درس‌نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی

اشاره: درس نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. پیش از این دو قسمت از این درس‌نامه از نظرتان گذشت. درس اول به طراحی و  ساختاربندی روزنامه‌نگاری علمی اختصاص داشت و موضوع درس دوم سوژه‌یابی و چگونگی داوری درباره صحت و سقم اعتبار منابع سوژه‌ها بود. اکنون در بخش اول از درس سوم، آمادگی‌های پیش از انجام مصاحبه در مورد موضوعات علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

***

3.1: مقدمه

مصاحبه می‌تواند داستانی را بسازد یا آن را نابود کند. این‌که چگونه بتوانیم از عهده یک مصاحبه خوب بر بیاییم به ویژه برای روزنامه‌نگاران علمی نیازمند تسلط بر فوت‌و‌فن‌هایی است چرا که طرف مصاحبه آنها محققانی هستند که عموما برای دانشجویان رشته تخصصی خود صحبت می‌کنند و یا برای همکاران آکادمیک خود می‌نویسند و ارتباط چندانی با مردم عادی ندارند.

عامل وحشت را هم نباید فراموش کرد: بسیاری از دانشمندان آموزش‌های رسانه‌ای را نگذرانده‌اند و نگرانند که شهرت آنها توسط رسانه‌ها دچار آسیب شود و به همین دلیل مصاحبه‌ها را بسیار ترسناک می‌بینند.

فراموش نکنید که هدف غایی مصاجبه چیست: جذب کردن و در گیر کردن مخاطب که می‌تواند خواننده، شنونده و یا بیننده مصاحبه باشد.

آمادگی برای مصاحبه بسیار مهم است اما همیشه امکان پذیر نیست. چگونه باید در باره موضوعی پرسش مطرح کرد که چیزی در باره آن نمی دانید. چطور باید یک دانشمند گرفتار و نگران را برای انجام مصاحبه راضی کرد؟ چطور می‌توان با آدمی کاملا غریبه گفتاری دوستانه برقرار کرد؟ اگر یادداشت‌های شما نتواند فضای مصاحبه را منتقل کند چه؟ این‌ها مسایل مهمی است که باید در نظر گرفت.

در این فصل شما با این گونه مسایل سر و کار خواهید داشت. بعد از پایان این درس شما باید بتوانید خود را برای انجام مصاحبه‌ها به شکلی متفاوت آماده و مهیا کنید.

3.2: آمادگی  برای پیش مصاحبه

پیش مصاحبه در حقیقت مصاحبه کوتاهی است که ضبط نمی شود و طی آن شما یادداشت‌هایی را بر می‌دارید اما از آن‌ها برای انتشار نهایی استفاده نمی کنید. این کار باعث می‌شود تا شما درک بهتری از چهارچوب موضوعی که قصد دارید در باره آن گزارش تهیه کنید داشته باشید به ویژه برای گزارشگران رادیویی و تلویزیونی یک پیش مصاحبه معمولا می‌تواند نقش معیاری را بازی کند که معلوم می‌کند آیا آن دانشمند برای گفت‌وگویی مستقیم در آن رسانه گزینه خوبی است یا خیر.  در مورد نشریات چاپی اغلب اوقات نویسندگان می‌توانند از یادداشت‌های پیش مصاحبه خود برای تنظیم مقاله نهایی استفاده کنند در چنین مواقعی حتما باید دوباره صحت مطالب را از منبع مصاحبه جویا شوید چون بسیاری از اوقات حرف هایی که در شرایط غیر رسمی (off the record)   زده می‌شود با حرف‌های رسمی هنگام ضبط مصاحبه متفاوت است.

این مصاحبه‌های اولیه هم‌چنین زمانی که شما گزارشگر آزادی هستید و قصد دارید سوژه داستانی را به تایید ویراستار خود برسانید و یا تاییده خود را گرفته و می‌خواهید کار را آغاز کنید بسیار کار آمد و مفید هستند.

