طریق خدماتی مانند اظهارنظر و بازتاب، می‌توان از دفترچه‌های خاطرات برای ارتباط با دیگران استفاده کرد. همچنین Hatena Diary با استفاده از این خدمات به یک محیط بلاگی بزرگ تبدیل می‌شود.

روند کار

در اول مارس سال 2004 با همکاری شرکت هاتنا برای افرادی که نام آنها در Hatena Diary ثبت شده بود، ایمیل فرستادیم و از آنها خواستیم در نظرسنجی ما شرکت کنند. از آنها خواسته شد به وب‌سایتی که در ایمیل آنها آمده بود، مراجعه و فرم نظرسنجی را پرکنند.

(http://www.team1mile.com/asarin/research/04survey/survey.html)

فقط افرادی که درخواست ما را پذیرفتند، در نظرسنجی شرکت کردند. بنابراین نظرسنجی برپایه یک نمونه خودانتخابی بود. پاسخ‌ها به طور خودکار در فایل داده‌های CSV-fommat ذخیره می‌شد. وب‌سایت نظرسنجی، از اول تا چهاردهم ماه مارس قابل دسترسی بود.

پرسشنامه

سئوالات پرسشنامه براساس مقیاس لیکرت و چندگزینه‌ای بود. از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا به سئوالات که 4 صفحه بود، پاسخ دهند.

برای اندازه‌گیری میزان نیاز فرد به درک شدن از سوی دیگران، با استفاده از مقیاس پنج‌بخشی و براساس نتیجه بازبینی شده مقیاس اطمینان‌جویی که در سال 2001 و 2004 توسط کاتسویا ارائه شد، 3 گزینه تهیه کردیم. سپس 3 مقیاس از گزینه‌های پرسشنامه‌ای که کاوایورا) 1999( با استفاده از مقیاس پنج‌بخشی تهیه کرده بود، استفاده کردیم. این گزینه‌ها شامل سئوالاتی در مورد خودآگاهی (3گزینه)، فواید بلاگ‌نویسی برای خود شخص (3گزینه)، و فواید بلاگ‌نویسی در ارتباط با دیگران (5گزینه) بود. برای تعیین میزان رضایت فرد از تک‌گزینه‌ای (مقیاس 5بخشی) مانند آنچه کاوایورا (1999) ارائه داد، استفاده کردیم که در آن از شرکت‌کنندگان سئوال می‌شد از طریق وبلاگ‌نویسی تا چه حد می‌توانند به خودبیانگری یا درک شدن از سوی دیگران دست یابند. برای سنجیدن رضایت ناشی از خودبیانگری و خودافشایی، از این عبارت «می‌توانم به قدر کافی عقاید و خصوصیات خود را در بلاگم ابراز کنم» و برای سنجیدن میزان رضایت از درک شدن توسط دیگران، از این عبارت: «دیگران می‌توانند به قدر کافی مرا از طریق بلاگم درک کنند»، استفاده کردیم.

برای اندازه‌گیری میزان نیاز فرد به کسب و ارائه اطلاعات، بر اساس مقیاس رفتار اطلاعاتی کاوایورا (1999)، 9 گزینه (مقیاس پنج بخشی) تهیه شد. علاوه بر 7 گزینه اصلی در مقیاس کاوایورا، 2 گزینه جدید نیز تهیه کردیم. گزینه‌های جدید عبارت بودند از: «من دوست دارم اطلاعات را به خود منحصر کنم» (گزینه بازبینی شده) و «تمایل دارم تمام اطلاعاتم را ارائه دهم».

