درس‌نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی- درس سوم/2

اشاره: درس نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. پیش از این سه قسمت از این درس‌نامه از نظرتان گذشت. درس اول به طراحی و  ساختاربندی روزنامه‌نگاری علمی اختصاص داشت، موضوع درس دوم سوژه‌یابی و چگونگی داوری درباره صحت و سقم اعتبار منابع سوژه‌ها بود. در بخش اول از درس سوم، آمادگی‌های پیش از انجام مصاحبه در مورد موضوعات علمی مورد بررسی قرار گرفت. اکنون در بخش دوم از درس سوم نحوه آغاز و انجام مصاحبه و شیوه طراحی سئولات برای موقعیت‌های متفاوت مطرح شده است.

***

3.9: آغاز مصاحبه

مکان، مکان و مکان. کجا می‌خواهید مصاحبه خود را انجام دهید؟ قطعا نباید این مکان فضای کسل کننده دفتر شما یا مصاحبه شونده باشد.

سعی کنید امکان استفاده از آزمایشگاهی که تحقیق در آن صورت گرفته است را برای انجام مصاحبه فراهم کنید. یا به سراغ کارخانه‌ای بروید که دارویی در آن ساخته شده است و یا در یک مزرعه پژوهشی یا فضای یک بیمارستان.

هرجایی که می‌خواهید مصاحبه را انجام دهید سعی کنید خود را برای نحوه انجام کار که همان مصاحبه گرفتن است آماده کنید. لباس مناسب بپوشید. با مخاطب خود دست بدهید، ارتباط چشمی برقرار کنید، افرادی که در محیط حضور دارند را با عنوان اصلی آنها مخاطب قرار دهید، درست بنشینید، توجه لازم را به صحبت‌ها بکنید و از آنها در پایان کار تشکر کنید. خود را برای مصاحبه کردن با افراد مسن، جوان تر ها، زن‌ها ، مردها ، افراد محلی و یا خارجی‌ها آماده کنید و در مقابل هر یک از آنها برخوردی حرفه‌ای از خود نشان دهید.

همه ما در دام چهارچوب‌ها و الگو‌ها می‌افتیم از این کار حذر کنید. پشت سر هم از تعدادی مقام دولتی مصاحبه نکنید. اگر یک سازمان شما را برای مصاحبه به سوی یک دانشمند با سابقه و مسن مرد ارجاع داد اصرار کنید برای حفظ تنوع صداها و نظرها با یک دانشمند زن جوان در آن حوزه هم صحبت کنید.

گاهی اوقات روابط عمومی‌ها درگیر فرآیند هماهنگ کردن مصاحبه‌ها می‌شوند تعداد کمی از آنها اما واقعا می‌توانند به فرآیند مصاحبه کمک کنند آنها بیشتر تلاش دارند تا چهره مناسبی از سازمانشان نشان داده شود. هیچ وقت به روابط عمومی‌ها اجازه ندهید در هنگام مصاحبه حضور داشته باشند آنها را برای نوشیدن یک قهوه به بیرون بفرستید! اگر زمانی شد که نتوانستید از دست آنها راحت شوید آنها را جایی بنشانید که بتوانید آنها را ببینید اما مصاحبه شوند نتواند آنها را ببیند و سپس حضور آنها را فراموش کرده و نادیده بگیرید.

اگر هنگام مصاحبه همکاران فرد نیز حضور داشته باشند فرآیند مصاحبه محدود خواهد شد. سعی کنید از آنها به طور مستقل مصاحبه بگیرید. به یاد داشته باشید که در این زمینه شما مسئولیت دارید میکروفون را از دست ندهید، آن را در دست بگیرید اگر مصاحبه شونده با دوربین صحبت کرد مصاحبه را متوقف کرده و پس از توضیح دوباره شروع کنید. اگر مصاحبه شونده پاسخ شما را به شکلی داد که گویی موضوعی تخصصی را برای یکی از متخصصان توضیح می‌دهد باز هم مصاحبه را متوقف کرده و دوباره انجام دهید. شما در برابر مخاطبانتان مسئول هستید.

