خداحافظی روزنامه‌نگاری با فیسبوک

مطمئناً وجود چند داستان خبری در فیس‌بوک، بخشی از کاربران آن را خوشحال‌تر کرده و میزان تمایل آنها برای سر زدن دوباره به این پلتفرم را در روزهای بعدی افزایش می‌دهد. با این حال، دیگر تعداد زیادی از این اخبار وجود ندارد. فقط 12.9 درصد پست‌هایی که در فیس‌بوک است دارای لینک بوده و تعداد بسیار کمتری مربوط به یک سایت خبری است. این مقدار کم اخبار (که شامل اخباری ورزشی و سرگرمی می‌شود) چهار درصد بوده و به این ترتیب، یک نوع علاقه حاشیه‌ای برای کاربران فیس‌بوک به شمار می‌رود.

 مشکلات بزرگ دیگری که زاکربرگ و همکارانش با آن مواجه شدند، عبارت‌اند از اخبار جعلی (فیک نیوز)، پروپاگاندای کشورهای خارجی، دروغ‌های مربوط به کووید، نازی‌ها، داروهای جعلی کرونا ، اتهام سوگیری سیاسی و فهرست بی‌پایانی از سایر دردسرها. به این علت که فیس‌بوک به‌طور ساختاری بین بهترین و بدترین منابع اخبار تفاوتی نمی‌گذارد و محتوایی را برجسته می‌کند که برای بخش کمتر منطقی ذهن ما جذاب است.

شاید تصور کنید که این قضاوت‌ها درست است یا معتقد باشید این سایت غیرمنصفانه بدنام شده است. به‌هرحال، فیس‌بوک خوشحال می‌شود که تمام خبرها از سرورهایش حذف شده و به‌جای آنها، میم‌های کودکانه و تصاویر اینستاگرامی از غروب خورشید، جایگزین شود. در عمل نیز این شرکت مجموعه‌ای از اقدامات را برای کاهش نقش اخبار (مخصوصاً اخبار سیاسی) در پلتفرم خود اجرا کرده که جدیدترین آن‌ها، مربوط به چند هفته اخیر است.

درحالی‌که شرکت‌های رسانه‌ای و فناوری به خاطرکوتاهی در مقابله با اطلاعات گمراه‌کننده در پلتفرم‌هایشان محکوم می‌شوند، یک پیمایش جدید مرکز تحقیقات پیو نشان داده که تقریباً پنجاه درصد افراد بالغ آمریکایی (48 درصد) «غالباً» یا «بعضی اوقات» اخبارشان را از سایت‌‌های رسانه‌های اجتماعی دریافت می‌کنند که پنج درصد کمتر از سال 2020 است.

در میان ده سایت رسانه‌های اجتماعی مورد مطالعه، درصد کاربران هر سایت که به‌طور معمول اخبار را از آنها دریافت می‌کردند، به‌طور نسبی در مقایسه با سال قبل یکسان بود؛ با این حال، فیس‌بوک و تیک‌تاک شرایط متفاوتی داشته‌اند.

سهم کاربران فیس‌بوک که می‌گفتند اخبار را به‌طور معمول از این سایت دریافت می‌کنند از سال قبل 7 درصد کاهش یافته و از 54 درصد به 47 درصد رسیده بود. در مقابل، تیک‌تاک بهبودی نسبی پیدا کرده و کاربرانی که می‌گفتند اخبار را به‌طور معمول از این سایت دریافت می‌کنند از 22 درصد سال 2020 به 29 درصد در سال 2021 افزایش پیدا کرده بود.

این اتفاق که مردم استفاده خبری خود از رسانه‌های اجتماعی را کاهش دهند، غیرمنتظره نیست؛ احتمالاً به خاطر دارید که سال 2020 چه سال شلوغی بود! سال 2021 با وجود تداوم پاندمی، (حداقل از 20 ژانویه) از نظر خبری کمتردیوانه‌کننده بوده است.

با وجود این، سقوط فیس‌بوک (7 درصد) به‌صورتقابل ملاحظه‌ای بیشتر از توییتر (4 درصد)، ردیت (3 درصد)، اسنپ‌چت (3 درصد)، یوتیوب (2 درصد)، اینستاگرام (1 درصد) یا لینکدین (1 درصد) بوده است (ضمن اینکه تیک‌تاک، واتساپ و توییچ افزایش اندکی داشته‌اند).

به خاطر اینکه پایگاه کاربران فیس‌بوک از بقیه پلتفرم‌های اجتماعی (به‌جز یوتیوب) بسیار گسترده‌تر است، تأثیری که این کاهش مصرف خبر برجای می‌گذارد، برجسته‌تر است. اگر حساب سرانگشتی من درست باشد، کاهش خالص مصرف خبر فیس‌بوک پنج برابر کاهش خالص در توییتر بوده و فیس‌بوک شاهد یک سقوط بسیار زیاد در گستره وسیع‎تری از پایگاه کاربران خودش است.

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهند که در سال 2020، بخش اخبار فیس‌بوک با سروصدا برای همه کاربران (آمریکایی) آغاز به کار کرد و این شرکت تمام دسته‌چک‌های خود را برای انتشارات‌های سراسر دنیا مصرف کرد. این پرداخت‌ها (و پرداخت‌های مشابه که توسط رقیب انحصاری آن، گوگل انجام شد) لابی‌گری‌های پولی بوده و اقداماتی واقعی به‌منظورحمایت از روزنامه‌نگاری به‌عنوان لنگر مهمی برای پلتفرم‌هایشان نیست.

کاربران فیس‌بوک، در مقایسه با کاربران پلتفرم‌های خبرمحورتری مثل توییتر و ردیت، تمایل دارند که مصرف‌کنندگان تفننی خبری باشند؛ بنابراین کاهش کلی میزان مصرف کلی، در رژیم خبری تک‌تک کاربران واضح‌تر است. با وجود این، مصرف‌کنندگان تفننی اخبار، در مصرف خبر از نظر زمانی هم هدفمند بوده و به‌عنوان مثال، فقط در 30 روز پیش از انتخابات به اخبار توجه می‌کنند. بنابراین کاهش شدیدتر مصرف خبر نسبت به سال 2020 نباید چندان تعجب‌برانگیز باشد.

در مجموع اینکه تعداد کمتری از مردم روی فیس‌بوک برای دریافت اخبار حساب می‌کنند اتفاق خوبی است و نشانگر آن است که برای یک بار هم که شده، علایق شرکت و کاربرانش به نحو عجیبی، همسو شده است.

منبع:

-https://www.niemanlab.org/2021/09/as-facebook-tries-to-knock-the-journalism-off-its-platform-its-users-are-doing-the-same