برای اندازه‌گیری فواید مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات، 6گزینه براساس مقیاس پنج‌بخشی تهیه شد که شامل مهارت‌های مربوط به کسب و ارائه اطلاعات می‌شد. در مورد میزان رضایت فرد از توانایی او در ارائه و کسب اطلاعات مفید از طریق بلاگ‌نویسی، تنها یک گزینه (مقیاس پنج‌بخشی) ارائه داده شد. عبارت‌های مربوط به میزان رضایت از کسب و ارائه اطلاعات، به ترتیب عبارت بودند از: «در واقع از طریق بلاگ‌نویسی می‌توانم اطلاعات مفیدی کسب کنم» و «در واقع از طریق بلاگ‌نویسی می‌توانم اطلاعات مفیدی ارائه دهم». بازخورد بازدیدکنندگان به دو دسته احساسات مثبت و منفی تقسیم شد که هر کدام شامل 3 گزینه بود. بازخوردهای مثبت شامل همدلی، حمایت و تشویق و بازخوردهای منفی شامل انتقاد، نارضایتی و کنایه بود. میزان فراوانی هر یک از این 6 گزینه با استفاده از مقیاس چهاربخشی ارزیابی شد.

و در آخر یک گزینه (مقیاس پنج‌بخشی) به عنوان آخرین متغیر هدف در مدل علّی ارائه دادیم که مستقیماً به تمایل فرد به ادامه بلاگ‌نویسی اشاره داشت. این گزینه عبارت بود از: «مایلم به وبلاگ‌نویسی ادامه دهم».

نتایج

ویژگی‌های آماری شرکت‌کنندگان

1434 نفر در نظرسنجی شرکت کردند. آدرس‌های IP (نشانی هر کامپیوتر در شبکه) همه شرکت‌کنندگان ثبت شد و دریافت اطلاعات از یک آدرس IP به منزله دریافت اطلاعاتی از سوی همان شرکت‌کننده بود. فقط آخرین پاسخ‌ها در نظر گرفته شد و پاسخ‌های قبلی حذف شد. همچنین شرکت‌کنندگانی که اطلاعاتی ناقص داده بودند حذف شدند. بنابراین 1142 نفر باقی ماندند و ما پاسخ‌های این افراد را مورد تحلیل قرار دادیم. ویژگی‌های آماری شرکت‌کنندگان بدین ترتیب بود: 783 نفر مذکر (6/68درصد) و 539 نفر مؤنث (4/31 درصد)، 119 نفر نوجوان (4/10درصد)، 602 نفر بین 20 تا 29 سال (7/52درصد)، 339 نفر بین 30 تا 39 سال (7/29درصد)، 67 نفر بین 40 تا 49 سال (9/5درصد)، 15 نفر بین 50 تا 59 سال (3/1درصد)، 564 نفر (4/49درصد) در سال 2002 قبل ازاین‌که انفجار بلاگ در ژاپن اتفاق بیفتد و 578 نفر (6/50درصد) در سال 2003 و پس از آن بلاگ‌نویسی را آغاز کردند. بنابراین در نمونه ما تعداد شرکت‌کنندگان از هر دو نسل تقریباً برابر بود.

قابلیت اعتماد مقیاس‌ها

پیش از ارزیابی مدل علّی ارائه شده، قابلیت اعتماد مقیاس‌های موجود در این مدل را بررسی کردیم. گزینه‌ها و شاخص قابلیت اعتماد هر مقیاس در جدول 1 تا 3 نشان داده شده است.

