درس اول که پیش از این از نظرتان گذشت به موضوع طراحی و ساختاربندی روزنامه‌نگاری علمی اختصاص داشت. موضوع درس دوم روش‌های پیدا کردن سوژه یا سوژه‌یابی و چگونگی داوری درباره صحت و سقم اعتبار منابع سوژه‌ها و موضوعات علمی است.
اشاره:به نخستین درس نامه آنلاین در زمینه روزنامه‌نگاری علمی‌خوش آمدید. این درس نامه از سوی فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران علمی (WFSJ) و با همکاری شبکه علوم و توسعه (SciDev.Net) طراحی شده است. درس اول که پیش از این از نظرتان گذشت به موضوع طراحی و ساختاربندی روزنامه‌نگاری علمی اختصاص داشت. موضوع درس دوم روش‌های پیدا کردن سوژه یا سوژه‌یابی و چگونگی داوری درباره صحت و سقم اعتبار منابع سوژه‌ها و موضوعات علمی است.
***
2.1 مقدمه:
به عنوان یک روزنامه‌نگار علمی، شما برای یافتن سوژه ای برای نوشتن با دو انتخاب رو برو هستید: صبر کنید تا یک داستان به سراغ شما بیاید یا از خانه خارج شده و به جستجوی آن بپردازید.
اگر تصمیم بگیرید که در خانه منتظر سوژه‌های نویی باشید که از طریق ژورنال‌ها، خبرنامه‌های مراکز علمی‌و یا بیانیه‌های رسمی‌علمی‌منتشر می‌شود، در این صورت این فرصت را پیدا می‌کنید که از بین مجموعه مناسبی از موضوعات دست به انتخاب بزنید اما غیر از شما، بقیه رسانه‌ها هم به همان منابع دسترسی دارند.
بیرون رفتن و جستجوی سوژه مناسب، کار بیشتری می‌طلبد اما در نهایت ممکن است منجر به پیدا کردن موضوعی غیر عادی و متفاوت شود، امری که بسیار بیشتر از حالت اول راضی کننده خواهد بود و شایدحتی منجر به گزارشی اختصاصی شود.
برای روزنامه نگارانی که در کشورهای در حال توسعه کار می‌کنند شاید این تلاش تنها راهی باشد که بتوانند از طریق آن متوجه مسیری شوند که تحقیقات در آن گام بر می‌دارد.
همچنین اگر برای اولین بار می‌خواهید در قالب خبری مشخصی بنویسید بهتر است سراغ داستانی بروید که کس دیگری آن را در اختیار نداشته باشد. لازم نیست این سوژه موضوع بزرگی باشد. داستانی کوچک ولی دارای طنین و صدای خاص خود برای شروع کفایت می‌کند.
مخاطب این درسنامه روزنامه نگاران به ویزه در کشورهای در حال توسعه هستند.کسانی که می‌خواهند توانایی و مهارت‌های خود را در پیدا کردن موضوعات و قضاوت درباره راستی و درستی و اعتبار آنها افزایش دهند.
در پایان این درس شما باید آشنایی بیشتری با منابع خبری، از جمله منابع آنلاین، پیدا کرده باشید و معیارهای لازم برای تشخیص اهمیت داستان، صحت ادعاهای مطرح شده و اعتبار دانشمندان را در اختیار داشته باشید.
2.2 منابع خوب کدام‌ها هستند؟
ایده خبرهای علمی‌از طریق منابع مختلفی به شما می‌رسند. این‌که شما تا چه حد می‌توانید از این منابع استفاده کنید بستگی به میزان دسترسی شما به منابع مختلف و از جمله منایع اینترنتی دارد.
منابع اولیه به اشخاصی گفته می‌شود که به طور مستقیم و شخصی به شما درباره موضوعی که آنها به طور مستقیم درگیر آن بوده اند اطلاعاتی می‌دهند. یک منبع اولیه ممکن است دانشمند یا محققی باشد که روی پروژه ای کار می‌کند و یا بیماری که تحت یک درمان کلینیکی ویژه قرار گرفته است. این افراد اعتبار خود را ضمیمه سوژه ای می‌کنند که ارایه می‌دهند.
منابع دست دوم یا ثانویه، یک گام دورتر نسبت به اصل ماجرا قرار داراند و شامل خبر نامه‌ها و ژورنال‌های چاپی یا الکترونیکی می‌شوند که بین منبع دست اول و خبرنگار قرار گرفته است. چنین منابعی اختصاصی به شمار نمی‌روند.
برخی منابع ممکن برای داستان‌های علمی
منابع اولیه
منابع ثانویه
ممکن است شما بر اساس نوع داستانی که می‌خواهید پوشش دهید یک منبع خاص را با دقت بیشتری پیگیری کنید.
2.3: ایده‌هایی از زندگی روزمره
روزنامه نگاران علمی‌نباید ارزش دیدگاه‌ها و نظراتی که در زندگی روزمره خود با آنها مواجه می‌شوند را دست کم بگیرند. ایده‌هایی که ممکن است از سوی دوستان، همسایه‌ها، مردمی‌که در بازار رفت و آمد دارند یا سایر روزنامه نگاران، مطرح شود و ممکن است نقطه آغازی برای یک داستان علمی‌خوب باشد.
گفت‌وگوهای روزمره درباره موضوعی مانند ارزش تغذیه کودکان، ممکن است شما را به سوی تحقیق درباره ارزش‌های تغذیه ای شیر مادر در مقابل غذاهای کودک سوق دهد و یا شما را به این بحث برساند که غذایی که باید به کودک داده شود باید در بر دارنده چه مقدار مشخصی از قندها، چربی‌های هیدروژنه و دیگر افزودنی‌ها باشد.
زمانی که سوالات شما ریشه در دغدغه‌های روزمره مردم داشته باشد، شما به عنوان یک روزنامه نگار علمی‌این فرصت را پیدا می‌کنید تا علم را به زندگی مخاطبان و خوانندگانتان پیوند بزنید.
2.4: استفاده از فرصت‌ها
داستان‌های خبری که در رسانه‌های دیگر منتشر شده اند می‌توانند جرقه ای باشند که باعث شوند شما در ادامه آن داستان دیگری برای رسانه خودتان بنویسید.
برای مثال وانزالا جوستوس (Wanzala Justus) این مطلب را درباره استفاده بهینه از ضایعات دستشویی‌های عمومی، بر مبنای گزارشی که یکی از همکاران او در این باره در تلوزیون کنیا تهیه کرده بود، نوشته است.
http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1157962459731&pagename=Zone-English-HealthScience%2FHSELayout
مناقشات و مباحثی که از سوی خبرنگاران سیاسی و یا اجتماعی پوشش داده می‌شوند در بسیار از اوقات وجوه علمی‌نیز دارند و روزنامه نگاران علمی‌می‌توانند ابعاد جدیدی از آن موضوع را بررسی کرده و پوشش دهند.