انجام یک پیش مصاحبه به شکل حضوری و یا ایمیلی می‌تواند به کاری وقت گیر بدل شود اما درباره یک گفت‌وگوی کوتاه تلفنی (در حد 5 دقیقه ) با یکی از محققان محلی چه فکر می‌کنید؟ شاید بتوانید از قبل برای آنها خبرنامه مربوط به موضوعی که می‌خواهید در باره آن صحبت کنید (اگر چنین خبرنامه ای وجود داشته باشد) را ایمیل کنید تا آنها دقیق بدانند نیازهای شما در این پیش مصاحبه چیست. همچنی پیش مصاحبه برای بررسی دوباره صحت اطلاعاتی که از طرق مختلف مانند جست‌وجو در گوگل به دست آورده اید بسیار کار آمد است . علاوه بر این برخی از اوقات لازم است اعتبار دانشمندی که در باره او می‌خواهید گزارش تهیه کنید را بررسی کنید چون هنوز هم برخی افراد بی‌اعتبار با ادعاهای رسوایی برانگیز می‌توانند با ظاهری معتبر در اینترنت و منابع خبری دیگر حرف‌های خود را بزنند، و در این موارد باید صحت اعتبار آنها را بررسی کرد.

مشخصات و جزییات طریقه تماس با افرادی که با او پیش مصاحبه را انجام می‌دهید برای انجام گفت‌وگو به شما کمک می‌کند مطالب را سریع یادداشت کنید. این کار هیچ سودی که نداشته باشد باعث می‌شود شما دفترچه تماس‌های خود را توسعه دهید که بعدا قطعا به کار شما خواهد آمد.

اخطار: مراجعه مکرر به یک شخص برای انجام پیش مصاحبه می‌تواند آزار دهنده و در عین حال پر ریسک باشد چرا که عموما آنها افراد نزدیک به خود و آشنا رابرای انجام مصاحبه معرفی می‌کنند برای همین تا حدی که می‌توانید تلاش کنید دانشمندان و محققان دیگری را برای مصاحبه پیدا کنید و سعی کنید حتما دانشمندانی با نقطه نظرات متفاوت را در فهرست خود بگنجانید.

3.3 : ابتدا با چه کسی صحبت کنیم؟

گروه متنوعی از افراد برای انجام پیش مصاحبه‌ها مناسب هستند. روزنامه‌نگارانی که موضوعات مشابهی را پوشش می‌دهند یکی از انتخاب‌ها به شمار می‌روند. شاید برای انجام پیش مصاحبه‌ها دانشمندان برجسته و عالی رتبه انتخاب مناسبی نباشند. آنها معمولا بسیار گرفتارند و شاید از نظر آنها صرف کردن وقت برای گزارشگرانی که هنوز موضوع بحث را کامل متوجه نشده اند ، اتلاف وقت تلقی شود.

به جای آنها سعی کنید با منشی و دستیاران این دانشمندان تماس بگیرید. آنها معمولا درک خوبی از موضوع دارند و در عین حال می‌توانند کسانی را به شما معرفی کنند که برای مصاحبه گزینه‌های خوبی به شمار می‌روند. برخی از اوقات ممکن است آنها کمک کنند که شما خبرهای جدید را زودتر به دست آورید.

دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در حال گذراندن دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای خود هستند نیز منابع خوبی برای اطلاعات به شمار می‌روند البته پیدا کردن آنها با تلفن معمولا دشوار است اما معمولا می‌توان آنها را در اطراف دپارتمان‌های مربوطه پیدا کرد. اگر یکی از آنها را پیدا کردید که قدرت سخنوری خوبی داشت شاید بتوانید او را در فهرست نامزدهای خود برای انجام مصاحبه ای رسمی نیز قرار دهید. دانشجویان جوان گاهی در برنامه‌های تلویزیونی حضوری بهتر از بزرگترهای خود دارند. البته شاید هم‌زمان روشی دیپلماتیک پیدا کنید تا به دانشمندان ارشد توضیح دهید که چرا در این مرحله به سراغ آنها نرفته‌اید، اغلب اوقات آنها این توانایی را دارند که جلوی دسترسی شما به همکارانشان را بگیرند. اغلب اوقات تاکید بر این نکته که شما از محدودیت وقت و پر بودن جدول برنامه‌های آنها اطلاع دارید و این‌که چقدر مهم است که تنوع دیدگاه‌ها را به بینندگان نشان دهید تکنیک خوبی در این زمینه به شمار می‌رود.

نخستین مرحله از شکل گیری داستان فرصت مناسبی است تا عکس‌های مورد نیاز خود را تهیه کنید. یک تصویر با کیفیت یا طرح خوب کمک بزرگی به درک شما از موضوع می‌کند. این کار به شما کمک می‌کند تا در مصاحبه این امکان را به دست بیاورید تا سئوالی مانند این را از دانشمندان بپرسید که در این تصویری که اینجا داریم ما داریم به چه چیز یا چه رویدادی نگاه می‌کنیم و چه اتفاقی در حال افتادن است. این تصاویر هم‌چنین ممکن است به درد طراحی نسخه نهایی داستان شما هم بخورد. گاهی اوقات درخواست تصویر از کسی که با او مصاحبه می‌شود می‌تواند به او کمک کند تا تفاوت مخاطب یک رسانه عمومی و رسانه تخصصی را دریابد. اما دقت کنید تصاویری که دانشمندان و یا دفاتر ارتباطی ایشان در اختیار شما قرار می‌دهند ناقض حق کپی رایت نباشد و مطمئن شوید که در کار نهایی‌اتان اعتبار و کردیت عکاس، طراح و یا هنرمندی که اثر را خلق کرده است در نظر بگیرید.

