اصول نوشتن فیچر

اشاره: درس‌نامه آنلاین روزنامه‌نگاری علمی از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. پیش از این سه قسمت از این درس‌نامه از نظرتان گذشت. درس اول به طراحی و  ساختاربندی روزنامه‌نگاری علمی اختصاص داشت، موضوع درس دوم سوژه‌یابی و چگونگی داوری درباره صحت و سقم اعتبار منابع سوژه‌ها بود. در درس سوم،  آمادگی‌های پیش از انجام مصاحبه، نحوه آغاز و انجام آن و شیوه طراحی سئولات برای موقعیت‌های متفاوت مطرح شد.
درس چهارم این درس‌نامه به تکنیک‌ها و قالب‌های نوشتن متن‌های علمی اختصاص دارد. در بخش اول از این درس مهارت‌های نگارش متن‌های علمی و در بخش دوم روش‌های علمی‌نویسی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش سوم و چهارم به ترتیب با اصول نویسندگی علمی و اصول خبرنویسی آشنا شدیم. اکنون در بخش پنجم این درس قواعد و اصول نوشتن مطالب فیچری را با هم مرور می‌کنیم. 

***

الف: شروع کار - نات گراف (nut graf به پاراگرافی در نوشته فیچر گفته می‌شود که ارزش خبری داستان را به مخاطب یادآوری می‌کند).

همانند نوشته های خبری، داستان های خیچری باید ارزش خبری داشته باشند. تفاوت اصلی بین یک داستان خبری سخت و یک فیچر (به یاد داشته باشید که داستان خبری را می‌توان به شکل فیچر خبری هم نوشت) در این است که داستان های خبری به سرعت سراغ اصل مطلب می‌روند، جزییات کمتری را بیان کرده و رنگ آمیزی کمتری دارند و معمولا کوتاه تر از فیچرها هستند. فیچرها معمولا، عمق و پیش زمینه بیشتری از اطلاعات را مطرح می‌کنند و در آنها تنوع بیشتری از سبک های نوشتن را می‌توان پیدا کرد. داستان های خبری را معمولا باید به سرعت آماده کرد تا در همان روز و تا زمانی که ارزش خبر تمام نشده است منتشر شود، در حالیکه نوشته‌های فیچر می‌توانند چند روزی یا حتی چند هفته ای منتظر بمانند.

سخت ترین بخش نوشتن یک داستان فیچر نوشتن کلمات آغازین ان است. بحرانی ترین کاری که باید صورت بگیرد این است که در ابتدا مشخص کنیم مهمترین پیامی را که می‌خواهید منتقل کنید کدام است. این مطلب باعث می‌شود شما تمرکز مطلب خود را روی زاویه دید ویژه ای بگذارید. یک مقاله به تنهایی  نمی تواند همه زوایا را پوشش دهد به همین دلیل اگر داستانی را که می‌خواهید روایت کنید زوایای مختلفی دارد آنها را در بیش از یک مقاله پوشش دهید. این کار در عین حال باعث می‌شود که بازار انتشاراتی خود را توسعه دهید. شما ممکن است نویسنده‌ای غیر متعهد یا متعهد باشید اما با کار کردن روی جنبه های مختلف یک داستان می‌توانید عملا با انجام یک تحقیق چند مقاله مختلف از آن استخراج و منتشر کنید.(به فصل 1 نگاه کنید)

یکی از بهترین راه هایی که به شما کمک می‌کند تا بتوانید بر ایده داستانتان تمرکز پیدا کنید یاد گرفتن چگونگی نوشتن نات گراف است . این اصطلاح معمولا در اتاق های خبر ایالات متحده برای توصیف پاراگرافی استفاده می‌شود که معمولا به عنوان سومین یا چهارمین پاراگراف می‌آید و بیان می‌کند داستان شما در باره چیست. برای توضیح کاملتر به لینک زیر مراجعه کنید:

[ http://www.poynter.org/column.asp?id=52&aid=34457 ]

نوشتن مقاله خود را با نوشتن نات گراف شروع کنید

مثال:

از زمان های دور رودخانه نیل رگ حیاتی مصر به شمار می‌رفته است اما اینک این رگ حیاتی با انواعی از تهدیدات دست به گریبان است از فاضلاب های صنعتی گرفته تا فاضلاب های کشاورزی و پس ماندهایی که به آن سرازیر می‌شوند. بدین ترتیب طولانی ترین رودخانه جهان آهسته آهسته به عاملی برای مرگ میلیونها مصری بدل می‌شود.