جدول 1- قابلیت اعتماد مقیاس‌های مربوط به فواید و ویژگی‌های شخصیتی

گزینه‌ها	آلفای کرونباخ
فواید مربوط به خود فرد
می‌توانم احساسات خود را سازماندهی کنم می‌توانم احساسات واقعی خود را بشناسم می‌توانم نارضایتی یا درگیری‌های خود را برطرف سازم	73/0
فواید مربوط به ارتباط با دیگران
می‌توانم با دیگران همدردی کنم می‌توانم صادقانه با دیگران ارتباط برقرار کنم دیگران می‌توانند مرا بشناسند و من نیز می‌توانم دیگران را بشناسم هنگامی که دیگران مرا درک می‌کنند، احساس آسودگی می‌کنم می‌توانم نظر دیگران را در مورد نقاط قوت و ضعف خود بدانم	81/0
خودآگاهی
همیشه تلاش می‌کنم تا خود را بشناسم درباره خودم خیلی فکر می‌کنم از تغییرات در روحیه خود آگاه هستم	72/0
اطمینان‌جویی
برای من اهمیت دارد که از طرف افرادی که با آنها احساس نزدیکی می‌کنم، نظرات مثبت دریافت کنم برای من اهمیت دارد که افرادی که با آنها احساس نزدیکی می‌کنم، مرا بپذیرند برای من اهمیت دارد که مورد توجه افرادی قرار گیرم که با آنها احساس نزدیکی می‌کنم	77/0

جدول 2- بار عاملی و قابلیت اعتماد مقیاس فواید مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات

گزینه‌ها	بار عاملی	آلفای کرونباخ
فواید مربوط به مهارت مدیریت اطلاعات
می‌توانم اطلاعات درست را از غلط تشخیص دهم    در جست‌وجوی حجم زیادی از اطلاعات، به نتیجه‌ای نمی‌رسم می‌توانم در مدت زمانی کوتاه، اطلاعاتی کسب کنم با جمع‌آوری اطلاعات می‌توانم دانش خود را افزایش دهم می‌توانم حساسیت اجتماعی خود را بالا ببرم	73/0   72/0  71/0  69/0  65/0	83/0
گزینه استخراج شده
می‌توانم تأثیر اجتماعی خود را احساس کنم	37/0

جدول 3- بار عاملی و قابلیت اعتماد مقیاس مربوط به نیاز اطلاعاتی

گزینه‌ها	عامل 1	عامل 2	آلفای کرونباخ
نیاز به کسب اطلاعات
در به دست آوردن اطلاعات، از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنم دوست دارم جزئیات هرچیزی را بدانم همیشه قبل از انجام دادن هر کاری، اطلاعاتی کسب می‌کنم	71/0  76/0  48/0	12/0-  09/0-  04/0	77/0
نیاز به ارائه اطلاعات
مایلم همه اطلاعاتم را ارائه دهم مایلم هر دانشی که دارم، به دیگران ارائه دهم دوست دارم اطلاعات را منحصر به خود کنم (گزینه اصلاح شده)	10/0 37/0 18/0	69/0 45/0  47/0	79/0
گزینه‌های استخراج شده
اگر آنچه را دیگران عموماً می‌دانند من ندانم، احساس شرمساری می‌کنم  دوست دارم برخی چیزها را بهتر از هر کسی بدانم دوست دارم عقاید خود را با جدیت بیان کنم	20/0    36/0  28/0	08/0    13/0  34/0

مقیاس‌های فواید وبلاگ‌نویسی برای خود شخص، ارتباط با دیگران و مهارت‌های مدیریت اطلاعات به ترتیب شامل 3، 5 و 6 گزینه هستند. همانطور که در جدول 1 نشان داده شده است، قابلیت اعتماد همه گزینه‌های موجود در دو مقیاس پیشین، به طور قانع‌کننده‌ای بالا بود اما بر اساس نتایج تحلیل عامل و با استفاده از روش حداکثر احتمال که در جدول 2 نشان داده شده است، یکی از گزینه‌ها که نماینده تأثیر اجتماعی در مقیاس فواید مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات بود، با 5 گزینه دیگر جور در نمی‌آمد. روی این گزینه تحلیل بیشتری انجام ندادیم و آن را حذف کردیم.