3.4: متقاعد کردن دانشمندان برای مصاحبه

بسیاری از دانشمندان علاقمندند که رسانه‌ها پوشش بیشتری را به علم اختصاص دهند اما بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند به جای مصاحبه ای با یک خبرنگار، آخرین مقاله تحقیقی غیر قابل فهم خود را که در یک ژورنال تخصصی چاپ شده است و کسی آن را نمی‌خواند، به خبرنگار برای چاپ بدهند.

توضیح دهید که این کار یک نوع معامله پایاپای است. روزنامه‌نگاران نوعی تبلیغات را برای موسسات، افراد و موضوعات انجام می‌دهند. این ما روزنامه‌نگاران هستیم که آنها را با صدها، هزاران و شاید میلیونها نفر از مردم مرتبط می‌کنیم. کسانی که شامل مالیات دهندگان و نسل آینده دانشمندان هستند و در مقابل این خدمت دانشمندان باید به ما روزنامه‌نگاران اطلاعات بدهند.

به این نکته اشاره کنید که بنیاد‌ها و سرمایه‌گذارن، دانشگاه‌ها و مقامات علمی دوست دارند تا گزارش تحقیقات موسسات زیر مجموعه خود را ببینند. به این نکته تاکید کنید بسیاری از بنیادهایی که سرمایه گذاری پروژه‌های تحقیقاتی را بر عهده می‌گیرند در فرمول‌های خود انجام مصاحبه‌ با نشریات علمی عمومی را بخش مهمی از فعالیت‌های ترویج علم و ارتباط با جامعه ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل دانشمندان می‌توانند مصاحبه با شما را در گزارش کاری بعدی خود قید کنند. در عین حال ممکن است برخی از دانشمندان از شما بخواهند در گزارش نهایی خود حتما ذکری از افراد یا سازمان‌های حامی بیاورید. بهترین پاسخ به این درخواست رد آن است. خودتان را درگیر قولی نکنید که نتوانید آن را اجرا کنید.

اگر با وجود همه این‌ها دانشمند مورد نظر شما هنوز هم برای مصاحبه ابراز بی‌میلی کرد. از اوشماره تلفنی بخواهید که بتوانید در ساعات وقت آزادش با او صحبت کنید و به او تضویح دهیدکه می‌خواهید بخش هایی از مقاله نهایی خود را برای اطمینان از صحت اطلاعاتی که منتشر می‌کنید با او درمیان بگذارید ( اگر این کار را با ایمیل انجام دهید و همه مقاله را برای او بفرستید این احتمال وجود دارد که کنترل خود بر گزارش را از دست بدهید به همین دلیل صحبت تلفنی بهتر است) اما به یاد دداشته باشید هرگز این پیشنهاد را در صورتی که قصد انجام آن را ندارید، نکنید. هم‌چنین هرگز این کار را با سیاستمداران و از جمله وزیران یا مسولان تصمیم گیر علمی و رابط‌های خبری آنها انجام ندهید. مواظب باشید که کسی مقاله شما را تحریف و دستکاری نکند و به همه آنها یادآوری کنید که این فقط یک بررسی درباره صحت اطلاعات است و نه اصلاح متن.

این موضوع را کاملا شفاف و مشخص بیان کنید که چنانچه دانشمندی در آن حوزه حاضر به مصاحبه نشود و زمان تحویل اثر فرا برسد در هر حال شما مطلب خود را تکمیل کرده و ارایه خواهید کرد.

به یاد داشته باشید که مالیات دهندگان اصلی‌ترین سرمایه‌گذران در علم هستند. جامعه نیاز دارد که بداند برای چه نوع کاری از پول او سرمایه گذاری می‌شود.