با وجود این ترکیبی از توجه عمومی و تعهدی قوی به فراهم ساختن زندگی بهتر دستور العملی موفق را فراهم آورده است که توجه ویژه ای را به این آب که از زمان فراعنه  نماد  رفاه و فراوانی بوده است، مشمول می‌دارد.

منبع:

[ http://www.islamonline.net/English/Science/2004/05/article09.shtml ]

 با خواندن این دو پاراگراف - نات گراف مقاله - خواننده می‌تواند بلافاصله متوجه شود که کل مقاله در باره چیست: الودگی رودخانه نیل، چگونگی تاثیر آن بر سلامت مصری‌ها و تلاش هایی که برای حل مشکل در حال انجام است. نویسنده برروی ایده نوشته اش تمرکز کرده و در نهایت خود را محدود به زاویه دید خاصی از داستان نموده است.

ب. راهنمایی به سوی نات گراف

به محض این‌که شما نات گراف را نوشتید باید این نکته را در نظر بگیرید که چگونه مخاطب خود را به دام بیاندازید و با خود همراه سازید تا این پاراگراف را بخواند چندین مقدمه مختلف در این باره وجود دارد که می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد:

• خلاصه: همانند یک لید خبری ساده عناصر اصلی خبر یعنی چه کسی، چه چیزی، کی، کجا، چرا و چگونه را در مقدمه خود جمع کنید.
• حکایت: داستان کوتاهی را روایت کنید که مخاطبان بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.

مثال:

دوباره به سراغ داستان مربوط به رودخانه نیل بروید

[ http://www.islamonline.net/English/Science/2004/05/article09.shtml ],

به دو پاراگرف اول نگاه کنید که چگونه روش حکایتی مورد استفاده قرار گرفته است.

در حالیکه مصر به تابستان نزدیک می‌شود و دمای هوا رفته رفته بالا می‌رود تا به 40 درجه سانتیگراد برسد، چهار پسر جوان و لاغر به درون کانالی می‌روند در حالیکه پدران و برادرهای بزرگترشان در مزرعه اطراف آن مشغول کار هستند . با روح بی باکی که تنها کودکانی در آن سن می‌توانند آن را احساسا کنند، به یکدیگر آب می‌پاشند و در آب خنک و شادی آور شنا می‌کنند.

100 متر بالاتر از محل بازی آن‌ها جنایتی در حال وقوع است که تاثیر مستقیمی بر باقی زندگی این پسرها خواهد گذاشت. کامیونی که با قیمتی ارزان فضولات دهکده ای نزدیک را جمع آوری کرده است آنها را درون آب این کانال خالی می‌کند

• توصیفی: توصیفی از فرد یا رویدادی که می‌خواهید در باره آن بنویسید اماده کنید
• سوالی: اگر مقاله شما در باره موضوعی تحقیق می‌کند که در پایان مقاله به طور کامل به آن موضوع پاسخ داده اید می‌توانید مقاله خود را با یک سوال آغاز کنید.

مثال: این مقاله در سایت اسلام آنلاین با پرسش هایی آغاز می‌شود که بسیاری از کاربران اینترنت فی البداهه به آن پاسخ مثبت می‌دهند

Keeping Cool May Cause Data Loss
[ http://www.islamonline.net/English/Science/2005/09/article04.shtml ]

• بازی با کلمات: بازی با کلمات و استفاده از صنایعی مانند جناس می‌تواند به هسته اصلی سرفصل شما اضافه شود
• نقل قول: این نوع از لید را باید با احتیاط استفاده کرد. اگر در خلال تحقیقات خود به نقل قول مهمی برخورد کردید که می‌تواند خواننده شما را به داستانتان بکشاند از آن استفاده کنید. در غیر اینصورت بهتر است از گونه های دیگر لید استفاده کنید.