نمونه ای خوب برای این مورد را می‌توانید در این مقاله فیچری که در SciDev منتشر شده است، پیدا کنید.
http://www.scidev.net/en/features/israelipalestinian-research-walking-on-eggshells.html
این مقاله به قلم نادیا الاوادی درباره همکاری‌های غیر منتظره ای است که میان دانشمندان فلسطینی و اسراییلی و باوجود مناقشات سیاسی شدیدی که بین این دو ناحیه وجود دارد، شکل گرفته است.
2.5: گزارش گری از مرزهای دانش
محل تقاطع علم و دیگر حوزه‌های فرهنگی یا اجتماعی محدوده ای عالی و رویایی برای پیدا کردن داستان‌ها و سوژه‌های شما به شمار می‌روند. روزنامه نگاران می‌توانند چشم اندازهای جدیدی را مورد کاوش قرار دهند که تحقیقات علمی‌در مقابل باورهای قدیمی‌مردم قرار می‌دهد.
میزان اثر بخشی داروهای پزشکی مدرن در برابر داروهای سنتی یکی از نمونه‌های چنین مواردی است. برای مثال این داستان
http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1164545906466&pagename=Zone-English-HealthScience%2FHSELayout
درباره ادعایی است که بیان می‌کند دارویی برای درمان بیماری ایدز پیدا شده است که بر اساس متون مقدس و با استفاده از داروهای گیاهی عمل می‌کند. تامر المغربی، نویسنده این داستان سعی می‌کند با پرسش از دانشمندان و متخصصان تعادلی در داستان به وجود آورد و همچنین به توصیف محدودیت‌ها و نواقص این ادعا پرداخته و اشاره کرده است که به دلیل ضعف مدارک این ادعا در نشریات رسمی‌علمی‌پذیرفته نشده است.
در مثالی دیگر وانزالا جاستوس، گزارشی از نوزایی علاقه مندی به داروهای گیاهی در کنیا و تلاش برای استفاده از آن در درمان ایدز می‌پردازد و به مطالعاتی درباره میزان صحت آنها بر مبنای استانداردهای علمی‌اشاره می‌کند:
http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1157365890516&pagename=Zone-English-HealthScience%2FHSELayout
ایده داستانی در این باره از سخنرانی یک کارآموز درمان سنتی در خلال کارگاه سلامت و پزشکی گیاهی در نایروبی به ذهن نویسنده رسید.
رابطه مذهب و دانش نیز منطقه بینابینی دیگری را به وجود می‌آورد که میتوان در آن سوژه‌های جذابی را پیدا کرد. گزارشگران علمی‌می‌توانند ابعاد جدیدی به باورهای مذهبی بیفزایند مثلا درباره تاثیرات میزان دعا بر شفا تحقیقات جالبی انجام شده است که می‌تواند مورد استفاده روزنامه نگاران علمی‌قرار گیرد و چگونگی عملکرد آن یا دیگر توصیه‌های پزشکی و بهداشتی دینی را به بحث بگذارد.
2.6: ثبت نام در خبرنامه‌های الکترونیکی
اکثر روزنامه نگاران علمی‌که دسترسی خوبی به اینترنت دارند از خبرنامه‌های آنلاین استفاده می‌کنند تا به سرعت در جریان توسعه و پیشرفت‌های علمی‌در حوزه‌های مختلف قرار گیرند و گزارش‌ها و بیانیه‌های خبری را به سرعت دریافت کنند. این‌که عضو کدامیک از این سرویس‌های خبری شویم بستگی به راهبرد شخصی دارد که انتخاب می‌کنید. شاید به این نتیجه برسید که خبرنامه‌های عمومی‌و شناخته شده تر را بررسی کنید. اما در عین حال ارزش دنبال کردن منابع کمتر شناخته شده را نیز دست کم نگیرید.
این نکته را در نظر داشته باشید که محتوای این خبرنامه‌ها به هیچ وجه انحصاری نیست و موضوعی که مطرح می‌کند هم‌زمان برای همه رسانه‌های دیگر عضو نیز ارسال می‌شود و در قالب‌های مختلف در آن رسانه‌ها منتشر خواهد شد.
برای این‌که به داستانتان اصالت بیشتری بدهید سعی کنید زاویه دیدی محلی را به آن اضافه کنید. برای مثال با متخصصان و کارشناسان محلی درباره کشفی که حتی در نقطه دیگری در جهان اتفاق افتاده است صحبت کنید.
گاهی اوقات ترکیب خبری که یک خبرنامه الکترونیکی منتشر می‌کند با اخبار مرتبط دیگری که دیگر منابع خبری منتشر کرده اند می‌تواند کارآمد باشد. برای مثال اگر خبرنامه الکترونیکی دریافت کردید که درباره یک نیروگاه گرمایی زمینی درحال ساخت بود می‌توانید اطلاعاتی را درباره نیروگاه‌های گرمایی زمینی دیگری که در نقاط دیگر ساخته شده اند و در خبرهای مختلف منابع گوناگون به آنها اشاره شده است را نیز به خبر خود بیفزاید.
مراقب رویدادهای آینده باشید: اگر اعلامیه ای دریافت کردید که مطابق آن قرار است کنفرانس مطبوعاتی در ماه آینده برگزار شود یا نتایج یک تحقیق تا سال آینده منتشر می‌شود. سعی کنید در مدتی که در اختیار دارید درباره آن موضوع کار کنید. سعی کنید اطلاعات اضافی را که برای تحقیقتان لازم است تا آن موقع گردآوری کنید. ویراستاران و سردبیران عاشق گزارشگرانی هستند که پیش از آن‌که خبری بر صفحات رسانه‌های خبری دیده شود، درباره آن تحقیقات خود را کامل کرده باشند.
2.7: ملاقات با یک دانشمند:
روزنامه نگاران از این موهبت برخوردارند که بتوانند به طور مستقیم با مردم و حتی قدرتمندترین و معروف‌ترین افراد صحبت کنند. دیگر حرفه‌ها چنین موقعیتی را در اختیار ندارند و به همین دلیل روزنامه نگاران باید از این مزیت منحصر به فرد خود به نحو احسن استفاده کنند. بر اساس یک قانون تخمینی، هر روزنامه نگار و حتی روزنامه نگار علمی، به طور متوسط باید بتواند هر روز با 3 نفر جدید ارتباط برقرار کند.
بزرگترین مزیت ملاقات با دانشمندان به طور خصوصی و فراتر از دیدار آنها در جلسات سخنرانی عمومی‌و یا کنفرانس‌های خبری این است که در جریان یک دیدار خصوصی، نکات بیشتری از آنچه در پشت پرده یک رویداد خبری در حال اتفاق افتادن است، آشکار می‌شود. هر جایی که یک دانشمند و یا محقق را به طور غیررسمی‌و شخصی ملاقات می‌کنید مانند حاشیه یک کنفرانس یا آزمایشگاه، یا در محل کار و یا هر جای دیگر، او احساس آزادی بیشتری برای سخن گفتن دارد، ممکن است او آزادانه‌تر نسبت به یک جلسه عمومی‌نکات بیشتری را برای شما توضیح دهد. البته در خلال مصاحبه با چنین محققینی ممکن است آنها از شما بخواهند بخش‌هایی از گفت‌وگویشان را به دلایلی غیر رسمی‌و غیر قابل انتشار تلقی کنید (Off the record). شاید آنها به نتایج اولیه رسیده باشند که هنوز برای اطلاع رسانی عمومی‌آماده نیست و به همین دلیل ممکن است موافقت کنند در فرصت دیگری به شما اطلاعات دقیق تری را بدهند.