3.10: مصاحبه‌های پخش زنده

در برنامه رادیویی زنده نخستین سئوال شما باید جذاب ترین آنها باشد وگرنه مخاطبان رادیو را خاموش می‌کنند. نخستین سئوال نباید خیلی دارای تفصیل و عریض و طویل باشد اما باید به موضوع اشاره کند و به گونه‌ای باشد که مصاحبه شونده نتواند از آن فرار کند.

در رادیوی فقط زمان حال وجود دارد. در گفت‌وگوهای رادیویی طولانی‌تر که امکان تماس‌های تلفنی عمومی وجود دارد شاید لازم باشد برخی از سئوال‌ها و جواب‌ها تکرار شود چرا که مخاطبان شما ممکن است در طول مدتی که برنامه در حال پخش است تغییر کنند. به دانشمندان مورد نظر توضیح دهید که تا حد امکان از پاسخ دادن با جملاتی نظیر همان‌طور که قبلا گفته‌ام و همان‌طور که هنگام وقفه تبلیغاتی میان برنامه گفته‌ام پرهیز کنند.

اگر بتوانید به جای صحبت تلفنی دانشمندان را به داخل استودیو بیاورید شاهد افزایش بی‌نظیر و چشم‌گیر کیفیت صدا خواهید بود. اگر در جایی مصاحبه می‌کنید که محل وقوع رویداد علمی است مثلا در آزمایشگاهی که دالی نخستین گوسفند کولون شده به دنیا آمد بهتر است صحبت خود را با چنین جمله ای آغاز کنید: « من در جایی ایستاده‌ام که دالی، شبیه سازی شد و در کنار من مردی حضور دارد که این شبیه سازی را انجام داد»

در مصاجبه‌های زنده تلویزیونی از قبل سئوال‌هایی که می‌خواهید بپرسید را مطالعه کنید تا بتوانید هنگام پرسیدن به چشم‌های مصاحبه شونده نگاه کنید این آمادگی را داشته باید که بر اساس ضرورت و با توجه به پاسخ‌هایی که به پرسش شما داده می‌شود ترتیب پرسش‌هایی را که در نظر گرفته‌اید تغییر دهید.

با وجود فضای سنگین و فشاری که هنگام مصاحبه زنده به شما وارد می‌شود اگر پاسخ سئوالی را متوجه نشدید به جای آن‌که از آن به راحتی عبور کنید و به سئوال بعدی بروید، دوباره آن را مطرح کنید برای مثال این‌گونه سئوال کنید: «یعنی اگر بخواهم این مطلب را به گونه دیگری بیان کنم، این موضوع ....»

هیچ وقت فکر نکنید که مخاطبان شما چه در رادیو و چه در تلویزیون الزاما در تمام مدت مصاحبه با شما خواهند بود. سعی کنید جزییات کار، و مسایل مورد بحث را حتی الامکان به سئوال‌های کوچک تقسیم کنید تا تعداد بیشتری از مخاطبان که شاید در نیمه‌های مصاحبه رادیو و تلویزیون خود را روشن کرده‌اند بتوانند از آن استفاده کنند.

هیچ‌وقت سئوالی را نپرسید که پاسخ آن تنها به یک کلمه بله یا خیر محدود شود، این کار می‌تواند به طور کامل یک مصاحبه را نابود کند.

و هیچ‌وقت سئوال‌هایی نپرسید که به مصاحبه شونده اجازه دهد کنترل گفت‌وگو را در دست بگیرند و کنترل آن را از دست شما خارج شود. سئوال‌هایی مانند این‌که نکته مهم درباره کار شما چیست؟ در یک بسته گزارشی که برای رسانه‌های الکترونیکی مانند اینترنت آماده می‌شود این چنین بخش‌هایی را باید حذف کرد اما چنین فرصتی برای رسانه‌هایی که پخش مستقیم دارند امکان پذیر نیست.

3.11 : ویرایش مصاحبه برای پخش

برای یک برنامه تولیدی رادیویی، ‌شما نیاز به تنوعی از صداهای مختلف دارید که هر یک از آنها به صورت کوتاه دیدگاه خود را بیان کنند. اگر از دانشمندان بخواهید که پاسخشان را با تکرار سئوال شما آغاز کنند در ویرایش به شما کمک بزرگی می کند مثلا اگر سئوال شما درباره این موضوع باشد که چرا ما به تحقیقات در زمینه مالاریا نیاز داریم پاسخ را این‌گونه مطرح کند که ما به تحقیقات مالاریا نیاز داریم چون....