مقیاس عوامل روان‌شناختی مربوط به فواید و رضایت از بلاگ‌نویسی یعنی خودآگاهی، اطمینان‌جویی و میزان نیاز اطلاعاتی، به ترتیب با استفاده از 3،3 و 9 گزینه اندازه‌گیری شد. همانطور که در جدول 1 نشان داده شده است، قابلیت اعتماد همه گزینه‌های موجود در دومقیاس پیشین، به طور قانع‌کننده‌ای بالا بود. با استفاده از روش حداکثر احتمال و چرخش پروماکس در مقیاس نیاز اطلاعاتی، تحلیل عامل انجام شد و همانطور که در جدول 3 نشان داده شده، دو عامل استخراج شد. 3عدد از 9 گزینه بارعاملی کافی نداشت. بنابراین آنها را حذف کردیم. 6 گزینه باقی مانده به دوعامل تقسیم شدند: عامل اول، نیاز به کسب اطلاعات و عامل دوم، نیاز به ارائه اطلاعات. هر دو عامل از قابلیت اعتماد بالایی برخوردار بودند.

مدل‌یابی معادلات ساختاری

در مورد انگیزه ادامه بلاگ‌نویسی، دو مدل علّی به صورت فرضیه ارائه دادیم که هر دو شامل متغیرهای نهفته و اندازه‌گیری بودند. سپس برای تأیید اعتبار، هر دو مدل را بر روی اطلاعات حاصل از نظرسنجی از 1142 نفر اجرا کردیم. با اجرای مدل‌یابی معادلات ساختاری هر دو مدل تأیید شد. متغیرهای اندازه‌گیری که متغیر نهفته را تشکیل می‌دهند، براساس تحلیل قابلیت اعتماد که در بالا شرح داده شد، انتخاب شدند. در مورد متغیرهای نهفته مربوط به بازخورد خوانندگان، برای هر یک از بازخوردها (مثبت و منفی) متغیر اندازه‌گیری در نظر گرفته شد. همانطور که در جدول 4 نشان داده شده، در متغیرهای اندازه‌گیری مربوط به میزان رضایت، ضریب همبستگی متوسط یا پایین اما معنی دار بود.   

جدول 4- ضریب همبستگی متغیرهای اندازه‌گیری مربوط به احساس رضایت

 

متغیرهای رضایت	خود ادراکی	پذیرفته شدن از سوی دیگران	ارائه اطلاعات	کسب اطلاعات
خود ادراکی پذیرفته شدن از سوی دیگران ارائه اطلاعات کسب اطلاعات	00/1	47/0 00/1	20/0 25/0 00/1	20/0 27/0 38/0 00/1

 

مدل مربوط به خود توصیفی و ارتباط با دیگران

در مدل اولیه فرضی، هیچ مسیری با ضریب ناچیز وجود نداشت و شاخص‌های نیکویی بر ارزش به قدر کافی بالا بود.

(5/0=RMSEM و 93/0=CFI و 92/0=AGFI و 94/0=GFI)

مدل مربوط به مهارت‌های مدیریت اطلاعات

براساس آزمون‌های معنی دار بودن، دوتا از مسیرها در مدل اولیه دارای ضریب‌های ناچیز بودند: بازخورد منفی به رضایت از ارائه اطلاعات (P=0/13 , beta=0/04) و کسب اطلاعات (beta=0/05 , P=0/27). با حذف این دو مدلی اصلاح شده ارائه دادیم. در این مدل اصلاح شده شاخص نیکویی بر ارزش به قدر کافی بالا بود.

(5/0=RMSEM و 932/0=CFI و 92/0=AGFI و 93/0=GFI)

در هر 4 متغیر مربوط به رضایت از ادامه بلاگ‌نویسی، ضریب‌ها نسبتاً پایین اما معنادار بودند. دو احتمال وجود دارد که با استفاده از آنها شاید بتوان سطح ضعیف پیشگویی را توضیح داد. یکی از این احتمالات، متغیرهای انگیزه‌ای اندازه‌گیری نشده بود که انگیزه‌های ادامه بلاگ‌نویسی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. احتمال دیگر این است که در نمونه انتخابی ما، انگیزه ادامه بلاگ‌نویسی عموماً بالا بود و واریانس کمی داشت (65/0=SD و 82/3=M). در تعبیر نتایج به دست آمده باید چنین احتمالاتی را در نظر گرفت.