روزنامه نگاری که به این توافقات احترام بگذارد می‌تواند روابط خوبی با دانشمندان بر قرار کند ، با آنها در تماس بماند و دوباره در آینده به موضوع مورد گزارش خود بازگردد. داشتن ارتباطی خوب با دانشمندان برای گزارش‌های علمی‌یک سرمایه گذاری ارزشمند به شمار می‌رود.
2.8: چطور یک دانشمند را برای مصاحبه پیدا کنیم؟
روزنامه نگاران در کشورهای در حال توسعه ممکن است اطلاعات کمی‌درباره تحقیقاتی که در منطقه آنها صورت می‌گیرد داشته باشند. چرا که اغلب اوقات دانشمندان منابعی برای انتشار اخبار کارهایشان در اختیار ندارند و برخی دیگر نیز ممکن است مشغول همکاری با موسسات خارجی باشند که آنها را از انتشار خبر به رسانه‌های داخلی پیش از انتشار در رسانه‌های مورد نظر آنها منع می‌کند.
اما با کمی‌تلاش یک روزنامه نگار می‌تواند متوجه تحقیقاتی شود که در حوزه او در حال رخ دادن است.
راه‌های مختلفی برای این کار وجود دارد. سری به دانشگاهها ، بیمارستان‌ها و یا مراکز تحقیقاتی بزنید و نگاهی به پوسترها و اعلامیه‌های کنفرانس‌ها و سمینارها بیاندازید . با هماهنگ کننده‌های این برنامه‌ها تماس بگیرید . آنها عموما از شرکت روزنامه نگاران در برنامه‌هایشان استقبال می‌کنند. بدین ترتیب می‌توانید ارتباطاتی ایجاد کنید که بعدا و زمانی که نیز به توضیحی سریع از سوی متخصصان دارید به کارتان آید.
اگر قراری برای مصاحبه یا ملاقات با یک محقق گذاشتید سعی کنید بفهمید دیگران در همان دپارتمان به چه کاری مشغولند. اغلب محققان به شما درباره پروژه‌هایی خواهند گفت که تازه شروع کرده اند نام افراد درگیر را یادداشت کنید و مدتی بعد که ممکن است کار آنها پیشرفتی کرده باشد، به سراغ آنها بروید.
همچنین از نهادهای حمایتی ، دپارتمان‌های دولتی و موسسات تحقیقاتی بین المللی و برنامه‌های کنفرانس‌های بین المللی اطلاع حاصل کنید. این کار را شاید بتوان ازطریق اینترنت راحت تر انجام داد.
2.9: جستجوی اینترنت برای اطلاعات علمی
برتری اینترنت در برابر سایر منابع اطلاعاتی در سرعت آن نهفته است. همچنین پتانسیل به روز رسانی مداوم اطلاعات آن و حجم انبوهی از داده‌هایی که امروزه در دسترس همگان قرار داه است.
اگر می‌خواهید به جستجویی عمیق تر درباره مسایل پزشکی در اینترنت بپردازید، می‌توانید از بانک‌های اطلاعاتی آنلاینی مانند PubMed استفاده کنید که توسط کتابخانه ملی پزشکی آمریکا تهیه شده است.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?DB=pubmed
همچنین می‌توانید از موتور جستجوی تخصصی علمی‌گوگل با نام گوگل اسکولار (Google Scholar) استفاده کنید که شما را به یافته‌های تازه علمی‌و دانشمندان مختلفی که در پژوهش‌ها نقش داشته اند و طریقه تماس با آنها لینک می‌دهد. همچنین می‌توانید به بخش‌های مختلف وب سایت شبکه توسعه و علوم مراجعه کنید.
لینک‌های خبری Sci Dev:
[ http://www.scidev.net/en/science-communication/links/ ]
منابع ارتباطی SciDev:
[ http://www.scidev.net/en/news/ ]
منبعی برای تصاویر رایگان مرتبط با خبرهای علمی:
[ http://www.scidev.net/en/content/image-link-archive/ ]
با وجود این به خاطر داشته باشد محدودیت‌هایی هم برای استفاده از اینترنت وجود دارد
همیشه تشخیص میزان اعتبار اطلاعاتی که روی اینترنت پیدا می‌شوند آسان نیست و بسیار مهم است که صحت داده‌ها را از بیش از یک منبع جویا شوید
در کشورهای در حال توسعه همه دانشمندان و همه پژوهش‌های علمی‌از طریق اینترنت منتشر نمی‌شوند و برخی از موسسات علمی‌فاقد وب سایت‌های اختصاصی هستند و به همین دلیل پیدا نکردن موضوعی در آن باره در اینترنت به این معنی نیست که کاری در این زمینه انجام نمی‌شود.
به خاطر داشته باشید، اینترنت تنها یکی از ابزارهای شما است و نباید به طور کامل به آن وابسته شوید. گاهی اوقات روزنامه نگاران دست از استفاده از روش‌های دیگر می‌کشند در حالی که چنان روش‌هایی در جوامع در حال توسعه شاید بیشتر کارآمدی داشته باشد . کارهایی نظیر رفتن به دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و گفت و گو با محققان.
2.10: پوشش یک کنفرانس
کنفرانس‌های علمی‌راهی سودمند برای ملاقات با دانشمندان و پیدا کردن ایده‌های جدید است.
این کنفرانس‌ها همچنین بهترین بهانه برای فرستادن علم در صفحات خبری هستند. این رویدادها از نظر علمی‌نیز جایگاه بالایی دارند چون همه متخصصان یک رشته را یک بار در سال یا هر دو سال یک بار گرد هم جمع می‌کنند آنها نتایج کارهای خود و طرح‌ها و ایده‌های جدیدشان را مطرح کرده و گاه توصیه‌ها و توضیحاتی درباره نحوه تاثیر کارشان بر مردم عادی نیز ارایه می‌دهند و به همین دلیل بهترین فرصت برای استفاده رسانه‌ها به شمار می‌روند.
اما اگر شما به عنوان یک روزنامه نگار آماده نباشید شرکت در یک کنفرانس علمی‌می‌تواند برای شما نگران کننده و حتی نا امید کننده باشد همچنین اگر شما شجاعت آن را نداشته باشید که با دانشمندان مستقیم صحبت کنید باز هم کنفرانس می‌تواند برای شما ارزش خود را از دست بدهد.
پیش از آن‌که عازم کنفرانسی شوید بسیار ارزشمند است اگر تمرینی خانگی را به انجام برسانید. کمی‌درباره پیش زمینه‌های موضوعاتی که قرار است در کنفرانس مطرح شود مطالعه کنید، در هنگام کنفرانس می‌توانید قضاوت کنید که کدام یک از دانشمندان در حال ارایه دست آورد مهم و جدیدتری است و بهتر است برای مصاحبه به سراغ او بروید.