از سئوال‌هایی که محدودیت زمانی و مکانی دارند خوداری کنید، از صداهای محیطی که بازتاب دهنده فعالیت های دانشمندان در حین کار هستند تا حد امکان استفاده کنید. این امر باعث می‌شود شنونده را به درون محیطی علمی ببرید. اگر خودتان این صداها را برای شنونده توضیح دهید یا از مصاحبه شونده بخواهید این کار را انجام دهد بسیار خوب خواهد بود. برای مثال مصاحبه شونده می‌تواند بگوید: ‌این همان گاوی است که ما از آن برای آزمودن واکسن های خود استفاده می‌کنیم و در پی این جمله صدای گاو شنیده می‌شود.

برای برنامه‌های تلویزیونی تعداد محدودی سئوال آماده کنید که بتواند شما را  مستقیما به اصل موضوع برساند اما در همان شرایط این آمادگی را داشته باشید که آن قدر یک سئوال را به شیوه‌های مختلف تکرار کنید تا در نهایت به پاسخ مقبولی دست پیدا کنید. هیچ وقت از اینکه به میان صحبت‌های دانشمندانی مورد نظر بپرید و بگویید پاسخش طولانی شده نهراسید فیلم بردار و ویراستار از شما انتظار دارد تا هرچه سریعتر مواد مورد لازم خود را آماده کنید. وقت خود را با دادن فرصت بیشتر به دانشمندان که موارد غیر مرتبط را توضیح می‌دهند،‌ هدر ندهید. شما در این موارد همیشه می توانید پیشنهاد مصاحبه‌های تکمیلی بعدی را بدهید.

3.12: مصاحبه برای رسانه های چاپی یا اینترنت

بسیاری از دانشمندان با نسخه‌های چاپی احساس راحتی بیشتری می‌کنند اما سایت های اینترنتی با رشد قابل توجهی در کسب محبوبیت مواجه هستند. مقالات آنلاین را عموما می توان به منابعی هم‌چون مقاله‌های تحقیقی رسمی و یا وب سایت‌های دانشمندان لینک داد.

برای مصاحبه باید به دانشمندان اطلاع دهید که باید چقدر وقت برای این کار اختصاص دهند. آیا قرار است نقل قول یک پاراگراف و یا دو صفحه‌ای از وی نقل شود؟‌ این‌که آیا قرار است برای یک مصاحبه 3 دقیقه وقت صرف شود و یا یک روز کامل و یا همه روز بعد و آخر هفته را هم وقت می گیرد.

از آن‌جایی که در این نوع مصاحبه شما فرصت بیشتری برای انجام گفت‌وگو نسبت به گفت‌وگوهای زنده دارید می‌توانید از این فرصت برای ایجاد رابطه بهتر با مصاحبه شونده استفاده کنید. مثلا برخی از داده‌ها را با وی بررسی کنید یا تلفط دقیق نامشان و نام دقیق موسسه را بپرسید، با این سئوالات فضای راحت تری برای مصاحبه ایجاد می‌شود. در این نوع مصاحبه خوب است با سئوالی شروع کنید که تسلط شما را بر موضوع نشان دهد و سئوال‌های مهم تر خود را بعد از آن بپرسید سعی کنید در صورت نیاز دوربین کوچکی با خود داشته باشید و عکس تهیه کنید. این تصاویر بعدا برای ایجاد یک فضا در متن به شما کمک می‌کند.

3.13: کنفرانس‌های خبری

در یک کنفرانس خبری همه رقبای شما نیز حضور دارند حتی اگر بتوانید سخنگو‌ها را به یک گفت‌وگوی کوتاه پس از زمان کنفرانس راضی کنید باز هم حال و هوای گزارش‌ها یکسان خواهد بود. با وجود این هنوز هم کنفرانس‌های خبری یکی از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی به شمار می‌روند.