بحث

تعبیر مدلهای علّی

برای روشن ساختن فرآیندهای اجتماعی و روان‌شناختی که موجب می‌شود افراد به بلاگ‌نویسی‌های شخصی ادامه دهند، از بلاگ‌نویسان ژاپنی نظرسنجی کردیم و با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، دو مدل ارائه داده شده را بررسی کردیم. در نتیجه دومدل نهایی به دست آمد. هر دو این مدل‌ها تأیید کردند که راضی بودن از فواید فرض شده، تأثیر مثبت بسیار زیادی بر روی انگیزه ادامه بلاگ‌نویسی دارد. تأثیر مثبت ویژگی‌های روان‌شناختی بر روی آگاهی نویسنده از این فواید نیز تأیید شد. الگوهای مختلف تأثیر بازخورد خوانندگان نیز در دو مدل مشاهده شد. بازخورد مثبت از سوی بازدیدکنندگان بر روی انواع رضایت‌ها تأثیر مثبت داشت و این مطلب بیانگرآن است که بازخورد مثبت مانند همدلی، پشتیبانی و تشویق از سوی بازدیدکنندگان بر روی بلاگ‌نویسی شخصی تأثیر اجتماعی و احساسی بسیار زیادی دارد و انگیزه‌ای برای ادامه این کار محسوب می‌شود. بازخوردهای منفی مانند انتقاد، نارضایتی و کنایه هرچند در مورد رضایت از کسب و ارائه اطلاعات تأثیر چندانی ندارد، بر روی خودادراکی و مورد قبول واقع شدن از سوی دیگران، تأثیر منفی زیادی می‌گذارد. برخلاف رویدادهای ذهنی مربوط به فرد یا ارتباط درون فردی و رویدادهای عینی مربوط به اطلاعات، ما معتقدیم که بلاگ‌نویسان تمایل دارند تا بازخوردهای منفی را نه به خود، بلکه به کیفیت اطلاعات خود نسبت دهند. در نتیجه، بازخورد منفی بر روی میزان رضایت آنها نیز تأثیر ناچیزی می‌گذارد.

در این تحقیق، مکانیزم روان‌شناختی که در توانایی ذهنی بلاگ‌نویسی نقش دارد و تأثیرات اجتماعی بازخوردها نسبت به آن را تأیید کردیم. واضح‌ترین تفاوت میان خاطره‌نویسی سنتی و خاطره‌نویسی آنلاین، در احتمال داشتن مخاطبان بسیار زیاد است. بدیهی است که این فقط یک احتمال است و در واقع، بلاگ‌نویسان تعداد محدودی مخاطب دارند. رضایت از پذیرفته‌شدن از سوی دیگران، تأثیر بسیاری در ادامه بلاگ‌نویسی دارد؛ بدین معنی که بلاگ‌نویسی برای نویسندگان، اهمیتی بیش از صرفاً نوشتن خاطرات شخصی دارد.

شایان ذکر است که شرکت‌کنندگان در نظرسنجی ما، منحصراً ژاپنی‌هایی بودند که در ژاپن زندگی می‌کردند. میان فرهنگ‌ها اختلاف‌ها و اشتراک‌هایی وجود دارد. چارچوب اصلی مدل‌های علّی فرآیند روان‌شناختی در بلاگ‌نویسی، همانند مدل‌هایی است که ناردی )2004( در تحقیقی درباره انگیزه ارائه داد و شاید میان فرهنگ‌ها مشترک باشد. اما این یافته که بازخورد منفی از سوی بازدیدکنندگان بر روی رضایت از خوداداراکی و پذیرفته شدن از سوی دیگران تأثیر منفی می‌گذارد، ممکن است از لحاظ فرهنگی فقط مختص ژاپن باشد.