اگر بخش ارایه مقالات در کنفرانس‌ها برایتان دشوار به نظر می‌آید، نا امید نشوید، صبر کنید تا زمانی‌که حس کنید ارایه این مطالب و مقالات می‌تواند به شما در طرح پرسش‌های جدید کمک کند و سودمند و کارآمد است. از سوی دیگر همیشه سعی کنید بحث‌هایی که در پی ارایه مقالات مطرح می‌شود را با دقت دنبال کنید بدین ترتیب در هنگام مصاحبه می‌توانید سوال‌ها یی فراتر از موضوعات مطرح شده در سخنرانی بپرسید.
یکی از سوالاتی که همیشه مفید و کارآمد است می‌تواند این باشد که «چه روند و جریان مهمی‌در پی این کنفرانس بروز خواهد کرد؟»
سوال مفید دیگر این است که «فکر می‌کنید من با چه کسان دیگری باید صحبت کنم؟»
در این باره می‌توانید اطلاعات بیشتری را در درسنامه شماره 3 که روش‌های مصاحبه است بخوانید.
کنفرانس‌های علمی‌همچنین این امکان را برای روزنامه نگاران فراهم می‌آورد که ایده ای درباره اوضاع حاکم بر جامعه علمی‌به دست آورد. اگر دانشمندان صندلی‌های سالن ارایه مقاله یک نفر را پر کنند یا از یک نفر به طور ویژه برای ارایه سخنرانی دعوت کنند احتمالا به این معنی است که این شخص مورد احترام جامعه علمی‌قرار دارد.
اگر به جای گزارش صرف از مقالاتی که دانشمندان ارایه می‌کنند به بحث و گفت‌وگو با آنها بپردازید، ممکن است نتایج بسیار با ارزشی برای شما به ارمغان بیاورد. ممکن است آنها از موضوعاتی که هنوز به طور عمومی‌اعلام نشده است صحبت کنند و یا به شما پیشنهاد کنند از مکان‌های خاصی بازدید کرده و یا با افراد خاصی به گفت‌وگو بنشینید. فراتر از گزارش صرف از یک کنفرانس، یک روزنامه نگار علمی‌می‌تواند از این فرصت برای ذخیره کردن ایده‌های جدید برای آینده استفاده کند تا بعدها دوباره به آن مراجعه کرده و کارهای جدیدی را پیش ببرد.
مثال:
این داستان [http://www.islamonline.net/English/Science/2004/05/article09.shtml] درباره آلودگی آب‌ها که برنده جایزه هم شده است، پیش از آن‌که نویسنده اش نادیا العوادی، زاویه مناسب برای روایت آن را پیدا کند 2 سال توسط وی بررسی می‌شده است. ایده اصلی و ارتباط‌های اولیه‌ای که از آنها برای روایت آن استفاده شده است نخستین بار در خلال اجلاس جهانی آب توسط نمایندگان دولتی و غیر دولتی که در آنجا حضور داشتند در اختیار نویسنده قرار گرفته است. در خلال جلسات بحث و کارگاه‌های جنبی این همایش این روزنامه نگار درباره پروژه ای شنید که فکر کرد سوژه ای مناسب برای داستان وی است . اما تنها زمانی که به بازدید از محل پرداخت و ارتباطات خوبی با دانشمندان درگیر طرح برقرار کرد توانست به اطلاعاتی دست پیدا کند که دیگر روزنامه نگاران نتوانسته بودند به آن دسترسی داشته باشند و بدین ترتیب پایه‌های گزارشش محکم شد.
همچنین در کنفرانس‌ها میتوان با دانشمندان ارتباط برقرار کرد تا از آنها اظهار نظرهایی درباره موضوعات مختلف گرفت حال چه در بازه زمانی برگزاری کنفرانس چه بعدا و زمانی که برای یک مقاله نیازمند اظهار نظر رسمی‌از سوی یک محقق هستید و البته فراموش نکنید که گفت‌وگو و مصاحبه شما با دانشمندان الزامی‌ندارد تنها به موضوعی که وی در حین کنفرانس مطرح کرده است محدود باشد حتی اگر آنها درباره موضوعی خارج از حوزه خودشان صحبت کنند باز هم ایده مناسبی به شما می‌دهد تا در جریان گفت‌وگوی بعدی با متخصصان آن رشته این موضوع را دنبال کنید.
همچنین از سخنرانی‌های عمومی‌دانشمندان غافل نشوید. در این جلسات آنها با مردم عادی صحبت می‌کنند و شما می‌توانید صحبت‌های آنها را پوشش دهید.
روزنامه‌نگاران علمی‌که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند شاید برای تامین مخارج شرکت در کنفرانس‌های بین المللی با مشکل مواجه باشند و تنها زمانی بتوانند در برنامه‌ای شرکت کنند که آن برنامه در شهر خود آنها اتفاق بیفتد.
با وجود این نا امید نشوید، اگر نمی‌توانید شخصا در کنفرانس شرکت کنید، می‌توانید جزییات این کنفرانس‌ها را از طریق اینترنت دنبال کنید و ترتیب گفت و گو‌های اینترنتی و یا تلفنی را از طریق هماهنگ کننده کنفرانس با شرکت کنندگان بدهید.
خیلی از اوقات پیش می‌آید که جدول سخنرانی‌ها و عناوین برنامه‌های ارایه شده در یک کنفرانس به قدری فنی است که شاید احساس کنید نمی‌توانید موضوعات مهم تر را از بین عناوین انتخاب کنید در چنین شرایطی سعی کنید با هماهنگ کننده کنفرانس تماس بگیرید.اغلب اوقات ایمیل و روش‌های تماس با وی روی وب سایت کنفرانس ارایه می‌شود. از او بخواهید به شما توصیه کند که کدام یک از برنامه‌ها را پوشش دهید. گذشته از این اگر کنفرانسی به قدر کافی بزرگ و مهم باشد و از حمایت مالی خوبی هم برخوردار باشد حتما یک تیم روابط عمومی‌در آن مشغول فعالیت خواهند بود، این تیم بهترین و با ارزش ترین برنامه‌ها را انتخاب کرده و پوشش می‌دهند و بیانیه‌های مطبوعاتی را آماده کرده و کنفرانس‌های مطبوعاتی را سامان دهی می‌کنند. این گروه می‌تواند شما را در فهرست دریافت‌کنندگان ایمیل‌های خبری خود قرار دهد و بیانیه‌های خبری را نیز برای شما ارسال کند.
بسیاری از روزنامه‌نگارها پوشش خود از یک کنفرانس بزرگ را بر مبنای مقالات و برنامه‌های انتخاب شده توسط تیم روابط عمومی‌بنا می‌کنند. این داستان‌ها ممکن است، بسیار ممتاز بوده و پیشرفت‌های مهم و دست‌آوردهای اصلی را شامل شود اما به یاد داشته باشید داستان‌های بسیار خوب دیگری ممکن است بیرون از این چهارچوب و در دیگر بخش‌های کنفرانس وجود داشته باشد. داستان‌هایی که به بیانیه‌های مطبوعاتی راه نیافته و می‌تواند به سوژه گزارش اختصاصی شما بدل شود.