از پذیرفتن حواب نه برای سئوال‌های خود خودداری کنید. اگر لازم شد نشان دهید که آماده اید مسایل اعلام نشده را آشکار کنید و به ویژه اختلافات و رفتارهای غیر مسولانه را منتشر سازید

در مورد موضوعات جنجال برانگیز به مصاحبه شونده بگویید که در حال آماده کردن گزارش مباحثه هستید و نتیجه نهایی ممکن است خوش آیند او نباشد اما با وجود این شما دوست دارید نقطه نظرات وی را هم لحاظ کنید. ممکن است برخی از دانشمندان از شرکت در چنین مصاحبه‌ای امتناع ورزند.

خود را برای تقاضاهایی از سوی دانشمندان آماده کنید - تقاضاهایی که برخی اوقات حتی پیش از انجام مصاحبه صورت می‌گیرد - چیزهایی مانند این که باید مقاله را بررسی کنند و یا حتی بسته ای که برای رادیو و تلویزیون آماده کرده‌اید را قبل از انتشار ببینند. این کاری است که آنها با مقالات تخصصی خود می‌کنند. مطالبی که در اینترنت منتشر می‌شوند از این نظر بیشتر در معرض خطر قرار دارند و دانشمندان ممکن است درخواست‌های بیشتری نسبت به تغییر آن ارایه کنند. حتی در مواردی که آنها همه نقل قول‌ها را تایید کرده اند و داده‌های شمار نیز پیش از انتشار بررسی کرده اند. شما باید در ارتباط با آنها جایی بین خود و آنها خط مشخصی رسم کنید. گاهی شاید لازم باشد به آنها پیشنهاد بدهید که اگر آنها مشکلی با مطلب دارند باید با رابط مطبوعاتی خود تماس بگیرند تا روایتی از این داستان را که مطابق میل آنها است منتشر کنند. این وظیفه شما نیست که نقش روابط عمومی را برای دانشمندان برعهده بگیرید.

3.5: نوع مصاحبه خود را مشخص کنید

بعد از انجام پیش مصاحبه، باید مشخص کنید قصد دارید چه نوع مصاحبه ای صورت دهید؟ انواع مختلفی از مصاحبه‌ها نیازمند طراحی سئوالات مختلفی است. در ذهن خود کاملا مشخص کنید که برای قالب خبری که  قصد انتشار دارید کدام نوع مصاحبه مورد نیاز است . برای مثال SciDev .Net از شما انتظار مصاحبه ای در باره زندگی و ویژگی‌های شخصی افراد را ندارد

نوع سئوال هایی که باید برای هر یک از مدل‌های مصاحبه‌های زیر بپرسید:

* مصاحبه شخصیتی یا کارنامه ای : در این نوع مصاحبه، سئوال‌های شخصی و صمیمانه بپرسید نه تنها از خود دانشمند که از همکاران ، دوستان و خانواده او هم پرسش‌های خود را مطرح کنید.

* مصاحبه تحقیقاتی: در این نوع مصاحبه، پرسش‌های خود را برروی نتایج یک تحقیق، دقت در روش انجام آن و تاثیرات تحقیق تمرکز کنید.

* مصاحبه خبری: این مصاحبه شامل مصاحبه هایی کوتاه با افراد متعددی از جمله دانشمندان، سیاستگذاران، مدرسان و ... است که چشم اندازی کامل و نقطه نظرات متفاوتی را در باره یک موضوع بیان می‌کند.

* مصاحبه انتقادی: این مصاحبه که گاه از آن به مصاحبه «وکیل مدافع شیطان» یاد می‌شود اغلب اوقات سریعترین راهی است که دانشمندی را وادار می‌کند تا جایگاه خود را شفاف و دقیق تعیین کند. خود را در جایگاه منتقد قرار دهید و سئوال هایی مانند این را بپرسید که چرا ما باید به این موضوع اهمیت بدهیم؟ به نمایندگی از خوانندگان و یا مخاطبان پرسشگرتان استدلال کنید چراکه با این کار فرصتی به دانشمندان می‌دهید که پاسخ بسیار شفاف و دقیقی را ارایه دهند.

* مصاحبه انتقادی همراه با مطرح کردن نقد‌های دیگران: در این مصاحبه شما مسئولیت کس دیگری را بر عهده می‌گیرید. در این مصاحبه شما سئوال‌ها و نقدهایی که دیگران در باره یک موضع بیان کرده اند را می‌پرسید برای مثال از دانشمندی می‌پرسید :«برخی از فعالان محیط زیستی نسبت به این اصلاحات ژنتیک اعتراض دارند ...»