مارکوس و کیتایاما (Markus & Kitayama, 1991) می‌گویند افراد در فرهنگ غربی، خودتفسیری مستقل دارند و خود را افرادی خودمختار و جدای از دیگران می‌دانند. برعکس در فرهنگ‌های غیرغربی به خصوص آسیایی، افراد خودتفسیری وابسته دارند و خود را عضوی از دنیای اجتماعی می‌دانند و خود را بر حسب اعضای گروه و ارتباط با دیگران تعریف می‌کنند. کیتایاما، مارکوس، ماتسوموتو (Matsumoto) و نوراساکونکیت (Norasakkunkit, 1997) می‌گویند که این تفاوت‌های فرهنگی در خودتفسیری، در زندگی روزمره تأثیر زیادی بر روی رفتار فرد می‌گذارد. بازخورد منفی از سوی دیگران، در فرهنگ‌های وابسته مانند ژاپن، نسبت به فرهنگ‌های مستقل و فردگرا، تأثیر بسیار بیشتری بر روی رفتار و احساسات فرد می‌گذارد. در نتیجه رفتار فردی مانند خودبیانگری در بلاگ‌ها، بیشتر تحت‌تأثیر قرار خواهند گرفت. بنابراین ممکن است پیامدهای منفی حاصل از بازخوردهای منفی در بلاگ‌نویسی، فقط به فرهنگ ژاپنی محدود شود؛ هرچند در مورد این تفکر هنوز تحقیق عملی انجام نگرفته است. برای روشن ساختن این‌که آیا تفاوت‌های فرهنگی، در تأثیرات اجتماعی بر روی وبلاگ‌نویسی دخیل است یا خیر، باید یک مطالعه متقاطع فرهنگی انجام شود.

محدودیت‌ها و دستورالعمل‌هایی برای مطالعات بعدی

در این مطالعه، هرچند نتایج سودمندی در مورد انگیزه‌های بلاگ‌نویسی در ژاپن به دست آمد، محدودیت‌هایی نیز وجود داشت. واضح‌ترین محدودیت این است که در نظرسنجی، یک نمونه خود‌انتخابی داشتیم و این نکته را باید در تعمیم دادن نتایج در نظر گرفت. همانطور که قبلاً شرح داده شد، هرچند افراد زیادی بلاگ‌نویسی را آغاز می‌کنند، تعداد نسبتاً کمی به طور فعال به این کار ادامه می‌دهند. ممکن است افرادی که بلاگ‌نویسی را شروع کرده اما خیلی زود علاقه خود به این کار را از دست داده‌اند، تقاضای ما را برای شرکت در نظرسنجی نخوانده یا حتی اگر آن را خوانده باشند، تمایلی به شرکت در نظرسنجی نداشته‌اند. بنابراین ممکن است نمونه موجود در این نظرسنجی، به سوی اقلیت بلاگ‌نویسانی متمایل باشد که در زمان تحقیق، به طور فعال، بلاگ خود را به روز می‌کردند. در تخمین زدن عوامل انگیزه‌ای مؤثر در بلاگ‌نویسی، باید دلایلی که برخی از افراد به بلاگ‌نویسی ادامه نمی‌دهند، در نظر بگیریم. برای اصلاح این یک‌سونگری، لازم است در آینده تحقیق دیگری با یک نمونه انتخابی یا نظام‌مند انجام شود.

ما در مطالعه خود با نظرسنجی از بلاگ‌نویسان، دو مدل علّی ایجاد و بررسی کردیم که شامل عوامل داخلی و روان‌شناختی (ویژگی‌های فردی، فواید، رضایت) و عوامل خارجی و اجتماعی (بازخورد از سوی بازدیدکنندگان) بود و تصور می‌شد موجب انگیزه افراد در ادامه بلاگ‌نویسی شود. اما همانطور که قبلاً ذکر شد، نظرسنجی ما بر روی افرادی متمرکز بود که در زمان این تحقیق، به کار بلاگ‌نویسی مشغول بودند. بنابراین در مورد افرادی که هرگز بلاگ نداشته‌اند، یا افرادی که از بلاگ‌نویسی دست‌کشیده‌اند، اطلاعاتی نداریم. برای تعیین منشاء رفتارهایی نظیر تمایل به بلاگ‌نویسی یا دست‌کشیدن از آن، لازم است نظرسنجی دیگری با نمونه‌ای بهتر، جزئیات بیشتر و مدنظر قرار دادن طیف وسیع‌تری از کاربران انجام شود.