2.11: تضادهای اخلاقی:
بسیاری از اوقات و به ویژه در کشورهای در حال توسعه روزنامه نگاران تنها زمانی فرصت حضور در یک کنفرانس برای پوشش آن را پیدا می‌کنند که از سوی یک حامی‌برای شرکت در آن دعوت شده باشند. چنین وضعیتی می‌تواند شما را به یک تضاد اخلاقی بکشاند. به ویژه زمانی که حامی از شما در خواست کند گزارشی مثبت یا مطابق نظر وی نسبت به آن کنفرانس تهیه کنید. چنین شرایطی ممکن است گاهی برای کنفرانس‌های خبری نیز پیش بیاید تجار و فعالان اقتصادی ممکن است به شما پیشنهاد سفر و شرکت در آن جلسه را بدهند و هزینه‌های شما را هم پرداخت کنند و در مقابل انتظار پوشش مثبت و تبلیغاتی از شما دارند.
نکته مهم این جا است که روزنامه نگار نباید اجازه دهد استقلال تصمیم او زیر سوال برده شود و قضاوت انتقادی او به هر دلیل مورد تعرض قرار بگیرد.
البته اگر چنین تصمیمی‌منجر به از دست دادن حمایت‌های آتی خبرنگار شود آن وقت است که این تصمیم گیری بسیار دشوار خواهد شد، به ویژه برای کسی که روزنامه و رسانه او پرداخت هزینه‌های سفر او را بر عهده نمی‌گیرد. اما در هر حال باید به خاطر داشت که اگر حرفه روزنامه نگاری جستجوی حقیقت است، حفظ استقلال از مهمترین ضروریات آن به شمار می‌رود.
البته حل این تضاد‌ها و تناقض‌های اخلاقی همیشه کار ساده ای نیست و بستگی تام به کشور، فرهنگ و شیوه خبر رسانی محلی دارد و مسایل مشترک گاه در فضا‌های مختلف راه حل‌های مختلفی پیدا می‌کند.
به طور عمومی‌شفافیت یک راهکار بسیار مناسب برای این مساله به شمار می‌رود. اگر کسی هزینه‌های شما را پرداخت کرده است که برای پوشش یک کنفرانس سفر کنید این مساله را با سردبیر خود مطرح کنید و اگر برایتان ممکن است همین موضوع را با خوانندگانتان نیز به اشتراک بگذارید. مثلا در پایان مطلبتان در یک کادر کوچک بنویسید «سفر انجام شده برای تهیه این گزارش با حمایت .... صورت گرفته است» راه مناسب دیگری این است که در خصوص این تضادهای اخلاقی با همکارانتان بحث کرده و تجربیات آنها را مرور کنید.
2.12: داستان‌هایی از دل نشریات
ممکن است برخی از روزنامه نگاران ایده کار جدید خود را از دل مقالات و مطالبی که در ژورنال‌های تخصصی علمی‌منتشر شده اند و یا درباره آنها در این نشریات توضیح داده شده است انتخاب کنند. این افراد می‌توانند به گزارش‌های دست اول علمی‌دسترسی پیدا کنند حال از طریق محتویات ژورنال‌ها یا از طریق گفت‌وگوی مستقیم با دانشمندانی که کارشان در آن ژورنال منتشر شده است. نوع دیگری از مکتوباتی که می‌تواند الهام بخش روزنامه نگاران باشد نقد‌های مقالات علمی‌است که به تازگی منتشر شده اند و می‌توانند دیدگاه تازه ای به تحقیقاتی بدهند
بسیار مهم است که در ذهن خود این نکته را در نظر داشته باشید که این مقالات و ژورنال‌ها برای خوانندگان متخصص علم منتشر می‌شود اما می‌توانند ایده‌های بسیار خوبی را برای مطرح کردن در سطح مخاطب عام نیز به همراه داشته باشند. با این وجود روزنامه نگاران اغلب اوقات هنگام مواجهه با این مقالات خود را مواجه با انبوهی از اطلاعات فنی و زبانی بسیار تکنیکی می‌یابند و به همین دلیل بسیار مهم است بدانید کجای یک مقاله علمی‌را باید با دقت بیشتری مطالعه کنید تا از سردرگرمی‌شما جلوگیری شود.
مثال 1:
برای مثال در یکی از تحقیقاتی که در کالیفرنیا انجام پذیرفته است دانشمندان متوجه شده اند ابرهای قهوه ای ناشی از آلودگی هوا، باعث می‌شود تا خوشه‌های کم پشت تری در مزارع برنج برداشت شود و علت آن این است که این ابرها، میزان نور خورشید، که برای رشد برنج مفید است را کاهش می‌دهند. این یافته در ژورنالی آمریکایی به نام اقدامات بنیاد ملی علوم (PNAS) و در مقاله ای با دسترسی عمومی‌منتشر شده است که برای خواندن آن نیاز به اشتراک ندارید. شما می‌توانید اصل این مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.pnas.org/cgi/content/full/103/52/19668
در بالای مقاله اصلی این عنوان به چشم می‌خورد:«مدل‌های تابعی نشان می‌دهند که ابرهای قهوه ای و گازهای گلخانه ای باعث کاهش خوشه‌های برنج در هندوستان می‌شود» این عنوان مانند بخش عمده ای از مقاله برای کار در یک رسانه عمومی‌مهیج و جالب به نظر نمی‌رسد و تعجبی هم ندارد چون این مطلب برای جامعه علمی و مخاطبانی نوشته شده است که به زبان علم در این حوزه آشنا هستند.
در عوض در خبرنامه ای که سایت اورکآلرت (Eurekalert) در این نشانی http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-12/uoc--rap120106.php درباره همین خبر منتشر کرده، سعی کرده است عنوانی را برگزیند که بیشتر به زبان رسانه ای نزدیک است «کاهش آلودگی هوا باعث افزایش خوشه‌های برنج در هندوستان خواهد شد» برای این‌که ببینید همین خبر زمانی که به رسانه‌های مختلف راه پیدا می‌کند چگونه عنوان می‌شود می‌توانید لینک‌های زیر را مشاهده کنید:
- http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6206766.stm
- http://environment.newscientist.com/channel/earth/climate-change/dn10722-brown-haze-over-india-harming-rice-harvest.html
- http://www.thehindubusinessline.com/2006/12/06/stories/2006120602951200.htm
اما سوال اینجا است که چگونه یک روزنامه نگار می‌تواند بهترین برداشت را از یک مقاله علمی‌داشته باشد؟
خوشبختانه مقالاتی که در PNAS منتشر می‌شوند برای طیف وسیعی از خوانندگان میان رشته ای به رشته تحریر در آمده اند و نسبت به بسیاری از مقالات علمی‌که در دیگر نشریات تخصصی منتشر می‌شوند دارای سبک قابل فهمی‌هستند.