مثال 1:

در برنامه جمعه علم که از رادیو ملی آمریکا پخش می‌شود ایرا فلاتو (Ira Flatow) با یکی از نویسندگان گزارش دفتر بین الدولی تغییرات اقلیم مصاحبه کرده است که می‌توانید آن را در اینجا گوش دهید.

http://www.sciencefriday.com/pages/2007/Feb/hour1_020207.html

در حدود دقیقه هفتم این مصاحبه شما می‌شنوید که فلاتو می‌گوید: «منتقدینی هستند که می‌گویند شما در این گزارش به اندازه کافی پیش نرفته‌اید و نتیجه گیری‌های غیر واقعی است» او در این سئوال بیانگر نظر سازمان‌های دیگر است. آیا این سئوال به اندازه کافی قوی مطرح شده است ؟ اگر شما به جای او بودید چه می‌پرسیدید؟

مثال 2: کوئنتین کوپر در رادیو بی بی سی مناظره ای را در باره سیاست‌های علمی آفریقا برگزار کرد که در تاریخ 7 جولای 2005 برای شنوندگان در برنامه جهان مواد پخش شد. او در این برنامه با گالستوس جوما از دانشگاه هاروارد و گوف اولدهام یکی از مدیران SciDev .Net مصاحبه می‌کرد که می‌توانید آن را در این آدرس بشنوید:

 http://www.bbc.co.uk/radio4/science/thematerialworld_20050707.shtml

در بخشی از این مصاحبه کوپر به برخی از طرح‌ها گوش می‌کند و می‌گوید من خطر جدی را در اینجا می‌بینم و فهرستی از چند مساله را ارایه می‌کند . میهمان برنامه نیز نظر او را تایید می‌کند. تاییدهای مکرر در هنگام مصاحبه می‌تواند ازار دهنده باشد. آیا شما این کار را به همین روش انجام می‌دادی؟

3.5 (ادامه تعیین نوع مصاحبه)

یک روزنامه نگار پیش از مصاحبه باید مشخص کند که لازم است تا چه حد بین خود و موضوعی که می‌خواهد درباره اش صحبت کند از نظر احساسی فاصله ایجاد کند. یک مصاحبه معمولی به معنی توسعه دایره دوستانتان نیست ! موقعیت‌های متعددی پیش می‌آیند که در طی آنها شما نیازمند انجام نوع خاص و ویژه ای از مدل‌های مصاحبه هستید.

• افشاگری: وزارت خانه ای که بودجه خود را درست صرف نمی کند، محققی که نتایج تحقیقش را دستکاری می‌کند یا دانشمندی که علایق مالی خود را در یک پروژه آشکار نکرده است از جمله مواردی هستند که شما باید خود را برای مواجهه با آنها آماده کنید. در این موارد بهتر است ابتدا با افرادی که اتهامات را وارد ساخته اند دمصاحبه انجام دهید و بعد به سراغ افرادی بروید که در آن زمینه مسئول و پاسخ‌گو هستند. همه چیز را ضبط کنید. سیستم ضبط صوت خود را از هنگام دست دادن تا هنگام خداحافظی به طور دایم روشن نگاه داریداین‌ها زمان هایی است که افراد نا خودآگاهانه مهمترین اطلاعات و یا دیدگاه‌های درونی خود را آشکار می‌کنند
• بیانیه‌های شرکت ها، دولتی یا موسسات: چنین مواردی واقعا گفت‌وگو نیستند و باید آنها را یک بیانیه و یا بیانیه مطبوعاتی در نظر گرفت. بسیاری از چیزهایی که به نام مصاحبه علمی منتشر می‌شوند در حقیقت تلاش کمپانی‌ها برای به دست آوردن تبلیغات رایگان برای محصولاتشان است. در این موارد ببینید آیا می‌توانید یک تحلیل گر مستقل و معتبر را برای بررسی این ادعا‌ها پیدا کنید؟ اگر توانستید این کار را بکنید باید ادعاهای مطرح شده در مصاحبه را به چالش بکشید.
• مصاحبه‌های ساده و سرگرم کننده: آیا واقعا آن طور که ناسا ادعا می‌کند، این سامزان 181 آزمایش برروی ماه انجام داده است ؟ آیا می‌توانید قراری برای انجام یک مصاحبه در فضای آزمایشگاه کارخانه هماهنگ کنید؟ روزنامه‌نگاری علمی می‌تواند بسیار سرگرم کننده نیز باشد و اگر بتوانید دانشمندی را قانع کنید که در بازی شما شرکت کند قطعا مخاطب بی نظیری به دست خواهید آورد.