پس سعی کنید لحن گزارش خود از یک کنفرانس را متفاوت کنید. سعی کنید با افراد عادی که در این موضوع نقش دارند و یا از آن تاثیر می‌پذیرند صحبت کنید. مثلا کسانی که از بیماری مورد بحث رنج می‌برند و یا پرستاران و دکترهایی که برای معالجه آنها تلاش می‌کنند، یا مثلا مزرعه داری که می‌خواهد از یک نوع بذر اصلاح ژنتیک شده استفاده کند. اگر شما بتوانید چنین گفت‌وگوهایی را پیش از زمان کنفرانس مطبوعاتی تهیه کنید این فرصت برای شما وجود خواهد داشت که سئوالات بهتری را هنگام کنفرانس بپرسید.

معمولا در کنفرانس‌های خبری فقط روٌسای بخش‌ها یا محققان رده بالا فرصت صحبت پیدا می‌کنند، اگر با افراد دیگری که در آن تحقیق شرکت داشته اند صحبت کنید مطلبتان جذاب تر خواهد بود افرادی نظیر تکنسین‌های آزمایشگاه‌ها ، دانشجویان دوره‌های ارشد و یا همکاران طرح.

بعد از پایان کنفرانس یکی از سخنگویان کنفرانس را پیدا کرده و مصاحبه ای تکمیلی با او انجام دهید این شانس شما است که بتوانید اطلاعات شخصی‌تری درباره افراد و یا هرچیز دیگر به طور اختصاصی پیدا کرده و افراد مناسبی را برای مصاحبه‌های تکمیلی پیدا کنید.

یکی از کارهای خوبی که همیشه می‌توان انجام داد این است که بعد از کنفرانس خبری با حداقل یک کارشناس در آن زمینه صحبت کنید تا بتواند تاثیرات بالقوه آن خبر و یا کاری که باید در مرحله بعدی انجام شود را توضیح دهد، اما به یاد داشته باشید برای این کار کسی را پیدا کنید که خودش در آن تحقیق نقشی نداشته است و یا در همان دپارتمان کار نمی‌کند و اگر ممکن بود حتی در همان دانشگاه هم کار نکند بهتر است.

3.14: من متوجه نمی‌شوم

یک دانشمند حرف هایی می‌زند که ممکن است به طور کلی غیر قابل فهم باشد. در این زمان دستتان را بالا بیاورید که نشانه‌ای بین المللی برای در خواست کاهش سرعت صحبت است و بپرسید من این موضوع را چطور باید برای خوانندگان یا کسانی که در خانه قرار است مخاطبم باشند توضیح دهم؟

شاید مهم ترین سئوالی که لازم است در مصاحبه‌های علمی در نظر داشته باشید و در صورت لزوم بپرسید این سئوال باشد:

من متوجه این موضوع نشدم ممکن است آن را تکرار کنید؟

به یاد داشته باشید که این موضوعی شرم آور نیست. خود را آماده کنید که آن قدر این سئوال را بپرسید تا در نهایت به توضیحی که به نظرتان مناسب است برسید؟

اگر شما نتوانید یک موضوع را درک کنید چطور انتظار دارید دیگران آن را بفهمند؟ شما در برابر مخاطبان و خوانندگانتان مسئولیت دارید و این سئوال مهم را به آنها مدیونید. دروغ گفتن و ناراستی به هیچ وجه یکی از انتخاب‌های پیش روی شما نیست.  چنین سئوالی نیز سئوال توهین آمیزی به حساب نمی آید و باعث تحقیر دانشمند نیز نمی شود.

حتی در مصاحبه‌های چاپی و اینترنتی، فرآیند ضبط کردن مصاحبه نباید مانعی برای ایجاد شفافیت در هنگام مصاحبه شود. گاهی افراد وسوسه می‌شوند از سئوالی که متوجه نشده اند عبور کنند به این امید که با چند بار گوش کردن به آن منظور فرد را بهتر درک کنند. اما واقعیت این‌گونه نیست. چیزی که در هنگام مصاحبه برای شما روشن و شفاف نشده باشد چظور می‌خواهد برای خواننده شما آشکار و معلوم شود؟

از بیان عبارات فنی و مفاهیم تخصصی که در گزارش‌های علمی می‌آید تا حد امکان پرهیز کنید مگر این‌که واقعا برای مصاحبه ضروری باشد. حتی اگر این موارد ضروری بودند سئوال را به گونه ای طرح کنید که نوعی توضیح را در دل خود داشته باشد. می‌توانید مصاحبه خود را با توضیح درباره مفاهیمی که درباره آن صحبت می‌کنید نرم تر کنید.