این مقاله‌ها به سبک مشترک مقالات علمی‌نوشته می‌شوند. شما به عنوان یک روزنامه نگار می‌توانید بهترین اطلاعات را با نگاه کردن به یکی دو پاراگراف اول مقاله که اصطلاحا آن را چکیده (abstract) می‌گویند و سپس مطالعه بخش پایانی که آن را بحث یا نتیجه گیری می‌نامند به دست آورید.
روزنامه‌نگارانی با حوصله و توان بیشتر ( که شاید هم مجهز به کتاب‌های مرجع درسی باشند) ترجیح دهند که برای پی بردن به جزییات بیشتر به سراغ بخش روش و نتیجه در مقاله اصلی هم بروند. اگر قصد دارید با دانشمندان و محققانی که این داده‌ها را تحلیل کرده اند. گفت‌وگو کنید مطالعه این بخش‌ها به شما کمک خواهد کرد. اما در کل بهتر است از خود محققان و به طور شفاهی درباره اعتبار روش‌ها و نتایجشان سوال کنید و امیدوار باشید پاسخ آنها بیشتر قابل فهم و کمتر تکنیکی باشد.
مثال 2: به عنوان نمونه ای دیگر میتوان به این مقاله http://www.pnas.org/cgi/content/full/103/36/13463 که آنهم در PNAS منتشر شده است نگاهی بیاندازید. این مقاله درباره کشف ژنی است که مسئول میزان بالاتر تولد نوزادان نارس در جمعیت آمریکایی‌های آفریقایی تبار است. ممکن است اهمیت و جذابیت این خبر به راحتی از دید یک نفر مخفی بماند، چرا که عنوان اصلی مقاله به شدت فنی است[1].
چکیده مقاله نیز به شدت فنی بیان شده است. در عوض مقدمه برخی از اطلاعات مفید پیش زمینه در اختیار شما قرار می‌دهد اما این تنها در بخش بحث پایانی است که دانشمندان به خود اجازه داده اند درباره اهمیت احتمالی یافته خود اظهار نظر کنند، به خصوص در عبارت زیر:«... این کار یکی از خطرهای چشمگیر در زمینه تولد پیش از موعد در جامعه آمریکایی‌های آفریقا یی تبار را بیان می‌کند» این همان جمله ای است که یک روزنامه نگار می‌تواند آن را شکار کند و مصاحبه ای را بر مبنای آن ترتیب دهد.
شما می‌توانید چند نمونه از نتایجی را که از پیگیری این خبر به دست آمده است در لینک‌های زیر مشاهده کنید:
- http://www.newscientist.com/article/dn9802-race-difference-in-us-miscarriage-rates-illuminated.html
- http://www.foxnews.com/story/0,2933,209685,00.html?sPage=fnc.health/pregnancy
2.13: ارزیابی کیفیت منابعی که در اختیار دارید آیا با علم بد[2] مواجه هستید؟
پیدا کردن سوژه برای نوشتن یک داستان اولین گام در روزنامه نگاری است اما گام بسیار مهم بعدی این است که درباره صحت منابع خود قضاوت کنید
به یاد بیاورید که چگونه یک رسانه با انتشار اختصاصی خاطرات هیتلر در یک هفته میلیون‌ها نسخه فروش کرد ( این کاری بود که مجله استرن در دهه 80 انجام داد) و یک هفته بعد از آن‌که غیر معتبر بودن خاطرات مشخص شد، این مجله نه تنها خوانندگان که اعتبار حرفه ای خود را نیز از دست داد.
به همین ترتیب یک گزارشگر علمی‌به طور جدی نیازمند معیارها و شرایطی است که بتواند علم خوب را از علم بد تشخیص دهد.
به یاد داشته باشید حتی در علم هم شما ممکن است با شیادان سر و کار داشته باشید
سوال این است که شما چگونه می‌توانید بگویید با علم خوب سرو کار دارید یا علم بد.
همه اعتبار شما به این وابسته است که بتوانید پاسخ درستی به این سوال بدهید به ویژه اگر در حال گزارش کردن موضوعی هستید که ادعا می‌شود گام بسیار بزرگی در علم به شمار می‌رود.[3]
اغلب دانشمندان افرادی صادق به شمار می‌روند اما در میان آنها هستند افرادی که سعی می‌کنند تا ادعاهای خود را بزرگ نمایی کنند و در حالی که ادعای آنها از پشتیبانی اندکی برخوردار است این مدارک را بزرگتر از آنچه هست مطرح کنند. گروه دیگری نیز وجود دارند که سعی می‌کنند با فضا سازی تبلیغاتی ادعایی را در جامعه به ثبت برسانند که داده‌های کمی از آن پشتیبانی نمی‌کند و یا از اساس فاقد هر نوع پشتوانه علمی‌هستند و یا ادعاهایی را بزرگ‌نمایی کنند که به جای استناد به روش‌های سخت علمی‌بر مشاهدات عمومی‌استوار است.
همچنین ممکن است افراد غیر علمی‌سعی کنند با بزرگ‌نمایی برخی یافته‌ها و یا حتی ادعاهای دروغ درباره پشتوانه‌های علمی‌حرف‌هایشان، رسانه‌ها را فریب دهند.
مثال: لینک زیر را دنبال کنید تا یکی از نمونه‌های اخیر شیادی در تحقیقات که در آفریقای جنوبی اتفاق افتاد و در آن ادعا شده بود درمانی گیاهی برای ایدز به دست آمده است را مشاهده کنید
http://www.nature.com/nm/journal/v12/n7/full/nm0706-723.html
پاسخ دادن به سوال‌های زیر شاید به شما کمک کند تا متوجه شوید آیا شخصی که قصد دارید با او مصاحبه کنید دارای اعتباری واقعی و صادقانه است و یا کار خود را بزرگتر از آنچه هست نشان می‌دهند:
آیا این دانشمند از سوی منبع معتبری معرفی شده است؟ برای مثال آیا دانشمند دیگری یا یک جامعه علمی‌یا سازمان دیگری مانند موسسات علمی‌غیر انتفاعی و خیریه وی را معرفی کرده است.
این دانشمند برای کجا کار می‌کند (مثلا برای یک شرکت تجاری یا یک دانشگاه)؟
بودجه این تحقیق چگونه و از کجا تامین شده است؟ می‌توانید با بررسی گزارش‌های سالانه و مقالات علمی‌و همچنین وب سایت‌های مربوط مشخص کنید که آیا هزینه‌های تحقیق از بودجه عمومی‌یا بودجه سازمان‌های خصوصی تامین شده اند.