مثال: برنامه شب خبری که از تلویزیون بی بی سی پخش می‌شود اما می‌توانید آن را در اینجا نیز ببینید

 http://www.youtube.com/watch?v=fubJLYm4JJk

در این برنامه ادعاهای روزنامه‌نگاری که بیان می‌کند گرمایش زمین دروغ است مورد چالش روزنامه نگار محقق و یک نویسنده علمی، جرج مونبیوت قرار می‌گیرد و او نشان می‌دهد که چطور مدارکی که از آنها به تحقیقات علمی مبتنی بر رد نظریه گرمایش زمین یاد می‌شود با هزینه و پشتیبانی کارخانه‌ها و صنایع نفتی پدید آمده اند. این مقابله‌ها می‌توانند در نهایت ادب و احترام صورت پذیرد و بسیار کارآمد و مفید باشند. ببینید چگونه جرج مونبیوت از پس این کار بر می‌آید.

3.6: آماده شدن برای مصاحبه‌ای درباره موضوعات تحقیقاتی

مقاله‌های تحقیقاتی طولانی و ترسناکی که در ژورنال هایی مانند نیچر و ساینس منتشر می‌شوند بسیار مهم هستند به همین دلیل لازم است شما چگونگی گزارش کردن از این یافته‌ها را بیاموزید. اما گاهی در پای مقالاتی که نتایج برخی از پروژه‌های بزرگ تحقیقاتی را منتشر می‌کند نام چندین نفر محقق و دانشمند از سراسر جهان به چشم می‌خورد. در چنین حالتی از کجا باید کار را شروع کرد؟

شاید یک شروع خوب این باشد که به فهرست نام‌های نویسندگان نگاه کنید و ببینید آیا کسی از کشور شما یا کسی که هم‌زبان شما باشد در بین آنها وجود دارد یا نه.

برای خواندن مقاله لازم نیست همه مقاله را بخوانید چون ممکن است سردرگرم و گیج شوید.

ابتدا خلاصه مقاله را بخوانید که در واقع خلاصه‌ای شامل چند پاراگراف است. بعد از آن به سراغ بخش نتیجه‌گیری و توصیه‌ها بروید.

ایمیلی شامل چند سئوال به نویسنده اصلی مقاله بزنید . طریقه تماس با وی همیشه در مقاله منتشر می‌شود. توضیحات ویراستاران یا هیات ویراستاری مجله را بخوانید. (آیا ویراستار یک مقاله گزینه خوبی برای مصاحبه است؟) چند سئوال را از طریق ایمیل از ویراستار مقاله بپرسی یا اگر می‌توانید به او تلفن کنید.

معمولا گزارشگران سئوال مشترکی را در انتهای نامه خود قرار می‌دهند و آن این است که آیا هیچ محقق محلی را می‌شناسید که بتواند در این باره اظهار نظر کند؟ برخی از اطلاعاتی که شما نیاز دارید در ژورنال‌های تخصصی منتشر نمی شوند. برای مثال شما باید علاقه‌های مخاطبین خود را نیز در نظر بگیرید. مثلا وقتی درباره یک یافته نوین پزشکی سئوال می‌کنید باید این پرسش مطرح شود که چه زمانی این یافته باعث ایجاد تغییر در جامعه می‌شود؟ یا این‌که مراحل آزمون این شیوه ممکن است چند ده سال به طول بیانحامد و یا این‌که آیا دولت روی تحقیقات اعمال سلطه می‌کند؟

شما برای پوشش دادن به همه زوایای یک داستان فرصت ندارید بنابراین یک زاویه نگاه خاص را انتخاب کنید و از طریق سئوال‌هایی که بازتاب دهنده تمرکز شما بر آن زوایه موضوع است آن را شرح دهید.

3.7: از فناوری‌ها در مصاحبه خود استفاده کنید

اگر رییس شما نمی تواند شما را برای انجام مصاحبه‌ای به سفر بفرستد، جهان را به کمک فناوری‌های روز به دفتر خود بیاورید.

* در کنفرانس‌های خبری که برروی اینترنت پخش می‌شود شرکت کنید و آنها را تماشا کنید.

* زمانی که از سازمان‌های بزرگی مانند بانک جهانی بیانیه مطبوعاتی دریافت کردید از آنها بخواهید ترتیب یک تله کنفرانس را برای شما بدهند.

* از روش مصاحبه ایمیلی استفاده کنید به ویژه اگر در نواحی مختلفی از نظر زمانی زندگی می‌کنید.

* نرم افزارهایی را دانلود و بر کامپیوتر خود نصب کنید که امکان ارتباط صوتی بین المللی رایگان را برای شما فراهم می‌کند. نرم افزار اسکایپ skype نمونه مناسبی برای این کار به شمار می‌رود.