مثال: انجمن آمریکایی پیشرفت علوم (AAAS) در یکی از پادکست‌های خود در پایان سال 2006 به توضیح مهمترین رویدادهای علمی سال پرداخت. به این پادکست در نشانی زیر گوش کنید.

 http://podcasts.aaas.org/science_podcast/SciencePodcast_061222.mp3

خوب حدس پوانکاره اصلا چی هست؟ سئوال اولی بود که مجری برنامه در یکی از بخش‌ها می‌پرسد و این پیش فرض را دارد که به میهمان اطلاع دهد او ریاضیدان نیست اما میهمان متوجه این اشاره نمی شود. آیا شما چیزی از جواب او را متوجه می‌شوید آیا اگر شما بودید سئوال دیگری را برای پرسیدن در آغاز مصاحبه انتخاب می‌کردید؟

3.15: خوب این چیزی که شما می‌گویید به این معنی است...

بعضی وقت‌ها دانشمندان از زبان علمی برای توضیح کارشان استفاده می‌کنند بلافاصله در ذهنتان این چنین عباراتی را به زبان رسانه ترجمه کنید و ساکت نمانید. و با جملاتی مانند این : من در مقاله ام این مطلب را این‌گونه بیان خواهم کرد و یا اگر درست فهمیده باشم ... تایید ترجمه خود را از او بگیرید. شما باید برای رسیدن به زبان ساده و قابل فهم تاکید کنید.

به طور عادی شما نباید بیش از 10 دقیقه از مصاحبه  اتان بدون گرفتن تاییدی از این‌که مطالب را درست فهمیده‌اید سپری شود. در واقع اگر فرصت زیادی از مصاحبه‌های بیش از 30 دقیقه را بدون چنین سئوالی سپری کنید شاید به این معنی است که کار خود را درست انجام نداده یا شاید متوجه موضوع نشده‌اید. به ابتدای یادداشت‌هایتان برگردید و مطمئن شوید همه چیز را متوجه شده اید و اگر نکته تازه ای به ذهنتان رسید آن را مطرح کنید.

اگر می‌خواهید گزارشی برای مطالب فیچر تهیه کنید بد نیست اگر در حین صحبت با دانشمند او را در محل کارش برای یک روز همراهی کنید.

چنانچه قصد دارید درباره یک فریب یا یک تقلب مصاحبه کنید بسیار خوب است که به فکر یک گفت‌وگو طولانی باشید و دقت کنید که سئوال انتقادی، اصلی و بحرانی خود را در ابتدا نپرسید چون در این صورت احتمال دارد مصاحبه شما به سرعت به پایان برسد. در چنین مصاحبه‌هایی شاید لازم باشد از نقطه توافق شروع کنید تا به اختلافات برسید.

پس از پایان مصاحبه هم ضبط خود را خاموش نکنید. معمولا مردم بسیاری از چیزها را پس از آن‌که مصاحبه رسما به پایان رسید برای شما بیان می‌کنند.