مدل‌های فرضی و تأیید شده در این مطالعه، شامل عوامل روان‌شناختی و اجتماعی بود که فقط به رفتار خاصی از بلاگ‌نویسی مربوط می‌شد. در تحقیقات نظری بعدی، تأثیر بلاگ‌نویسی بر روی زندگی اجتماعی افراد باید در نظر گرفته شود. یک مطالعه مشهور  که توسط کراوت (Kraut)، پاترسون (Paterson)، لوند مارک (Lundmark) و کیسلر (Kiesler)، میوکوپادهی (Mukopadhyay) و سرلیس (Sherlis, 1998) در مورد تأثیرات منفی استفاده از اینترنت بر روی زندگی اجتماعی سنتی انجام گرفت، نشان می‌دهد که تناقض اینترنتی وجود دارد: هر چقدر افراد بیشتر از اینترنت استفاده کنند، سلامت روانی و مشارکت‌های اجتماعی آنها کمتر می‌شود. این مطلب منجر به اختلاف نظر میان صاحب‌نظران شد و برخی به نتایج این مطالعه اعتراض داشته‌اند. مثلاًٍ مک‌کنا (Mc kenna) و بارگ (Bargh, 2000) معتقدند که شرکت‌کنندگان در تحقیق کراوت، یک نمونه تصادفی واقعی نبوده‌اند و ممکن است نتیجه دارای یک‌سونگری باشد. هنوز هم مشخص نیست که آیا استفاده از اینترنت بر روی زندگی اجتماعی کاربران تأثیر مثبت دارد یا منفی. در تحقیق ما بر روی بلاگ‌نویسی می‌توان گفت که تداوم این کار، بر روی زندگی اجتماعی فرد تأثیر مثبت دارد، زیرا بلاگ‌نویسی، ابزاری برای درک عمیق‌تر از خود و پذیرفته شدن از سوی دیگران است. می‌توان به طور منطقی پیش‌بینی کرد که چنین شناختی، موجب بهبود سلامت روانی فرد و کاهش تنهایی او می‌شود.

علاوه بر این، در یک بلاگ شخصی، انواع گوناگون اطلاعات جمع‌آوری شده، براساس عنوان طبقه‌بندی و در محیط بلاگی با بلاگ‌نویسان دیگر به اشتراک گذاشته می‌شود. هنگامی که فرد در معرض این اطلاعات قرار می‌گیرد، کیفیت زندگی آنلاین و آفلاین او افزایش می‌یابد. یکی از فواید عمده ادامه بلاگ‌نویسی در زندگی درونی افراد، ارتباط درون‌فردی و جنبه اجتماعی داده‌های اطلاعاتی، ادامه جمع‌آوری اطلاعات است. تغییر یا پیشرفت در نویسندگان یا محیط آنها در گذر زمان، تأثیر بسیار زیادی بر روی این فرآیند دارد. شناخت کامل ویژگی بلاگ‌ها و اهمیت ادامه بلاگ‌نویسی، تنها پس از در نظر گرفتن یافته‌های بیشتر که از مطالعات طولی به دست می‌آید، ممکن است؛ مثلا نظرسنجی گروهی که تعیین تغییرات و روندهای تکاملی را ممکن می‌سازد.

مشخصات متن اصلی:

- Psychological and Social Influences on Blog Writing: An Online Survey of Blog Authors in Japan.
By: Asako Miura, Kiyomi Yamashita