* می‌توانید از سیستم پیام‌های کوتاه یا چت کردن استفاده کنید. این سیستم‌ها را نرم افزارهایی مانند اسکایپ یا سرویس دهنده‌های دیگر نظیر گوگل ارایه می‌کنند. حتی اگر سیستم صوتی مناسبی ندارید و ایمیل‌های شما مشکل دارد باز می‌توانید از اینترنت استفاده کنید با استفاده از امکانات جستجوی اسکایپ می‌توانید افرادی که برای پیش مصاحبه مناسب هستند را جست‌وجو پیدا کنید و یا دانشمندانی را که مشخصاتشان در مقالات حرفه ای آمده پیدا کنید.

این فناوری‌ها کمک می‌کند که جامعه دانشمندان سراسر جهان برای یک مصاحبه روی میز کار شما حضور پیدا کنند. البته نقاط ضعفی هم وجود دارد از جمله این‌که دیگر نمی توان متوجه زبان بدن آنها شد. اگر از سیستم تماس‌های ویدیویی اسکایپ یا امثال آن استفاده نکنید آن‌گاه مصاحبه را باید بدون تماس چشم در چشم انجام دهید در این صورت متوجه تغییرات چهره هنگام پاسخ دادن به یک پرسش که نشانی از اهمیت آن باشد نمی شوید و یا حتی متوجه نخواهید شد که آیا شخص دیگری هم در هنگام مصاحبه حضور داشته است که برروند آن نظارت و یا انتقال اطلاعات را کنترل می‌کرده است یا خیر؟

به همین دلیل بهتر است از این شیوه مصاحبه تنها برای مراحل آماده سازی یک گفت‌وگو استفاده کنید و سعی کنید گفت‌وگوی نهایی را به شکل رو در رو انجام دهید.

ضبط و حفظ نسخه‌ای از همه گفت‌وگو‌ها بر روی دیسک‌ها و گرفتن پشتیبان آن‌ها کار مهمی است که نباید آن را فراموش کنید. با وجود این و حتی هنگامی که یک گفت‌وگو را ضبط  می‌کنید، قلم و کاغذ را از خود دور نکنید - ابزارهای الکترونیکی ممکن است دچار نقص شوند. پیش از انجام مصاحبه باتری‌های دستگاه ضبط کننده را بررسی کنید و از میزان ظرفیت باقی مانده برای ضبط مصاحبه مطمئن شوید کابل‌های ارتباطی، میکروفون و هرچیزی که ممکن است کار شما را با مشکل مواجه کند و از جمله خودکارتان را بررسی کنید. اگر مصاحبه ای را به شکل تلفنی انجام می‌دهید حتما به مصاحبه شونده خود یادآور شوید که گفت‌وگو را ضبط می‌کنید البته می‌توانید به او یادآور شوید که در هرجای مصاحبه که مایل بود نکته ای را که مایل به انتشار آن نیست بیان کند، اعلام و مشخص کند حرفی که خواهد زد اصطلاحا off the record خواهد بود هم‌چنین باید برای طرفین مشخص شود چه زمانی بحث دوباره به حالت ضبط رسمی و قابل انتشار بازگشته است. این حقی است که هنگام مصاحبه وجود دارد و روزنامه‌نگاران نباید به دانشمندان اجازه دهند پس از تکمیل مصاحبه بخش‌های غیر قابل انتشار را مشخص کنند.

3.8: آماده کردن دانشمندان برای مصاحبه

به دانشمندی که قصد مصاحبه با او را دارید توضیح دهید که می‌خواهید با گفت‌وگوی او چه کنید؟ قرار است این مصاحبه 20 ثانیه از یک گزارش 2 دقیقه ای رادیویی را تشکیل دهد؟ آیا قرار است 4 پاراگراف یا 4 صفجه از یک گزارش مکتوب در یک مجله یا روزنامه باشد؟

دانشمندان ممکن است پیش از مصاحبه از شما بخواهند فهرست سئوال‌های خود را برای آنها بفرستید تا خود را برای پاسخ‌گویی آماده کنند. خوب است اگر 4 تا 5 سئوال یا محور را برای او بفرستید اما به او هشدار بدهید که انتظار شنیدن پرسش هایی غیر از آن لیست را در هنگام مصاحبه و در حین پشرفت آن داشته باشد و اجازه ندهید دانشمندان پاسخ‌های شما را از روی متنی که از قبل نوشته اند بخوانند. همیشه چند سئوالی را که قصد پرسیدن آن‌ها را دارید افشا نشده باقی بگذارید تا در حین مصاحبه با پرسیدن آنها پاسخ‌های طراحی نشده ای را بتوانید دریافت کنید. یا این‌که همان سئوالی را که پاسخ کلیشه ای به آن داده شده است را دوباره و زمانی که مدتی از مصاحبه گذشت و دانشمند مورد نظر احساس راحتی بیشتری کرد و به فضای پرسش و پاسخ عادت کرد، دوباره مطرح کنید.