3.16: کنترل مصاحبه را در اختیار داشته باشید

شاید لازم باشد که وسط حرف دانشمندان بپرید و صحبت آنها را قطع کنید. برخی از دانشمندان زمانی که شروع به صحبت می‌کنند دیگر نمی توان جلوی آنها را گرفت. ممکن است وارد حالت آموزشی شوند. نام و عنوان آنها را شفاف صدا بزنید و اگر لازم شد چند بار این کار را انجام دهید. حتی اگر در هنگام برنامه زنده صدای شما در حال پحش مستقیم بود. شما وظیفه کنترل مصاحبه را بر عهده داری، اگر دانشمند از پاسخ دادن به درخواست توقف شما طفره رفت به ویژه در برنامه‌های رادیو-تلویزیونی مستقیم، تبلیغات بین برنامه می‌تواند مفید باشد. گزارشگرانی که برای رسانه‌های مکتوب کار می‌کنند می‌توانند در چنی حالتی با زمین گذاشتن قلم و دست به سینه نشستن و یا افراد پشت دوربین با خاموش کردن آن این روند را قطع کنند، به آنها توضیح دهید که شما تایپیست و یا دیکته نویس نیستید و وظیفه شما تعلیم مخاطبان نیست و قرار است فقط  به آنها اطلاع رسانی کنید و آن هم در محدوده فضا و زمانی که در اختیار دارید، این امکان نداردکه شخصی را با کمک ژورنالیسم به حد یک متخصص دارای دکترای تخصصی رساند.

برخی از اوقات دانشمندانی که تحقیقات مشکوک یا انگیزه‌های تجاری دارند نسبت به رسانه‌ها لطف زیادی نشان می‌دهند علاقه زیاد برخی از آنها  نسبت به میکروفون و یا دوربین الزاما نشانه خوبی برای شما نیست. گاهی اوقات لازم است به دانشمندانی که تحقیق آنها موضوع خوبی برای داستان شما نیست جواب منفی بدهید

در مواردی که داستانی درباره یک شرکت و احتمال وجود منافع مطرح است با احتیاط عمل کنید. ببینید آیا مدارکی برای تایید ادعاها وجود دارد؟ دانشمندانی را برای مصاحبه در آن باره پیدا کنید که وابستگی شخصی یا اقتصادی به آن پروژه ندارند.

از انجام گفت‌وگویی هم‌سطح با دانشمندان خودداری کنید. حتی اگر شما تسلط کافی بر موضوعی داشته باشید به این معنی نیست که مخاطب شما هم متخصص در آن  حوزه است البته در نظر داشته باشید که وارد کردن اطلاعات زیاده از حد به درون داستان هم می‌تواند خطرناک باشد.

3.17: سئوال هایی برای حالت‌های اضطراری

اگر موضوع را کامل نمی شناسید، اگر نام فردی را که با او مصاحبه می‌کنید فراموش کرده‌اید و اگر باید مصاحبه را در عرض 5 دقیقه تمام کنید پس شما با یک شرایط اضطراری روبروی هستید.

اگر نام دانشمند را نمی‌دانید و یا فراموش کرده‌اید از او کارت ویزیتش را بخواهید و این بهانه را بیاورید که می‌خواهید نگارش درست نامش را داشته باشید. اگر برنامه زنده است از او بخواهید تا خودش را معرفی کند.

سئوال‌هایی مانند چه چیزی درباره کار خودتان را هیجان انگیز می‌دانید و یا مهمترین دست‌آوردهای خود را چه می‌دانید، برای مصاحبه‌های زنده خوب نیستند، چون معمولا پاسخ هایی طولانی را به همراه دارند.  پس سعی کنید از جایگرین‌های سریع‌تر آنها استفاده کنید: مثلا: چه کسی در این موفقیت مسئول بوده است و یا این‌که می‌توانید روزی که این کشف را انجام دادید توصیف کنید.

ممکن است پاسخ آنها این جمله باشد که نه این کاری بوده است که چندین نفر طی یک دهه روی آن کار کرده اند بسیار خوب این یک نقل قول عالی است.

می‌توانید چنین سئوال هایی را بپرسید این کشف برای امروز ما چه ارمغانی به همراه می‌آورد یا این‌که اهمیت این کشف برای مردم عادی چیست؟ و همین‌طور بپرسید که گام بعدی شما در امتداد این یافته چه خواهد بود؟

اگر به ریشه‌ها و اصول یک تحقیق علمی برگردید و آن را به نیازهای جامعه و کشفیات دانشمندان ارتباط دهید می‌بینید که چهارچوب مناسبی برای همه مصاحبه در اختیار دارید حتی اگر مصاحبه شونده تایید کند که یافته‌های آنها با وجود هیجان‌انگیز و چشمگیر بودن کمک چندانی به کسی نمی‌کند. بسیاری از کشفیات بزرگ ابتدا از همین مرحله گذر کرده‌اند.