این دانشمند نتایج کارهای پیشین خود را کجا منتشر کرده است؟ پایگاه‌های انتشار مقالات و نتایج پزوهش‌های علمی‌مانند PubMed یا Google Scholar را بررسی کنید. البته در ذهن داشته باشید که ممکن است همه دانشمندان همه کارهای خود را از طریق اینترنت منتشر نکنند این امر به خصوص در میان جوامع در حال توسعه مصداق دارد جایی که سطح دسترسی به اینترنت پایین است و برخی از تحقیقات ممکن است در نشریاتی منتشر شوند که امکان آنلاین شدن آنها وجود ندارد
آیا دانشمند مورد نظر از فروش محصولاتی که ممکن است از نتیجه کار او تولید شود سود می‌برد؟ بسیاری از ژورنال‌ها ا ز نویسندگان مقاله‌ها می‌خواهند گواهی دهند که کارشان فاقد منافع مادی است. شاید لازم باشد روزنامه نگاران در صورتی که شکی دارند به تحقیق بیشتر در این باره بپردازند، برای مثال با دانشمندان درگیر پروژه صحبت کنند و از آنها بپرسند چرا این ادعا را مطرح کرده اند و درباره زمان بندی ادعای مطرح شده پرس و جو کنند مثلا بررسی کنند آیا این ادعا در این زمان خاص با افت احتمالی سهام شرکت سرمایه گذار در بورس ارتباطی دارد یا نه؟
آیا مقاله مورد نظر در نشریات بازبینی دقیق [4] به چاپ رسید است؟ اگر ادعایی پیش از آن‌که در این ژورنال‌ها منتشر شده باشد و از سیستم‌های راستی آزمایی آنها عبور کرده باشد به رسانه‌های عمومی‌منتقل شود در این صورت باید در این باره دقت بسیار بیشتری اعمال کنید چرا که اعتبار ادعاها مورد تایید مراجع علمی‌قرار نگرفته است.
اگر در ابتدای این مسیر احساس کردید که در حال دور زدن یک دایره هستید نگران نشوید شما در تلاش هستید تا اعتبار و صحت یک ادعای علمی‌را بررسی کنید اما قضاوت درباره ادعاها و افرادی که باید با آنها تماس گرفته و مشورت کنید را دشوار می‌یابید. با گذشت زمان، شما با یک حوزه مشخص بیشتر آشنا می‌شوید و متوجه می‌شوید قضاوت درباره اهمیت یک ادعای مشخص راحت تر می‌شود، همچنین پیدا کردن کسانی که با آنها صحبت کرده و از آنها مشورت بگیرید.
مشکل دیگری که ممکن است پیش بیاید این است که شما درباره دانشمندی تحقیق کنید که از قبل او را می‌شناسید در این صورت این خطر وجود دارد که قضاوت شما غبار آلود و مغشوش شود و تحت تاثیر شناخت قبلی شما از وی قرار گیرد. در این صورت بهترین کار این است که از همکاری که او را نمی‌شناسد بخواهید درباره آن تحقیق کند.شما شاید نتوانید همه خطاهایی که ممکن است برخی از آنها به شکلی ظریف پنهان شده باشند را مشخص کنید، اما حداقل می‌توانید جلوی سو استفاده تبلیغی کسانی را که کارشان فاقد هر گونه ارزشی است بگیرید. البته ممکن است گاهی اوقات هم پیش بیاید که شما این فرصت را به دست آورید تا یک شیادی بزرگ علمی‌را آشکار کنید.
اگر مشکوکید که یک مطلب فاقد شواهد محکم است و حتی ممکن است یک شیادی علمی‌باشد ، تصمیم با شما است که آن را گزارش کنید یا نه . به یاد داشته باشید که در نهایت این آبرو و اعتبار شما است که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به همین دلیل بهتر است تنها به گزارش داستان‌هایی بپردازید که از مدارک مستحکمی‌برخوردار هستنداز سوی دیگر افشا کردن یک شیادی و دروغ علمی‌خود یک داستان خوب به شمار می‌رود
ستون علم بد در روزنامه گاردین نمونه خوبی از این مورد است که چگونه روزنامه نگاران داستانی جذاب را از دل کشف یک دروغ علمی‌بیرون می‌آورند.
http://www.guardian.co.uk/life/badscience
برای اطلاعات بیشتردر مورد شیوه‌های تشخیص صحت و کیفیت تحقیقات و حتی تعیین این‌که چگونه میتوان یک شیادی و دروغ را افشا کرد به راهنمای الکترونیکی SciDev در نشانی زیر مراجعه کنید:
http://www.scidev.net/en/science-communication/practical-guides
آزمون درس دوم:
در جدول زیر برروی لینک‌ها کلیک کنید. هر یک ازآنها نمونه‌های مختلفی از خبرهای علمی‌را رویات می‌کنند با مطالعه آن مشخص کنید که آیا در این مورد از منابع دست اول یا منابع ثانویه استفاده شده است.
منبع اولیه یا ثانویه
لینک خبر
Southern Africa listed as site of huge square kilometre array telescope http://www.scienceinafrica.co.za/2006/october/ska.htm
Poor could benefit from simpler TB vaccine http://www.mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=287524&area=/insight/insight__africa/
Ghana's malaria problem gets boost from vaccine trials http://voanews.com/english/2006-10-10-voa26.cfm
Africa begins malaria vaccine trial [ http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/6047836.stm
About 60,000 gold miners to participate in TB research http://www.buanews.gov.za/view.php?ID=06102008151005&coll=buanew06
New findings super-size our tsunami threat http://seattlepi.nwsource.com/local/211012_tsunamiscience07.html
Nigerian scientists allay fears of West African tsunami [ http://www.scidev.net/content/news/eng/nigerian-scientists-allay-fears-of-west-african-tsunami.cfm
'A shocking lack of evidence' http://www.nature.com/nature/journal/v443/n7114/full/443888a.html
Bottlenecks slow Ethiopia's fight against malaria http://www.scidev.net/content/features/eng/bottlenecks-slow-ethiopias-fight-against-malaria.cfm
2- برروی لینک‌های زیر که درباره یافته‌های علمی‌است کلیک کنید و پس از مطالعه به سوال‌های زیر پاسخ دهید:
Moderate drinking may boost memory, study suggests [ http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-10/osu-mdm102506.php ] Rapid diagnosis tests for meningococcal meningitis [ http://www.wfsj.org/course/en/L2/Press01.html ] IDRC announces new research program on communicable diseases in Latin America and the Caribbean [ http://www.wfsj.org/course/en/L2/Press03.html ]
1- چه کسی بیانیه خبری را منتشر کرده است؟
2- تیم اطلاع رسانی با چه هدفی کار می‌کنند؟ (مثلا آیا آنها برای دانشگاه، یک شرکت خصوصی یا دولت کار می‌کنند)
3- اعتبار دانشمندانی که کار آنها اعلام شده چقدر است؟
چه نوع اطلاعات تماسی در اختیار شما قرار گرفته است؟ (ایا تماس دانشمندان، سازمان یا تیم اطلاع رسانی است)
آیا دانشمندان مقاله‌های خود را پیشتر در ژورنال‌های مرور دقیق منتشر کرده بوده اند؟
آیا گفتارها و جزییات تماسی از سوی کارشناسان مستقل بیان شده است؟
3- شما می‌توانید از طریق جستجو در پایگاه PubMed در نشانی: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?DB=pubmed که توسط کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا پشتیبانی می‌شود، به جستجوی نام افراد و یا موارد تحقیقاتی مشابه با یک تحقیق بپردازید. نتایج شامل نام‌ها ، آدرس‌ها و برخی ایمیل افراد و همچنین فهرستی از مقالاتی می‌شود که توسط دیگران در حوزه مربوطه نوشته شده است.