بسته به این‌که می‌خواهید مصاحبه خود را از طریق چه رسانه ای منتشر کنید لازم است پیش آمادگی هایی را در مورد آن انجام دهید.

برنامه زنده رادیویی: آمادگی‌های فنی در این رسانه بسیار مهم است. به مصاحبه شونده تذکر دهید گوشی را به دهان خود نچسباند و در دهانه گوشی نفس عمیق نکشد. تلفن‌های همراه خود و کسانی که در اتاق حضور دارند را خاموش کند و هم‌زمان با شما صحبت نکند - به یاد داشته باشید که در این موارد شما فرصت دومی در اختیار ندارید و همه چیز باید در همان تک فرصت خوب پیش برود. به آنها هم‌چنین تذکر بدهید که زمان کافی برای ارایه یک چهارچوب کامل علمی را ندارند. و در مقیایس علمی کاری که قرار است در آن برنامه صورت بگیرد مانند خوردن یک لقمه کوچک است و نه یک غذای کامل.

یک بسته رادیویی: هر کسی در یک استودیو می‌تواند یک برنامه سئوال و جواب تلفنی را با افراد مختلف اجرا کند اما یک برنامه خوب طراحی شده و خوب ویرایش شده که می‌تواند بین 2 دقیقه تا یک ساعت و نیم به طول بیانجامد به شما این فرصت را می‌دهد تا شنوندگان خود را مستقیما به کلاس درس یا آزمایشگاهی ببرید که موضوع مورد نظر در آن اتفاق می‌افتد تا بتوانند گام‌های دانشمندان را دنبال کنند. این موضوع به این معنی است که کیفیت صدا‌ها بسیار مهم خواهد بود به ویژه صداهای محیط طبیعی اطراف. در چنین شرایطی با وجود این‌که خود مصاحبه هنوز بسیار مهم است اما ترتیب سئوال‌ها دیگر چندان مهم نیست چون می‌توانید آنها را ویرایش و منظم کنید. شاید لازم باشد تا یک سئوال را چندین بار تکرار کنید تا به بهترین شرایط صوتی دست پیدا کنید. اگر زمان و امکانات اجازه می‌دهد می‌توانید تعدادی سئوال که می‌دانید ممکن است برای ایجاد درابطه دوستانه بهتر با دانشمندان لازم است را نیز مطرح و ضبط کنی،د برای او مشخص کنید که افراد متنوعی در این بسته رادیویی حضور خواهند داشت در غیر این صورت ممکن است او تصور کند که آن برنامه برای معرفی او تهیه شده و  ممکن است نتیجه نهایی برایش غیر منتظره باشد.

برنامه زنده استودیویی تلویزیونی: در چنین مصاحبه ای آماده کردن دانشمند برای فضای نسبتا هولناک استودیوی تلویزیونی شبیه به همان تهیه فهرست سئوال‌ها مهم است. مطمئن شوید آنها را برای یک برنامه تلویزیونی با همه چالش‌هایی که ممکن است با آن روبرو شوند آماده کرده اید .

مطمئن  شوید فضای آنجا برای مصاحبه مناسب است. آیا می‌دانند باید به کجا نگاه کنند؟ آیا می‌توانند وسایلی برای تصویر سازی مفاهیمی که می‌گویند به همراه داشته باشند؟ آیا می‌دانند باید چگونه از دست هایشان استفاده کنند؟

یک بسته ضبط شده تلویزیونی: در این مورد یک مصاحبه به تنهایی کافی نیست. شما باید تصاویری از دانشمند مورد نظر در حین کار کردن - که شاید همان هنگام هم با شما صحبت می‌کند - داشته باشید. همین‌طور نماهایی از دانشمندی که مثلا از پشت میکروسکوپ نگاه می‌کند. و یا در محیط آزمایشگاه قدم بر می‌دارد، می‌تواند به اندازه حرف هایی که او می‌زند مهم باشد. شما باید در باره مدت زمانی که طول می‌کشد تا صحنه هایی را فیلم برداری کنید به دانشمندان آگاهی بدهید.