یک سئوال خوب دیگر این است که فکر می‌کنید جالب ترین موضوع در کار شما چه بوده؟

این سئوال زاویه ای شخصی تر و رنگ آمیزی بهتری به مصاحبه می‌دهد یک شنونده یا خواننده شاید چیزی درباره بایوانفورماتیک نداند اما از شنیدن پاسخی مانند این‌که نکته جالب در این باره این است که شما می‌توانید لپ تاپتان را با خود به بیابان ببرید و کارتان را همانجا انجام دهید، هیجان زده می‌شود.

* آزمون درس سوم

این سئوال‌ها کمک می‌کند تا مطالب درس 3 را مرور کنید

سئوال 1: یک شرکت ادعا کرده است که محصول جدیدی تولید کرده که می‌تواند بیماری مهمی را درمان کند. تمام مدارک مربوط به این یافته از طریق شرکت منتشر شده است در مصاحبه‌ای که درباره این یافته انجام می‌دهید اولین پرسشی که از هر یک از افراد زیر در این باره خواهید پرسید چه خواهد بود؟

الف: سخنگوی کمپانی

ب: کسی که از بیماری رنج می‌برد

پ: نماینده سازمان بهداشت جهانی

ت: یک دکتر محلی

پاسخ: بازه متنوعی از سئوال‌ها را می‌توان پرسید برای نمونه

الف:  آیا افراد و محققان مستقلی هم هستند که این یافته شما را تایید کنند؟

ب: درباره روزی به ما بگویید، که فهمیدید این بیماری را دارید؟

ت: چه گام‌های اساسی و فوری لازم است برای مقابله با این بیماری برداشته شود؟

ث: خطرات سلامتی که این بیماری برای مردم دارد چقدر جدی است؟

سئوال 2: اگر در هنگام مصاحبه حضوری با یک مقام علمی او به شما بگوید این سئوالی که پرسیدید مهم نیست و من به آن پاسخ نمی دهم جواب شما چیست؟

الف : بپرسید که آیا شما  از پاسخ دادن به این سئوال صرف نظر می‌کنید؟

ب: من شما را مجبور به پاسخ دادن نمی‌کنم اما این‌گونه به نظر می‌آید که شما قصد طفره رفتن از پاسخ را دارید

پ: بدون هیچ واکنشی به سراغ سئوال بعدی می‌روید

ت: سئوال را تکرار می‌کنید

ث: از مجادله خودداری می‌کنید اما بعدا نامه شکایتی به رییس آن شخص می‌نویسید

الف: این واکنش مناسبی است به شرطی که در فضایی آرام و حرفه‌ای مطرح شود اگر روزنامه‌نگار خشمگین شود و کنترلش را از دست بدهد ممکن است چنین به نظر آید شما قصد مقابله شخصی دارید.

ب: واکنش خوبی است چون راه را برای پاسخ دادن به سئوال اصلی توسط مصاحبه‌گر باز می‌گذارد.

پ: بدترین واکنش ممکن است با این کار کنترل مصاحبه را از دست داده‌اید و آن را به مصاحبه شوند، واگذار کرده و تسلیم شده‌اید.

ت: واکنش خوبی است البته برای برنامه‌هایی که پخش زنده دارند کار مناسبی نیست چون شنیدن مداوم یک سئوال از سوی شنوندگان ناخوشایند است البته برای مصاحبه‌های چاپی کار خوبی به شمار می‌رود.

ث: این کار مصاحبه شما را نجات نمی‌دهد و تنها شاید به درد زمانی بخورد که مجبور باشید به طور مداوم و منظم با این فرد مصاحبه داشته باشید.