به سایت PubMed در نشانی بالا رفته و عنوان Climate change and Africa and rainfall and drainage را جست‌وجو کنید این کار باعث می‌شود فهرستی از مقاله‌ها در برابر شما ظاهر شود. که عنوان یکی از آنها به این شرح است: 'Changes in surface water supply across Africa with predicted climate change,' نویسنده اول این مقاله ام دویت M de Wit از شبکه رصدخانه زمینی آفریقا (AEON) و دپارتمان علوم زمین دانشگاه کیپ تاون در آفریقای جنوبی است.
با کلیک برروی نام نویسنده فهرست بقیه مقالات او در اختیار شما قرار می‌گیرد در فهرست سمت راست می‌توانید برروی گزینه مقاله‌های مرتبط کلیک کنید تا کارهای مشابه گروه‌های دیگر را ببینید. این یکی از راه‌هایی است که به کمک آن می‌توانید به فهرستی از کارشناسان دسترسی داشته باشید که در این زمینه تخصص داشته و می‌توانند برروی گزارش شما نظر دهند.
4- در برخی از موارد که مربوط به اخباری درباره درمان بیماری‌ها است شاید بتوانید تنها با مرور وب سایت کمپانی که بازاریابی درمان را بر عهده دارد نشانه‌هایی از صحت یا خطای علمی‌را مشاهده کنید.
به وب سایت Secomet در نشانی http://www.secomet.com سری بزنید. این کمپانی است که درباره داروی تاییدنشده‌ای برای ایدز تبلیغ می‌کند. همچنین وب سایت دیگری که معرفی‌کننده داروی دیگری است را در نشانی http://wwwext.amgen.com/ ببینید و به سوال‌های زیر درباره هر یک از آنها پاسخ دهید.
سوال
Secomet
Amgen
آیا کمپانی ادعا می‌کند که درمانی برای بیماری دارد یا باعث کاهش روند بیماری می‌شود؟
آیا درباره هر یک از این ادعاها مقاله ای در نشریات بازبینی شده وجود دارد؟
آیا ترکیبات اعلام شده برای هر یک از داروها به زبان دقیق زیست شیمی‌و با کمیتهای صحیح بیان شده اند؟
آیا درمان پیشنهادی تنها از یک منبع قابل تهیه است یا تنها یک منبع آن را معرفی کرده است؟
آیا اطلاعات دقیقی درباره ایمنی محصول وجود دارد؟
آیا این دارو در یک مرحله درمان کلینیکی تحت کنترل آزموده شده است؟
آیا این دارو از سوی نهاد نظارتی دار در کشوری که ارایه شده است ثبت شده و مورد پذیرش قرار گرفته است؟
زمانی‌که درباره موردی مانند درمان جدیدی برای یک بیماری تحقیق می‌کنید شاید مناسب باشد که مراحل زیر را نیز پشت سر بگذارید. این موارد به نقل از موارد آموزشی SciDev.net برداشته شده است که می‌توانید اصل آن را در نشانی http://www.itrainonline.org/itrainonline/mmtk/hivaids.shtml ببینید.
دنبال اطلاعاتی درباره ادعای مطرح شده ، دانشمندان یا شرکتی که پشت طرح قرار دارد بگردید. می‌توانید با استفاده از موتورهای جست‌وجوی عادی مانند گوگل اقدام به این کار بکنید. با این کار می‌توانید به مقالاتی که پیشتر درباره این محصول، افراد و دانشمندان در گیر در آن و موارد ادعایی خود شرکت تولید کننده و نشر دهنده خبر، منتشر شده است دست پیدا کنید.
سری به اطلاعیه 206 شبکه اطلاعات تیدز نیو مکزیکو بزنید که با عنوان چگونه ادعاهای دروغین درباره HIA/AIDS را بشناسیم و ایده‌های آنان را در این زمینه دنبال کنید
http://www.aidsinfonet.org/articles.php?articleID=206
مثال‌هایی از مطالب دروغین و شارلاتانیزم مربوط به ایدز را در این نشانی مشاهده کنید:
http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/aids.html
دنبال کارشناسان مستقلی بگردید که می‌توانند درباره این ادعاها نظر بدهند. دانشگاه‌های محلی، موسسات تحقیقاتی ، آژانس‌های تامین هزینه پزوهش‌ها ، بیمارستان‌ها ، دپارتمان‌های دولتی و یا سازمان‌های غیر دولتی می‌توانند چنین کارشناسانی را به شما معرفی کنند.
همچنین می‌توانید مثلا از طریق PubMed و از طریق جست‌وجوی پروژه‌ها و مقالات مرتبط با موضوع بررسی اتان چنین کارشناسانی را پیدا کنید.
راه دیگر بررسی سمینارها و کنفرانس‌های علمی‌است . ببینید چه کسانی در چنین سمپوزیوم‌های علمی‌سخن می‌گویند . می‌توانید چکیده مقالات آنها را به صورت آنلاین پیدا کنید.
پی‌نوشت:
[1] A functional SNP in the promoter of the SERPINH1 gene increases risk of preterm premature rupture of membranes in African Americans
[2] Bad Science: به مطالبی گفته می شود که اگرچه ظاهری علمی دارند اما اصول و بیان درستی از علم را ارایه نمی دهند و ممکن است باعث بدفهمی عمومی نیز بشود.
[3] این مورد در ایران و به ویژه در مواجهه با افرادی که ادعای اختراعات عجیب و غریب دارند صادق است. بسیاری از این ادعها دروغین یا در حالت خوشبینانه ساده لوحانه است. اما گاهی این افراد با بزرگ‌نمایی های غلو آمیز اختراعی که وجود ندارد را تبدیل به یک دست آورد جهانی می کنند و گاه به دلیل تعریف حقوقی متفاوتی که از ثبت اختراع در ایران وجود دارد برای اختراع خود گواهی ثبت رسمی نیز ارایه می دهند و یا گواهی و جوایز شرکت در نمایشگاه های مختلف - که عموما بازار ایده هستند - را ضمیمه می کنند. این خبرها به سرعت در صدر خبرهای علمی رسانه ها می نشیند در حالی که جست‌وجویی ساده نشان می‌دهد برخی از این ادعاها تا چه حد از واقعیت دور هستند. (م)
[4] peer-reviewed journal : در این نشریات علمی، مقاله ها پیش از چاپ توسط گروهی از داوران متخصص بررسی شده و پس از تایید و اصلاحاتی که از سوی نویسنده و مطابق نظر آنها اعمال می شود به چاپ می رسد و بدینترتیب مقاله چندین بار پیش از چاپ مورد بازبینی علمی قرار می گیرد