پ: بدنه یک مقاله فیچر

هنگامی که یک مقاله فیچر را می‌نویسید نکات زیر را در نظر داشته باشید

• هیچ وقت دیدتان نسبت به ایده‌ای که از ابتدا داشتید و در نات گراف آورده بودید را از دست ندهید
• از منابع چند گانه و از گونه های مختلف منابع خبری استفاده کنید برای مثال بدون این‌که از مقامات رسمی و مردمی که تحت تاثیر یک تحقیق هستند نقل کنید، فقط به نقل قول از یک دانشمند اکتفا نکنید.
• از موضع گیری سیاه در برابر سپید یا شیطان در برابر فرشته پرهیز کنید. همان‌طور که در اخبار بیش از یک زاویه برای هر داستانی وجود دارد. تعادل را نه با تشکیل دادن دو جناح کاملا مخالف که با نشان دادن بخش های مختلف و دادن وزن متناسب به هر یک از وجوه مورد نظر انجام دهید. همیشه ویژگی منابع خود را در نظر داشته باشید.
• همیشه به مقدار کافی اطلاعات زمینه ای فراهم آورید که خواننده بتواند موضوع را به راحتی دنبال کند
• به نوشته خود رنگ وارد کنید. شخصیت‌ها و صحنه های مهم داستانتان را به طور کامل توصیف کنید

ت: پایان بندی مقاله

هر مقاله خوب فیچر نیازمند یک پایان خوب است. خواننده باید بتواند رابطه ای منطقی بین پایان مقاله و نات گرف مقاله شما برقرار کند.

پایان بندی یک نوشته می‌تواند به شکل یک پیام مستقیم نوشته شود. حال چه به شکل یک سوال یا ارایه جمع بندی که پیام کلی مقاله را منتقل می‌کند. به عنوان نکته پایانی می‌توان خواننده را به بخش انسانی داستان بازگرداند یا در قالب نظری توجه  را به چشم انداز آینده موضوع مقاله متوجه کنید.

چیزی که بسیار اهمیت دارد این است که شما نباید خواننده خود را معلق بگذارید و نباید اجازه دهید خواننده شما احساس کند پایان ضعیفی برای یک مقاله خوب نوشته شده است. هدف از یک پایان بندی خوب این است که خواننده را به فکر وادارد و یا آن‌که خواننده را با حسی از رضایت بدرقه کند.

ث: پیش از آن‌که مقاله اتان را به ادیتورتان بفرستید:

• مقاله را با صدای بلند برای خودتان بخوانید. آیا راحت و به خوبی خوانده می‌شود؟
• اگرچه این کار معمولا باید توسط ادیتور شما صورت بپذیرد اما سعی کنید مقاله خود را با میان تیترها جدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا ببینید آیا ایده شما به طور منطقی در بخش های مختلف ساختار بندی شده است یا خیر. اگر می‌بینید تقسیم متن به میان تیترهای مختلف برای شما دشوار است شاید علتش این باشد که ایده نوشتاری شما فاقد همبستگی منطقی مناسب است
• اگر پیش از زمان تحویل کارتان هنوز فرصت دارید یک یا دو روز مقاله را به حال خود رها کنید و دوباره به سراغ آن برگردید و آن را دوباره بخوانید ممکن است در این بازبینی متوجه نقاط ضعفی بشوید که در نگاه اول آنها را ندیده اید.
• مقاله را به یکی از عضا خانواده ، دوستان و یا همکارانی که به نقدهای سازنده او اعتماد دارید نشان دهید . آیا مفاهیم و واژه های بکار گرفته شده در مطلب قابل فهم هستند آیا مقاله خسته کننده نیست؟ آیا لازم است مقاله را با حذف بخش هایی از اطلاعات یا برخی از لغات کوتاه تر کرد؟

و در نهایت این‌که از ابتدا تا انتهای نوشتن مقاله برروی آن متمرکز باقی بمانید.