سئوال 3: خبری درباره شیوع آنفلانزای پرندگان در منطقه منتشر شده است. روزنامه‌نگاری با افراد زیر مصاحبه می‌کند و از آنها سئوال‌های زیر را می‌پرسد چرا هر یک از این سئوالات برای این افراد نامناسب است؟

الف: از یک صاحب مزرعه کوچک و یا مادربزرگی که برای اقتصاد خانوادگیش مرغ داری می‌کند می‌پرسد: شما می‌دانید ویروس H5N1 چطور کار می‌کند؟

ب: از یک یک مقام رسمی که وظیفه نظارت بر بزرگترین بازارهای مرغ کشور را دارد می‌پرسید: چرا تلاش بیشتری برای مقابله با این ویروس نکردید؟

پ: از یک فعال حوزه پرندگان که معتقد است این ویروس وجود ندارد و ساخته سازمان اطلاعات آمریکا است که اقتصادهای بومی را نابود کند می‌پرسید: این نقشه سی آی ای را برای ما توضیح دهید

ت: از یک صاحب شرکت بزرگ که چندین مزرعه مرغ‌داری و شبکه توزیع محصولات آن را در اختیار دارد می‌پرسید، آیا دولت تلاش کافی برای حفاظت از مرغ‌های شما انجام داده است؟

ث: از یک مدیر شرکت دارویی بپرسید آیا دولت داروی کافی برای مقابله با این بیماری را از شما خریده است؟

ج: از یک متخصص بیماری‌های واگیر محلی بپرسید: می‌توانید به ما بگویید چه تعداد از طیور امسال بر اثر این ویروس مرده اند و این مقدار در مقایسه با سال قبل چقدر بوده است؟

پاسخ: در هر یک از این موارد می‌توان دلایل زیادی را مطرح کرد مثلا

الف: پاسخ این سئوال یا بله است و یا خیر که در هر صورت کمک شایانی به شما برای پیش برد داستانتان نمی کند و البته کار حرفه ای نیست که از یک فرد غیر علمی درباره مسایل علمی سئوال کنید.

ب: چیزی که ما می‌خواهیم درباره او بدانیم این است که زمانی که او با مرغ‌های مرده مواجه شد چه کاری انجام داد نه این‌که یک نفر را به خاطر سیاست‌های یک دولت مورد مواخذه قرار دهیم. به خصوص زمانی که موضوع به یک بیماری واگیر دار کمتر شناخته شده مربوط می‌شود. در ضمن این سئوالی چیزی درباره کار و نقش وی را مطرح نمی‌کند.

ت: در برخی از مواقع اگر مخاطب شما اطلاعات کافی درباره این موضوع داشته باشد شاید مصاحبه شونده با بیان حرفهایش خود را افشا کند اما در این باره خیلی باید دقت کرد مورد اخیری که درباره ایدز در کشورهای آفریقایی رخ داد را در نظر بگیرید.

ث: مردم همیشه با این موضوع که شخص دیگری لازم بوده است که نقش موثرتری بر عهده بگیرد موافق هستندکار شما این است که ببینید او چه می‌کند نه این که درباره دیگران چه فکر می‌کند.

ت: آیا هیچ وقت شنیده‌اید که یک فروشنده دارو (یا هر چیز دیگری) از میزان فروشش راضی باشد؟

ج: داده هایی که به شکل عددی بیان می‌شوند ممکن است موجب گیجی مخاطبان شود همیشه باید سعی کرد اعداد را در حداقل نگاه داشت.

سئوال 4: افراد قدرتمند شاید سوژه‌های دلهره‌آوری برای گفت‌وگو باشند. با وجود این اغلب اوقات آنها آماده پاسخ‌گویی به سئوال‌ها هستند و بزرگترین مانع شما در مواجه با آنها پیش فرض‌های شما است. اگر به شما بگویند تنها 5 دقیقه برای صحبت با هریک از افراد زیر وقت دارید فهرستی از سئوال‌های خود را آماده کنید:

الف: برنده جایزه صلح نوبل و اولین رییس جمهور مردمی آفریقای جنوبی ، نلسون ماندلا درباره ایدز

ب: نخست‌وزیر کشور بعد از اعلام این خبر که نتیجه آزمایش ایدز فرزندش مثبت اعلام شده است

پ: دبیرکل سازمان ملل متحد درباره تغییرات اقلیمی

ت: رییس بانک جهانی درباره نیاز به حمایت مالی از تحقیقات علمی و توسعه‌ای

ث: یک استاد فیزیک کوانتومی که به تازگی به اوگفته شده است جایزه نوبل فیزیک امسال را برده است.